Το κλειδί της ευρωπαϊκής γεωοικονομίας βρίσκεται στο βυθό της μαύρης θάλασσας. Με δεδομένο δε ότι πλέον του 50% εκ των παγκόσμιων αποθεμάτων του φυσικού αερίου βρίσκονται στη Ρωσία και στο Ιράν, η λύση ήταν και είναι η Ευξείνια ένωση. Οι υποθαλάσσιες ζεύξεις των ανατολικών ακτών, με τις δυτικές και τις βόρειες. Των ρωσικών με τις βουλγαρικές, και των γεωργιανών με τις βουλγαρικές αλλά και τις ουκρανικές.
Δύο νέοι αγωγοί
Ο λόγος για τον Εύξεινο αγωγό φυσικού αερίου {1}. Την Ευξείνια ενεργειακή γέφυρα. Ναι μεν έχει εξαγγελθεί ο ρωσικός αγωγός «north και south sτream», και κτίζονται ήδη οι τουρκικοί, κατά βάση, αγωγοί «Nabucco» και «T.G.I.», υπάρχει όμως και ένας τρίτος δρόμος. Μπορούν να κτισθούν δυο νέοι, με δύο κλάδους ο καθένας, αγωγοί αερίου: Κασπία-Αζερμπαϊτζάν-Γεωργία-Εύξεινος-Ευρώπη {Κασπία-Ευρώπη 1, βλέπε χάρτη}, καθώς και Ιράν-Αρμενία-Γεωργία-Εύξεινος-Ευρώπη {Ιράν-Ευρώπη 2, βλέπε χάρτη}.
Ο πρώτος κλάδος από τον καθένα εκ των δύο αυτών αγωγών, ως άλλη μια ενεργειακή Εγνατία, {Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη-Ηγουμενίτσα}, θα φτάνει μέσω Βουλγαρίας και Ελλάδας, στην Ιταλία, όπως ο south stream. Όσο για το ουκρανικό δίκτυο, αυτό θα μεταφέρει προς τη βόρεια και κεντρική Ευρώπη, το αέριο από τη Ρωσία, όσο και από την Κασπία και το Ιράν. Και βέβαια με ρήτρα εξασφάλισης απέναντι στο όποιο νέο ουκρανικό πλιάτσικο.
Συγκρίσεις
Οι ευξείνιοι αυτοί αγωγοί μπορούν να χρηματοδοτηθούν από την ίδια την Ε.Ε. καθώς και από ενεργειακές επιχειρήσεις. Κύριος λόγος, η ανταγωνιστικότητα, λόγω της μη καταβολής τελών διέλευσης στη θάλασσα. Κάτι που με εξαίρεση το αρχικό υψηλό κόστος κατασκευής, θα τους καθιστά, με την πάροδο του χρόνου, πολύ περισσότερο ανταγωνιστικούς από τον «Nabucco» ή τον «T.G.I.» {βλέπε χάρτη} ή όποιον άλλο επίσης διέλθει μέσω των τουρκικών εδαφών, μελλοντικά.
Τουτέστιν, η πρόσφατη χρηματοδότηση του «Nabucco» από τα κοινοτικά ταμεία, δεν πρόκειται να έχει θετικό αντίκρισμα. Πόσο μάλλον που η Τουρκία βλέπει τους αγωγούς, ως δούρειους ίππους εισόδου στην Ε.Ε., όταν δεν απαιτεί να προμηθεύεται φθηνότερα το αέριο καύσιμο αλλά και σε ένα ποσοστό, να ασκεί και εμπορία.
Κάτι που ήδη κάνει με τον αγωγό «T.G.I.», και για την ποσότητα που πουλάει προς την Ελλάδα, με βάση τη διμερή συμφωνία του 2001. Και που έκτοτε, η τελευταία το αποκρύπτει επιμελώς. Ακόμη και πρόσφατα, όταν στη διάρκεια της Ρωσοουκρανικής διένεξης, οι γείτονες πείραζαν τη στρόφιγγα της Προύσας, διακόπτοντας την ομαλή ροή αερίου προς τη χώρα μας. Αυτός λοιπόν είναι ο αγωγός Turkey–Greece–Italy, «T.G.I.» {1} & {2}, που θα έκανε την Ελλάδα κόμβο ενώ επρόκειτο για εξωελλαδική ιδέα, με την Τουρκία σε ρόλους πωλήτριας χώρας, αντί χώρας διέλευσης.
Παραδείγματα όμως απουσίας στρατηγικού σχεδιασμού υπάρχουν και στην υπόλοιπη Ε.Ε. Τέτοια περίπτωση είναι η εξαγγελθείσα χρηματοδότηση εκσυγχρονισμού του ουκρανικού δικτύου με κοινοτικά κονδύλια. Ακόμη όμως στην περίπτωση κατά την οποία η εν λόγω ενέργεια σχετίζεται με την μελλοντική ζεύξη των ουκρανικών με τις γεωργιανές ακτές, αποτελούσε για την Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτημα ηθικής τάξης να τα έθετε όλα αυτά έγκαιρα στη Ρωσία.
Διπλό by pass
Η οποία και δεν θα είχε λόγους να διαφωνήσει με την εξασφάλιση πληθώρας πηγών προμήθειας αερίου, όπως μπορούν να προσφέρουν οι προτεινόμενοι δυο νέοι αγωγοί {1}. Το λέω, γιατί τέτοιες προτάσεις όφειλε να κάνει προς την Ε.Ε. και τις Η.Π.Α. η νεόκοπη φίλη τους Γεωργία, αντί να κινείται στον αστερισμό ενός προβοκατόρικου τύπου μεγαλοϊδεατισμού. Από δε την άλλη, οι Η.Π.Α. δεν φτάνει να δείχνουν πως δεν τυφλώνονται πλέον από αντιρωσισμό ή/και αντιιρανισμό.
