Οι μαθητές Luigi Mattei και Σπύρος Λίτσι και η μαθήτρια Ευαγγελία Μάστορα κέρδισαν το βραβείο της Επιτροπής Ελληνισμού «Ανδρέας Γιαννιτσόπουλος» για το έτος 2024 και έλαβαν από 500 ευρώ (το σύνολο του βραβείου για το έτος 2024 ήταν 1500 ευρώ).
********************************************
Ο Πίπι και η ελευθερία
Luigi Mattei
(χωριό Καλημέρα, Μεγάλη Ελλάδα)
Το παραδοσιακό παραμύθι «Ο Πίπι και η ελευθερία» που ακολουθεί μας το έστειλε ο Luigi Mattei από το χωριό Καλημέρα της Μεγάλης Ελλάδας (Κάτω Ιταλία).
Ο Luigi είναι μαθητής της Α΄ Γυμνασίου, το σχολείο του είναι το Istituto Comprensivo Statale «Calimera» και την ελληνική γλώσσα τη διδάσκεται στο Τμήμα Ελληνικής Γλώσσας Απουλίας από την εκπαιδευτικό κ. Στέλλα Τσακαγιάννη.
Το συγκεκριμένο παραμύθι έχει διασωθεί από τους ελληνικής καταγωγής κατοίκους του χωριού Καλημέρα και εδώ παρουσιάζεται σε δύο γλώσσες, στη γκρίκο και στη νεοελληνική.
********************************************
Έθιμα του τόπου μου
Ευαγγελία Μάστορα
(χωριό Ζερβάτες Δρόπολης, Βόρειος Ήπειρος)
Την έκθεση «Έθιμα του τόπου μου» που ακολουθεί μας την έστειλε η Ευαγγελία Μάστορα από το χωριό Ζερβάτες Δρόπολης της Βορείου Ηπείρου.
Η Ευαγγελία είναι μαθήτρια της Γ΄ Γυμνασίου και φοιτά στο Ενιαίο Σχολείο Βουλιαρατών με διευθύντρια την κ. Νατάσα Κουτσού.
Έθιμα του τόπου μου
Γεννήθηκα και μεγάλωσα σ’ ένα μικρό χωριό της Δρόπολης, τους Ζερβάτες. Πηγαίνω σχολείο στο διπλανό χωριό στους Βουλιαράτες. Η ζωή μου είναι πολύ απλή και σίγουρα δεν μοιάζει, σε καμία περίπτωση, με αυτή των συνομίληκών μου στις μεγαλουπόλεις.
Εγώ δε βγαίνω στις πλατείες για να βρω τους φίλους μου, ούτε πηγαίνω σε καφετέριες, ούτε σε πολυκαταστήματα.
Εγώ χαίρομαι με τόσο απλά, αλλά συνάμα και τόσο σημαντικά πράγματα, όπως να τηρώ κάποια έθιμα στις μεγάλες γιορτές με την αγαπημένη μου γιαγιά που ζει ακόμα μαζί μας. Για παράδειγμα τα έθιμα του Δωδεκαημέρου, από τα Χριστούγεννα έως τα Φώτα είναι τα αγαπημένα μας. Η γιαγιά μου χαίρεται πολύ όταν μου μαθαίνει τα έθιμα του τόπου μας, αισθάνεται ότι εκτελεί ιερό καθήκον.
Οι προετοιμασίες ξεκινούν από την παραμονή των Χριστουγέννων, το απόγευμα μόλις αρχίσει να νυχτώνει η γιαγιά μου προετοιμάζει ένα χυλό από νερό, λίγο αλάτι και αλεύρι. Μετά στο τζάκι πάνω στην πυροστιά βάζουμε μια πέτρινη πλάκα και αφού κάψει καλά ρίχνουμε πάνω μια κουτάλα γεμάτη από χυλό και την απλώνουμε με ένα αδράχτι, μετά την γυρίζουμε από την άλλη πλευρά. Έτσι κάνουμε και με τον υπόλοιπο χυλό μέχρι να τελειώσει. Βάζουμε τα «σπάργανα» του Χριστού σ’ ένα ταψί, τα σιροπιάζουμε και ρίχνουμε και καρύδια. Τα καταναλώνουμε ανήμερα των Χριστουγέννων μετά τον εκκλησιασμό.
