Ἡ χθεσινή ἡμέρα (7.11.2012) ὑπῆρξε μιά ἀπό τίς δυσκολότερες στό μεταπολιτευτικό βίο τῆς κοινοβουλευτικῆς δημοκρατίας, πού δοκιμάστηκε γιά ἀκόμα μία φορά. Δέν ἀναφέρομαι μόνο στήν ἐπίμαχη ψηφοφορία γιά τό «Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικῆς Στρατηγικῆς 2013 – 2016», ἀλλά καί στά ὅσα προηγήθηκαν καί παρακολουθήσαμε ἐμβρόντητοι στούς τηλεοπτικούς μας δέκτες. Οἱ μικρότερες ἀπώλειες ἀπό τήν πύρρειο κυβερνητική νίκη, εἶναι ἀσφαλῶς τά θύματα τῶν κομμάτων πού «στηρίζουν» τήν κυβέρνηση. Οἱ σοβαρότερες, καί πρός τό παρόν ἀνυπολόγιστες, συνέπειες εἶναι τά πλήγματα πού δέχθηκε ὁ ἑλληνικός λαός καί ὁ τραυματισμός τῆς δημοκρατίας.
Οἱ ὅροι «βουλευτής» καί «κοινοβούλιο» μόνο κατ’ εὐφημισμόν δικαιολογοῦνται πλέον. Τό ζητούμενο ἀπό τόν βουλευτή σήμερα δέν ἔχει καμία σχέση μέ τήν πραγματική σημασία τῆς λέξεως. Οὔτε ἰδιαίτερα προσόντα και ἰδιότητες ἀπαιτοῦνται. Τό μόνο πού θεωρεῖται ἀπαραίτητο γιά νά ἐπιβιώσει, εἶναι ἡ ἀπόλυτη στοίχιση στήν κομματική γραμμή. Βεβαίως ὄχι σέ ὅλες τίς ἀποφάσεις πού λαμβάνονται στό Κοινοβούλιο, ἀλλά μόνο στίς σπουδαῖες καί πολύ σημαντικές γιά τό κόμμα καί τό «καλό τοῦ λαοῦ καί τοῦ τόπου». Στίς ὑπόλοιπες, πού εἶναι καί περισσότερες, ἔχει ἀσφαλῶς τή δυνατότητα τῆς διαφωνίας καί τῆς ἐλεύθερης ἔκφρασης. Ἀλίμονο! Ἀλλιῶς τί δημοκρατία θά εἴχαμε;! Μόνο πού ἐκτός ἀπ’ αὐτούς τούς ἴδιους, ἔχουμε ἐθιστεῖ καί οἱ πολίτες, στό σημεῖο νά θεωρούμε μάλλον φυσιολογική τή διαγραφή βουλευτῶν ἀπό κοινοβουλευτικές ὁμάδες καί κόμματα, γιά λόγους πού δέν περιγράφονται σέ κανέναν κανονισμό ἤ καταστατικό.
Στή χθεσινή συνεδρίαση κάποια στιγμή ἀμφισβητήθηκε ἀπό τήν ἀντιπολίτευση τό ἀποτέλεσμα τῆς ψηφοφορίας δι’ ἐγέρσεως, ἐπί τῆς ἐνστάσεως ἀντισυνταγματικότητας τοῦ πολυνομοσχεδίου, καί ζητήθηκε ὀνομαστική ψηφοφορία. Αὐτό βάσει του κανονισμοῦ τῆς Βουλῆς θά ἔπρεπε νά γίνει ἐντός δέκα λεπτῶν καί θεωρῶ τόν λόγο αὐτονόητο. Τελικά μεσολάβησε μιά μεγάλη χρονική καθυστέρηση, ἐπίσης γιά λόγους αὐτονόητους, πού ὅπως ἦταν φυσικό προκάλεσε ἁλυσιδωτές ἐκρήξεις καί πολεμική ἀτμόσφαιρα μεταξύ συμπολιτευομένων καί ἀντιπολιτευομένων βουλευτῶν. Ἀπ’ ὅσα ἐντυπωσιακά λέχθηκαν, μέ προβλημάτισε ἰδιαίτερα ἡ ἐπίκληση ἀπό τήν συμπολίτευση τῆς «ἀρχῆς τῆς δεδηλωμένης».
