7 Μαΐου: ένα περίεργο πρόβλημα εμφανίζεται επίμονα σε αυτό το άρθρο. Εάν αυτό το άρθρο δεν ανοίγει από τον τίτλο, μπορείτε να το ανοίξετε στην εκτυπώσιμη μορφή του.
Η ελληνική κοινωνία συνέβαλε με τη συμπεριφορά της στο να βρεθεί ο Δημήτρης Πατμανίδης εκτός ορίων
Η ένοπλη επίθεση του 19χρονου Δημήτρη Πατμανίδη στη Σχολή του ΟΑΕΔ φέρνει στην επιφάνεια μια σκοτεινή νεοελληνική σελίδα, την οποία αγνοούν ή υποδύονται ότι αγνοούν οι πολυποίκιλοι σχολιαστές του γεγονότος. Το πώς και το γιατί ο Δημήτρης βρέθηκε εκτός ορίων διαμόρφωσε μια ιδιόμορφη προσωπικότητα και ανέπτυξε μια αποκλίνουσα συμπεριφορά είναι εν μέρει μόνο ζήτημα ψυχιάτρων. Απαιτείται και η γνώση του πλαισίου για να κατανοήσουμε γιατί ένα ευαίσθητο άτομο ακολούθησε αυτόν και όχι τον άλλο δρόμο εξέλιξης. Κι αυτό είναι το «κλειδί» για να ερμηνεύσουμε πληρέστερα το τραγικό γεγονός και το πώς η ίδια η κοινωνία μετέτρεψε τον Δημήτρη σε θύμα.
Το εκτός ορίων παιδί προέρχεται από μια ελληνική προσφυγική ομάδα η οποία μέσα στον 20ό αιώνα πέρασε μία γενοκτονία (απ’ τους Τούρκους), μία σκληρή εθνική καταπίεση και εκτόπιση από τον Καύκασο στην Κεντρική Ασία (από τον σταλινισμό), μία νέα μετακίνηση προς τον Καύκασο μετά την αποσταλινοποίηση της ΕΣΣΔ, έναν ανελέητο πόλεμο μεταξύ Γεωργιανών και Αμπχαζίων (’92 – ‘93) και μία νέα μετακίνηση προς τη «μητέρα – πατρίδα» η οποία του επιφύλασσε την άγνοια, το ρατσισμό, τον εξευτελισμό, την ανεργία και την περιθωριοποίηση.
Ρατσισμός στο σχολείο
Από τα μισόλογα των συμμαθητών του στο σχολείο (γυμνάσιο – λύκειο) ήταν περιθωριοποιημένος και στιγματισμένος ως «Pωσοπόντιος» ή, ακόμη χειρότερα, «Pώσος». Στην ιστοσελίδα «ίνφο-πρες» αλιεύουμε μια πληροφορία για τη συμπεριφορά νταήδων – ρατσιστών συμμαθητών του στη Σχολή του ΟΑΕΔ προς τον Δημήτρη:
«Τον κρατούσαν «παλληκαράδες» της σχολής και τον πέταγαν στα σκουπίδια. Γιατί τον βασάνιζαν κατ’ αυτόν τον τρόπο; Ποιος ξέρει τι άλλα «καψόνια» έκαναν οι συμμαθητές στον Δημήτρη. Ισως να μη μάθουμε ποτέ. Η διεφθαρμένη Ελλάδα δεν ερευνά σε βάθος και ποτέ δεν τιμωρεί πραγματικά. Τα κορίτσια που ήδη μίλησαν, να τα πουν όλα και να υποδείξουν στις αρχές ποιοι έκαναν τα αισχρά βασανιστήρια στον Δημήτρη. Η πράξη του Δημήτρη δεν δικαιολογείται… κάποιοι συμμαθητές, όμως, υποβοήθησαν να χειροτερέψει η σχιζοφρένεια του παιδιού».
Θέλει πολύ μια εύθραυστη προσωπικότητα να περάσει στην άλλη πλευρά; Το αδιέξοδο του Δημήτρη προβάλλει ανάγλυφα στη σελίδα του στο MySpace, όπου χρησιμοποιεί την έκφραση «death – salvation» (θάνατος – λύτρωση), αλλά και τη φωτογραφία με το όπλο. Το μεσημέρι της 1ης Απριλίου έγραφε ότι ήταν «απαισιόδοξος». Η έκφρασή του «Φτύνω κατάμουτρα στην αξιοπρέπεια και την τιμή σας και σε ό, τι έχετε ιερό» ήταν η δική του ιδιαίτερη κριτική σε μια αδύναμη και ανίκανη κοινωνία να αντιμετωπίσει ουσιαστικά ένα μεγάλο κοινωνικό, αλλά και εθνικό πρόβλημα. Η φράση «Μέχρι στιγμής δεν έχω εισπράξει τίποτα άλλο παρά την απόρριψη και την ύβρη των γύρω μου» από τη μια δείχνει το κοινωνικό πρόβλημα και από την άλλη αποκαλύπτει την αίσθηση που του προκάλεσε η αδιαφορία, η αμάθεια και η περιθωριοποίηση.