Την Πρωτοχρονιά ρίχνουμε κοφτανέτσι* στην φωτιά, στο τζάκι, όποιου κάνει περισσότερο θόρυβο το κοφτανέτσι αυτός θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς.
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς ετοιμάζουμε τη γέμιση για την παραδοσιακή βασιλόπιτα. Η γέμιση είναι από βραστό κοφτό σιτάρι μέσα σε γάλα, αυγά και τυρί. Μόλις βράσει ο κοφτός η γιαγιά μου παίρνει λίγο στο χέρι της και πάει να ρίξει στις κότες για να έχουμε τόσα πολλά καλούδια τη χρονιά αυτή που να φάνε και οι κότες. Μετά ανοίγουμε τρία φύλλα, ρίχνουμε τη γέμιση, κάνουμε τον κρόθο και αφήνουμε ανοιχτό το κέντρο της πίτας όπου βάζουμε από πάνω ένα χτυπητό αυγό, βάζουμε μέσα και το νόμισμα. Την κόβουμε το μεσημέρι και σε όποιον τύχει το φλουρί θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς.
Τα Φώτα πηγαίνουμε στην εκκλησία για να πάρουμε το αγιονέρι, αφού γεμίσουμε τα μπουκαλάκια μας με αγίασμα ο επίτροπος της εκκλησίας δημοπρατεί το μπαϊράκι. Το μπαϊράκι είναι ένα λάβαρο με την εικόνα από την βάπτιση του Χριστού. Όποιος δώσει το μεγαλύτερο ποσό γίνεται ο νονός του Χριστού και παίρνει το μπαϊράκι για τρεις μέρες.
Αυτά είναι τα κυριότερα έθιμα από την πιο αγαπημένη μου εποχή. Με οδηγό την γιαγιά μου υπόσχομαι να συνεχίσω να τηρώ τα έθιμα αυτά.
*κοφτανέτσι: Είδος φυτού με αγκάθια του οποίου το φύλλο –στο συγκεκριμένο έθιμο– ρίχνεται στη φωτιά να καεί.
********************************************
Ευεργέτες Βορείου Ηπείρου: Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας
Σπύρος Λίτσι
(Αργυρόκαστρο, Βόρειος Ήπειρος)
Την έκθεση «Ευεργέτες Βορείου Ηπείρου: Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας» που ακολουθεί μας την έστειλε ο Σπύρος Λίτσι από το Αργυρόκαστρο της Βορείου Ηπείρου.
Ο Σπύρος είναι μαθητής της Α΄ Λυκείου και φοιτά στα Εκπαιδευτήρια «Πνοή Αγάπης» του Ιδρύματος Παιδείας της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας με φιλόλογο την κ. Παλάσκα Παναγιώτα.
Ευεργέτες Βορείου Ηπείρου: Ευάγγελος και Κωνσταντίνος Ζάππας
«Αυτά τα χώματα που πατάς παλικάρι μ, έχουν γεννήσει σπουδαίες προσωπικότητες, άξιους πατριώτες και μεγάλους ευεργέτες.
Οι πιο ξακουστοί είναι τα αδέλφια Ζάππα που καταγόταν από ένα χωριό απ’ έκει. Θα σε πάω κάποια μέρα να ιδείς το πατρικό τους σπίτι, ό,τι απέμκε δηλαδή από δαύτο…
Όσο μακριά και αν βρεθήκαν από την πατρίδα τς ποτέ δεν σταμάτσαν να την βοηθάν και να προσφέρν σε αυτήν. Ακόμα και μετά από τόσα χρόνια το χωριό τς το λέμε Λάμποβο του Ζάππα για να το ξεχωρίζμε από το άλλο χωριό της περιοχής μας με το ίδιο όνομα. Ναι, να γίνς άξιος και χρήσιμος για την πατρίδα όπως οι πρόγονοί σου».
Λόγια του παππού μου που θυμάμαι με περηφάνεια!
Εποχή του ωφελισμού και της υλοφροσύνης, αναμφισβήτητα η εποχή μας. Συνθήκες, οπωσδήποτε ακατάλληλες για την εκδήλωση της αρετής της ευποιίας. Και όμως! Δεν έλειψαν, ευτυχώς, τα τελευταία χρόνια, και δεν λείπουν ασφαλώς και σήμερα οι μεγάλοι της ανθρωπότητας ευεργέτες, αυτοί οι υπομονετικοί και αθόρυβοι του καλού εργάτες, οι πιστοί υπηρέτες του χρέους, οι ένθερμοι κήρυκες της αγάπης.