Μάλιστα μια σοβαρή τράπεζα ιδεών θα προέτρεπε να προωθηθεί το γεωοικονομικό αυτό «νιου ντηλ» που θα είναι και δημοκρατικό, ως το πρώτο βήμα για το πέρασμα από το μονοκεντρικό σύστημα, προς έναν πολυκεντρικό κόσμο. Μιλώ για δυο νέους αγωγούς αερίου, μέσω μαύρης θάλασσας. Κάτι που συμφέρει ιδιαίτερα τις γνωστές αδελφές και ξαδέλφες εταιρίες να κάνουν το διπλό αυτό by pass της Τουρκίας. Η οποία τότε αντί για ενεργειακή γέφυρα, θα είναι σκέτη φύρα.
Επιπλέον ενώσεις
Και κάτι ακόμη. Ο λόγος {2} για την ανάγκη μιας μελέτης της ενεργειακής αρτηρίας, με τον αγωγό αερίου, Αφρικής-Ευρώπης, διαμέσου υποθαλάσσιας ζεύξης της Λιβύης με την Κρήτη. Χαίρομαι δε που τώρα συζητείται σε πιο ευρεία κλίμακα. Γιατί, πέραν των άλλων, θα δοθεί μια ακόμη απάντηση στα περί της ενεργειακής εξάρτησης αφού πρόκειται για νέες πηγές προμήθειας αερίου. Από τη Λιβύη και την Αίγυπτο, ως την Αλγερία.
Μπορεί να υπάρχει πρόβλημα με το βάθος, όμως κάποια στιγμή θα ξεπεραστεί. Γιατί από τα μεγάλα μεσογειακά νησιά, μόνο με την Κύπρο και την Κρήτη, δεν έχουν γίνει οι ενώσεις των απέναντι βορειοαφρικανικών ακτών, μέσω υποθαλάσσιων αγωγών. Επιπλέον, γιατί η Τουρκία προχωρεί, μέσω της πρόσφατης συμφωνίας με το Ισραήλ, να ενσωματώσει γεωοικονομικά την Κύπρο.
Παροτρυντικό
Μια επεξεργασμένη λοιπόν ελληνική πολιτική μπορεί όλα αυτά να τα θέσει στην Ε.Ε. Νομιμοποιείται μάλιστα να το κάνει, και εκ του γεγονότος ότι η χώρα μας αποτελεί βασικό κρίκο της ευρασιατικής ενεργειακής αλυσίδας. Η πρώτη δε νύξη για τους δύο νέους αγωγούς, Κασπίας-Ευρώπης και Ιράν Ευρώπης, μπορεί να γίνει στο αμέσως επόμενο διάστημα, μέσα στα πλαίσια της ευρύτερης διπλωματικής γεωοικονομίας.
Με άλλα λόγια, αν εμπνέεται κανείς από τον μύθο του Ιάσωνα και του Ορφέα, καθώς και από την Αργώ {1}, εύκολα καταλήγει στο ότι το νέο χρυσόμαλλο δέρας δεν είναι άλλο από τον πράσινο χρυσό -σε αντιδιαστολή με το μαύρο- το φυσικό δηλαδή αέριο των υποθαλάσσιων αγωγών που προτείνονται και που παρακάμπτοντας την Τουρκία, κόβουν δρόμο και δρόμο. Πρόκειται για μια νέα γεωοικονομία. Μια νέα οικονομία. Και το σημαντικότερο. Το ενεργειακό, ειδικά δε το συγκεκριμένο φυσικό αέριο, είναι στην ουσία η μόνη ίσως ελαστική δαπάνη για το κόστος παραγωγής των προϊόντων. Και επιπλέον, με απολύτως εξασφαλισμένη την αδιάλειπτη ροή.
Αξίζει λοιπόν να γίνει μια ειδική σύνοδος της Ε.Ε. για την ενέργεια. Γενικότερα δε, για τη γεωοικονομία. Για την οικονομία και αν δεν έχουν γίνει σύνοδοι. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Μηδέν. Μηδέν εις το πηλίκο. Και ναι μεν η γεωοικονομία δεν είναι το θαυματουργό φάρμακο για τη θεραπεία της κρίσης, μπορεί όμως να δράσει σαν εμψυχωτικό τόσων οικονομιών που παραπαίουν. Να ανάψει φως στην άκρη του τούνελ, που τώρα δεν υπάρχει. Κυρίως όμως να λειτουργήσει σαν παροτρυντικό για νέες επενδύσεις σε έξυπνα αναπτυξιακά και γεωοικονομικά σχέδια.
_________
* Πρώην Βουλευτής Έβρου,
Σημ.{1}, ο. π., Σημειώσεις πολιτικής γεωοικονομίας, βλ. ιστοσελίδα του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης, http://alex.eled.duth.gr/kipouros/, Θράκη 2003, & Άρθρα ίδιου: Αγωγοί, Παραγωγοί και προαγωγοί στην Ευρασία, εφ. «ΚτΕ», 25 Αυγ. 2007, και
Αργώ και Εύξεινος, στην ίδια εφημερίδα, 20 & 21 Ιουνίου 2008,
Σημ.{2}, ο. π., Αγώνας για τη γεωοικονομική δημοκρατία, Γόρδιος, Αθήνα 2002, & Νέος γύρος στη μάχη των αγωγών φυσικού αερίου, εφ. Επενδυτής, 18 & 19 Αυγ. 2001,
.