Του Μιχάλη Ρέττου, φιλολόγου.
Από το 2014 κυκλοφορεί ένα κείμενο του Νίκου Δήμου με τίτλο
«Πότε θα διδαχθούν τα παιδιά την αλήθεια για το ’21;» , το οποίο προβληματίζεται για το ότι οι Έλληνες δεν μαθαίνουν την πραγματική τους ιστορία. Σύμφωνα με το κείμενο, οι Έλληνες δεν διδάσκονται ότι το πατριαρχείο αφόρισε την επανάσταση, ότι ο Καποδίστριας της «γύρισε την πλάτη», ότι ο Κοραής τη «μυκτήριζε», ότι ο κλήρος ήταν απέναντι, ότι οι πρόκριτοι τη χλεύαζαν, ότι οι κλέφτες και οι αρματολοί πολεμούσαν απλά για λάφυρα.
Πέρα από την ιστορική ακρίβεια κάποιων εκ των παραπάνω θέσεων, το όλο ζήτημα με το άρθρο του Ν.Δ. είναι ότι όλες οι κοινωνικές ομάδες των Ρωμιών τσουβαλιάζονται ως φορείς που δρούσαν περίπου μεταξύ ιδιοτέλειας, αδιαφορίας ή/και «προδοσίας», πλην μίας: Των «αστών» εμπόρων, που θα έδιναν ανιδιοτελώς τη ζωή τους για τον «αστικό μετασχηματισμό» του ελληνικού χώρου. Το πρόβλημα, όμως, δεν είναι τόσο η ιστορική ανάγνωση του Ν.Δ., αλλά κυρίως οι αντιδράσεις απέναντι σε αυτή, οι οποίες γίνονται με βάση την άρρητη αντιιστορική παραδοχή ότι όποιος θεσμός, φορέας ή πρόσωπο δεν στήριξε την επαναστατική προοπτική διέπραξε «προδοσία».
Έτσι, η ανάγνωση του Ν.Δ. παύει να είναι απλά ένα ιστορικό ιδεολογικό σχήμα (ανεπαρκούς τεκμηρίωσης και ήσσονος σημασίας) και μετατρέπεται σε ένα προκλητικό κείμενο, που για τους μεν είναι «αντεθνικό» και «εθνομηδενιστικό» και για τους δε «αποκαλυπτικό» και «ξεστραβωτικό». Ο Ν.Δ. δηλαδή πετυχαίνει τον σκοπό του, ο οποίος δεν είναι άλλος από την πρόκληση αντιδράσεων.
Η αξία δηλαδή και η υπέρμετρη προσοχή που δίδεται σε οποιοδήποτε τέτοιο απλοϊκό ιστορικό σχήμα, οφείλεται στο ότι -σε μεγάλο βαθμό- δεν έχουμε συμφιλιωθεί με το παρελθόν μας, ώστε να αποδεχθούμε θέσεις, στάσεις και καταστάσεις που πράγματι ήταν εύλογες. Στο ότι στην πραγματικότητα δεν έχουμε αναρωτηθεί ποτέ μήπως ο Καποδίστριας είχε δίκαιο όσον αφορά στην αντίθεσή του στην επανάσταση ή έστω το δίκιο του, σύμφωνα με το δικό του όραμα για τον ελληνισμό. Στο ότι δεν αντιληφθήκαμε ποτέ τη θέση του πατριαρχείου και τον ρόλο του ως οικουμενικού θεσμού που υπόκειται εξ ανασυστάσεως του στην Οθωμανική διοίκηση. Στο ότι δεν εξετάσαμε ποτέ το όραμα των Φαναριωτών για μία ένδοθεν επικράτηση του ελληνικού πολιτισμικού στοιχείου χωρίς επαναστάσεις και ρήξεις. Στο ότι δεν κατανοήσαμε ποτέ το πλεονέκτημα του να υπόκεισαι στον συντοπίτη σου Κοτζαμπάση και όχι απευθείας στον Χασάν ή τον Αβδούλ.
Κατά συνέπεια, όλα τα παραπάνω ξορκίζονται, καθώς παρεκκλίνουν από μία ορθόδοξη ιεροποίηση της ιστορίας. Το αποτέλεσμα αυτής της αντίληψης είναι, παρόμοια κείμενα όπως του Ν.Δ. να πλασάρονται ως διαφωτιστικά και διαλυτικά «μύθων», λόγω ακριβώς των λυσασμένων αντιδράσεων που τα συνοδεύει, ενώ η λογική απάντηση στα περισσότερα από τα περιεχόμενά τους θα έπρεπε να ήταν : « Ε και ;».