Σε όλες σχεδόν τις δύσκολες στιγμές της Ελλάδος δεν έλλειψαν κάποιες υπέροχες μορφές. Αυτές των εθνικών ευεργετών που πρόσφεραν πρόθυμα τον καρπό των μόχθων και των στερήσεών τους και τον έθεταν στην υπηρεσία του σκλαβωμένου Γένους.
Έμπρακτα αναδείχτηκαν αγαθοί. Έμπρακτα πρέπει και τις τιμές να απολαμβάνουν. Η πιο μεγάλη τιμή για τους ευεργέτες είναι να τηρούμε πιστά τις εντολές τους, να σεβόμαστε την τελευταία βούλησή τους. Στην δική τους αρετή της ευποιίας ταιριάζει η δική μας αρετή της ευγνωμοσύνης.
Πατρίδα των ευεργετών η Ήπειρος. Όσο ξερό και άγονο είναι το έδαφός της, τόσο πλούσια φύτρωσε και εξακολουθεί, ευτυχώς να φυτρώνει το δέντρο της ευεργεσίας. Δέντρο που προσφέρει άφθονους τους καρπούς του, ιδιαίτερα στα χρόνια της πικρής σκλαβιάς. Τότε ακριβώς που οι θρήνοι και οι στεναγμοί της φυλής μας συνέθεταν τη θλιβερότερη συμφωνία τότε που ήταν «σβησμένες όλες οι φωτιές και οι πλάστρες μες στη χώρα», ξύπνησε στις ψυχές των απόδημων Ηπειρωτών η πανάρχαια εκείνη αρετή της φιλοπατρίας.
Από το χωριό Λάμποβο στη Βόρειο Ήπειρο, περιοχή που γέννησε και πολλούς άλλους εθνικούς ευεργέτες ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ο γνωστός επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και ευεργέτης Ευάγγελος Ζάππας. Ο πατέρας του ήταν έμπορος από τους πιο αξιόλογους της περιοχής. Όταν η περιοχή βρισκόταν υπό την εξουσία του Αλή-Πασά, σε ηλικία 13 ετών –σύμφωνα με πληροφορίες που μας δίνει στους «Παράλληλους Βίους» του ο Αναστάσιος Γούδας– στρατολογήθηκε και στάλθηκε σε ένα φρούριο, κοντά στα Γιάννινα. Στη συνέχεια μεταπήδησε στο στρατόπεδο του Μάρκου Μπότσαρη. Μετά την ελληνική επανάσταση μεταναστεύει στο Βουκουρέστι και ασχολείται με το εμπόριο και με κτηματικές υποθέσεις. Επιδεικνύει παροιμιώδη εργατικότητα και δραστηριότητα και με την οξυδέρκεια που τον διακρίνει, κατανοεί ότι, για να έχουν τα κτήματα καλύτερη απόδοση, χρειάζεται η εφαρμογή νέων μεθόδων στην καλλιέργεια. Μέσα σε τρεις περίπου δεκαετίες γίνεται ο κυρίαρχος της περιοχής και αποκτάει τεράστια περιουσία, με αντίστοιχα υψηλά εισοδήματα.
Μολονότι ζούσε μακριά από την Ελλάδα, παρακολουθούσε με ζωηρό ενδιαφέρον την δημόσια ζωή της πατρίδας του που πάσχιζε εκείνη την εποχή κάτω από αντίξοες συνθήκες να προσαρμοστεί στα δεδομένα και τις απαιτήσεις της εποχής. Αποφασίζει λοιπόν να ευεργετήσει ποικιλότροπα την πρώτη του πατρίδα, με εντυπωσιακή εκδήλωση την αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Χρηματοδότησε επίσης τη δημιουργία του Ζαππείου Μεγάρου και το όραμα του αυτό ανέλαβε να υλοποιήσει ο εξάδελφός του και εκτελεστής της διαθήκης του Κωνσταντίνος Ζάππας.