Ἡ «ἀρχή τῆς δεδηλωμένης», εἶναι πράγματι μιά δημοκρατική κατάκτηση, κατοχυρωμένη στο Σύνταγμά μας ἀπό τό 1927 καί ἐνισχυμένη ἀπό τό 1975. Ἄν καί διαδραματίζει ἕνα πολύ χρήσιμο καί βασικό ρόλο στή λειτουργία τῆς δημοκρατίας μας, ἐνίοτε τήν ἐπικαλοῦνται μέ τρόπο σάν νά ἦταν λάστιχο. Βάσει τῆς «ἀρχῆς τῆς δεδηλωμένης» ἡ δημοκρατική νομιμοποίηση κάθε νέας κυβέρνησης ἐξαρτᾶται ἀπό τήν ψῆφο ἐμπιστοσύνης τῆς Βουλῆς. Αὐτό ὑπῆρξε καί τό τέλος τῶν διορισμένων ἀπό τόν ἀνώτατο ἄρχοντα κυβερνήσεων. Ἀλλά ἄς πᾶμε στά ἐρωτήματα πού γεννῶνται: Μπορεῖ κάθε ψηφοφορία πού γίνεται στή Βουλή νά ἀνάγεται τελικά στήν «ἀρχή τῆς δεδηλωμένης»; Τί νόημα ἔχουν αὐτές οι ψηφοφορίες τότε; Ἡ «ἀρχή τῆς δεδηλωμένης» (ψήφου ἐμπιστοσύνης τῶν βουλευτῶν) ἐπικρατεῖ καί τῆς (βεβηλωμένης) ψήφου τῶν πολιτῶν; Εἶναι ἤ δέν εἶναι διακριτοί οἱ ρόλοι στό ὑφιστάμενο πολίτευμά μας καί ποιό τό πλαίσιο τοῦ καθενός;
Παρόμοια ἐρωτήματα διχάζουν ἀκόμη καί τούς συνταγματολόγους, πόσο μᾶλλον τίς ἀπόψεις κοινῶν θνητῶν. Κατά τή γνώμη μου, αὐτό συμβαίνει κυρίως λόγω τῶν συχνῶν διενέξεων τῆς πολιτικῆς μέ τήν κοινή λογική. Παρ’ ὃλα αὐτά, θά ἤμουν λαϊκιστής -χειρότερος ἀπ’ αὐτούς πού κατηγορῶ- ἄν δέν δεχόμουν πώς τά προβλήματα ἐφαρμογῆς τῆς δημοκρατίας, πού μᾶς ταλανίζουν, δέν εἶναι, ὅλα τουλάχιστον, προβλήματα μέ εὔκολη καί προφανῆ λύση.
Ὁ ἐπαναπροσδιορισμός, ἡ ἐπανεκκίνηση -ἤ ὅ,τι ἄλλο καλύτερο ταιριάζει- τῆς κοινοβουλευτικῆς μας δημοκρατίας, εἶναι ἀσφαλῶς ἕνας προβληματισμός καί μιά συζήτηση πού πρέπει νά προηγηθεῖ γιά νά προλάβει ἐνδεχόμενες γενετικές ἀνωμαλίες καί στρεβλώσεις τοῦ νέου μεταπολιτευτικοῦ κύκλου, πού σύντομα θά ξεκινήσει. Το περιεχόμενο καί τίς κατευθύνσεις ἄς τά προσδιορίσουν οἱ εἰδικοί καί οἱ σοφοί μέ προεξάρχοντες τούς πνευματικούς ταγούς τῆς χώρας. Αὐτή τή φορά ὅμως, πρέπει νά ἀντιμετωπιστοῦν δραστικά οἱ πάγιες διενέξεις τοῦ πολιτικοῦ συστήματος μέ τίς ἀρχές τῆς Λογικῆς, τῆς ἐντιμότητας καί τῆς ἠθικῆς. Τό τέλειο πολίτευμα οὔτε ὑπῆρξε οὔτε πρόκειται νά ὑπάρξει στή γῆ. Ἀλλά μιά ψύχραιμη καί ἀντικειμενική ἀναδρομή στά πολιτεύματα τῆς πατρίδας μας, θά μᾶς φώτιζε καί θά μᾶς ἔδειχνε τό δρόμο εἴτε μέ τό παράδειγμα πρός μίμηση εἴτε μέ τό παράδειγμα πρός ἀποφυγή.
Παῦλος Γεωργίου