Οι πρόσφυγες
Σε μια σχετική συζήτηση σε ένα μπλογκ διαβάζουμε μια καλή περιγραφή του προβλήματος που αρνούμαστε να δούμε κατά πρόσωπο: «Ξεχάσαμε όμως ότι το προσφυγικό ζήτημα δεν έχει ακόμα κλείσει. Συνεχίζεται στο πρόσωπο των περιφρονημένων «Ρωσοποντίων». Δηλαδή, των ομογενών προσφύγων από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, που ένα μεγάλο μέρος τους είναι Μικρασιάτες πρόσφυγες, τους οποίους η «μητέρα-πατρίδα» παρέδωσε στον Στάλιν αρνούμενη να τους αποδεχθεί, ώς όφειλε από τη Συνθήκη Ανταλλαγής των πληθυσμών και περιουσιών της Λωζάννης. Και ο Στάλιν τους φέρθηκε κατά το δοκούν στέλνοντάς τους να καλλιεργούν βαμβάκι εν είδει δουλοπαροίκων του Μεσαίωνα στις στέππες της Κεντρικής Ασίας.
Και όχι μόνο αυτό. Αλλά η «μητέρα – πατρίς» φρόντισε νομοθετικά να τους αποστερήσει από το δικαίωμα αποζημίωσης από την Ανταλλάξιμη Περιουσία. (Στην περιουσία αυτή ανήκει η γη έξω από τη Θεσσαλονίκη που παραχώρησε στους Βατοπαιδινούς έναντι της Βιστωνίδας, καθώς και του πρόσφατου αποκτήματος στο Πανόραμα του κ. Ανθιμου.)
Ετσι λοιπόν, 230.000 περίπου ομογενείς (από τους 500.000 συνολικά που ζούσαν στην ΕΣΣΔ) ήρθαν στην Ελλάδα μετά τη σοβιετική κατάρρευση για να αντιμετωπίσουν ένα κράτος που δεν καταλάβαινε και μέχρι σήμερα δεν έχει αντιμετωπίσει σοβαρά το νέο προσφυγικό πρόβλημα του Eλληνισμού. Βολεύτηκε εξευτελίζοντάς τους και ενοχοποιώντας τους ως «ελληνοποιημένους» μη Ελληνες και ξεμπέρδεψε στέλνοντάς τους να αποκατασταθούν μόνοι τους στις υποβαθμισμένες περιοχές του Λεκανοπεδίου.
Αυτό δεν λέγεται μόνο αντιπροσφυγική αντιπάθεια, αλλά αντιπροσφυγικός ρατσισμός. Δυστυχώς για όλους μας, το Μικρασιατικό Ζήτημα δεν έχει κλείσει ακόμα. Μέχρι τη στιγμή που έστω και ένας πρόσφυγας της φοβερής Καταστροφής του ‘22 θα βρίσκεται στο δρόμο, το πρόβλημα θα παραμένει ανοικτό. Εφόσον φυσικά θεωρούμε ότι η Ελλάς είναι έθνος-κράτος των Ελλήνων και όχι μια απλή γραφειοκρατική υπηρεσία που καλείται να διεκπεραιώσει μόνο τις ντιρεκτίβες των Βρυξελλών».
Στο περιθώριο
Στην ταινία «Ακρη της Πολης» του Γιάνναρη φαίνεται η καλύτερη εκδοχή του πώς οι «γηγενείς» είδαν τη νέα προσφυγική ομάδα που κατέκλυσε κατά τη δεακετία του ‘90 τις φτωχές περιοχές του λεκανοπεδίου: διαφορετικοί, περίεργοι, απροσάρμοστοι. Δυστυχώς, αν εξαιρέσεις λίγες προσπάθειες ποντιακών οργανώσεων, ο πληθυσμός αυτός έμεινε εκτεθειμένος στη ρατσιστική βία της ομοεθνούς κοινωνίας – συμπεριλαμβανομένης και της πλειονότητας των προσφύγων του ‘22. Μιας κατάστασης που εντείνεται σήμερα από έναν νεοεμφανιζόμενο αντιπροσφυγικό αναθεωρητισμό, ο οποίος αποτελεί ένα από τα πλέον επικίνδυνα και απειλητικά φαινόμενα της τελευταίας περιόδου.
Βλάσης Αγτζίδης
Δημοσιεύτηκε στην “Καθημερινή” στις 17 Απριλίου 2009
.