Μετά το θάνατο του εξαδέλφου του, εργάζεται με τον ίδιο ζήλο του με αυξημένο μόχθο, για να αυξήσει την ήδη μεγάλη του περιουσία. Άνοιγε προς όλους τις θύρες της αγαθότητας του, τους υποδείκνυε όμως πως η βοήθεια και η ευεργεσία προσφέρεται προς εκείνους που επιθυμούν να προκόψουν και να ευημερήσουν με την εργασία και την τιμιότητα. Πιστεύει ακράδαντα πως η προσοδοφόρα εργασία εξαρτάται όχι μόνο από την πρακτική γνώση, τη φιλεργία και την συστηματική μέθοδο, αλλά προϋποθέτει μαζί με όλα αυτά την πρακτική πειθαρχία και την ηθικοποίηση της. Αυτή την πίστη την έκανε βίωμα της ζωής του ο ίδιος κατά τη μακροχρόνια ενασχόλησή του με τις γεωργικές εργασίες.
Αυτή την πίστη την αφήνει ως παρακαταθήκη στους μεταγενέστερους, με τη διαθήκη του, με την οποία δίνει εντολή να ιδρυθούν πρακτικά γεωργικά σχολεία στη Θεσσαλία και στην Ήπειρο. Ποιος θα μπορούσε να μην αναγνωρίσει τη μεγάλη τους αγάπη που έτρεφαν προς την πατρίδα τους, την ευρύτερη και την ιδιαίτερη, όπως αυτή φαίνεται μέσα από τα έργα τους;
Ποτέ δεν λησμόνησαν την ιδιαίτερη πατρίδα τους το Λάμποβο. Στη διαθήκη του ορίζει στο σπίτι του, να λειτουργήσει η Σχολή Υφαντουργίας, για να μαθαίνουν την υφαντική τέχνη τα κορίτσια, να εργάζονται και να αμείβονται για την εργασία τους. Δεν περιορίζεται όμως μόνο στο χωριό του. Σε πολλά χωριά της Βορείου Ηπείρου και της Ηπείρου ιδρύει σχολεία, τα οποία κληροδοτεί με ετήσιες επιχορηγήσεις για τη λειτουργία τους. Πολλά απ’ αυτά τα σχολεία σήμερα δε λειτουργούν.
Θα ήταν παράλειψη μας εδώ να μην αναφέρουμε το σπουδαίο έργο του δικού μας ευεργέτη και πνευματικού μας Πατέρα Αρχιεπισκόπου Αναστασίου και κατ’ επέκταση του μητροπολίτη μας κ. Δημητρίου όπου κράτησαν όρθια την περιοχή και ανοικοδόμησαν την εκκλησία της Υπαπαντής στο Λάμποβο στήνοντας μαρμάρινες προτομές των ευεργετών στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας.
Με την ψυχή τους πλημμυρισμένη απ’ τον ένθερμο ζήλο για το κοινό καλό, οι άνθρωποι αυτοί αναδείχτηκαν πρωτοπόροι και πρωταγωνιστές της κοινωνικής ζωής, ξεκινώντας απ’ τη σκέψη πως η απόκτηση του πλούτου, από μόνη της, δεν είναι κατόρθωμα, κατόρθωμα είναι η διατήρηση και η χρησιμοποίησή του για το καλό των συνανθρώπων μας. Με τις ευγενικές πράξεις τους και με τα περίλαμπρα έργα που άφησαν πίσω τους, όχι μόνο στον τόπο καταγωγής τους, αλλά και στα μέρη που ανέπτυξαν την δραστηριότητά τους και απέκτησαν τα πλούτη τους, μας έκαναν να κατανοήσουμε ποιος είναι ο δρόμος που δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή μας και είναι παρήγορο για όλους μας το γεγονός ότι και σήμερα αυτό το δρόμο ακολουθούν σε όλα σχεδόν τα μέρη της γης μεγάλοι της ανθρωπότητας ευεργέτες, άνθρωποι του μόχθου, της επιστήμης και της προσφοράς, που αναδεικνύονται αθόρυβοι εργάτες του καλού, πιστοί υπηρέτες του χρέους, ένθερμοι κήρυκες της αγάπης προς το συνάνθρωπο. Αυτοί οι άνθρωποι, σε τελευταία ανάλυση, μας δίνουν τη δυνατότητα να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο αύριο.
Tο βραβείο «Ανδρέας Γιαννιτσόπουλος» προκηρύσσεται με δαπάνη του μέλους της Επιτροπής Ελληνισμού Ανδρέα Γιαννιτσόπουλου στη μνήμη του εγγονού του Ανδρέα Γιαννιτσόπουλου, ομογενούς μας κατοίκου ΗΠΑ, ο οποίος έχασε τη ζωή του αδόκητα το 2021 σε ηλικία μόλις 21 ετών.