(Άλλως «η πατρίς εν κινδύνω»)
του Χάρη Φεραίου
Α’
Το 1908 (εποχή της μεγάλης «γλωσσικής» διαμάχης) κυκλοφόρησε ένα μικρό βιβλίο, (190 μόλις σελίδες) του Ελισαίου Γιανίδη, με τίτλο «Γλώσσα και Ζωή». Ήταν ένα φλογερό μαχητικό κείμενο εκπληκτικής διαύγειας, που υπερασπιζόταν τη δημοτική μας γλώσσα, καταδεικνύοντάς την ως ιδίως πλαστικό, παραστατικό, και ευλύγιστο γλωσσικό όργανο, κατάλληλο να υλοποιήσει την πνευματική ζωή του Νέου Ελληνισμού. Το βιβλίο, που συγκίνησε και τον κόσμο των διανοουμένων, αλλά και την κοινή γνώμη, συνδέεται με ένα χαριτωμένο γεγονός: Ερωτήθηκε ο Ελισαίος Γιαννίδης, πώς, μη όντας εκείνος φιλόλογος, (μαθηματικός ήτανε) ασχολείται με το θέμα της γλώσσας, και δεν αφήνει τους φιλόλογους, που είναι οι αρμόδιοι, να το λύσουν. Η (ιστορική) απάντησή του ήταν η έξης: «Άστε τους φιλόλογους. Δεν αδειάζουν. Έχουνε πάντα δουλειές. Έχουνε τώρα να μετατρέψουν τον «κτηματίαν» σε «κτηματικόν»! Φράση που έμεινε παροιμιώδης, και για άλλους «αρμόδιους»! Τους «ιστορικούς» ας πούμε… Όντως:
Κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2013, ένα «αιρετικό» βιβλίο από τον λογοτέχνη Άντη Ροδίτη, («Κουράγιο Πηνελόπη», Εκδόσεις Αρμός) το οποίο με 182 αμερικανικά κυρίως, επίσημα έγγραφα (Ιανουαρίου-Αυγούστου) του 1964 που αποκαλύπτει, ανατρέπει όλα όσα επισήμως τροφοδοτούσε τόσα χρόνια τον λαό, η καθεστηκυία πολιτική μας διανόηση, για τον «ρόλο των Αμερικανών», το «διχοτομικό» δήθεν1* σχέδιο Άτσεσον, και την «συγκεκαλυμμένη διχοτόμηση» που κρεμόταν πάνω από τα κεφάλια-μας… Κυριότερο όμως είναι ότι εκείνα τα 182 έγγραφα, εάν βέβαια δεν είναι όλα πλαστά, και όλα παραπλανητικά, και όλα χαλκευμένα, κλπ. (και ιδού στάδιο δόξης λαμπρό για επίδοξους υποψήφιους διδάκτορες της ιστορίας!) αφήνουν έκθετους και ιστορικούς και πολιτικούς αναλυτές, και διπλωμάτες, από το 1964 και εντεύθεν. Γι’ αυτό και ουδείς, και για ένα σχεδόν χρόνο, δεν άνοιξε το στόμα του να πει ο,τιδήποτε, για μια τέτοια συντριπτική αποκάλυψη εκείνου του βιβλίου. Το καταδίκασαν «εις θάνατον» δια της συνωμοσίας της σιωπής!
Ήλθε όμως τον Απρίλιο του 2014, («Καθημερινή» Αθηνών) προσμαρτυρών ο καθηγητής Θάνος Βερέμης, να επιβεβαιώσει πλήρως την αποδεικτική αξία των εγγράφων που παρουσίασε ο Ροδίτης, λέγοντας ανάμεσα σε άλλα, «Είναι φανερό ότι την εποχή εκείνη οι Αμερικανοί έβλεπαν με ευνοϊκό μάτι την ένωση…κλπ» Και, τότε σαν από θαύμα, εξήλθαν της σιωπής και οι ημέτεροι, ιστορικοί, πολιτικοί επιστήμονες και αναλυτές, κορυφαίοι διπλωμάτες, συνεπικουρούμενοι αργότερα από «ανακουφισμένους» διάσημους δημοσιογράφους, οι οποίοι, και χωρίς να κατονομάζουν τον συγγραφέα, απλώς καταμαρτυρούντες, αποφαίνονται, πως πρόκειται για ψυχολογικές «εμμονές», εξωθούσες σε «κατ’ επιλογήν» έγγραφα, ώστε να αποδειχθεί η εκ των προτέρων «προσχηματισμένη» άποψή-του, που όμως, «εξαγνίζοντας» συγκεκριμένη χώρα, βλάπτει τον αγώνα-μας, και άλλες παρόμοιες θνητές φλυαρίες. Ένας δε επίδοξος διδάκτωρ ιστορίας χρησμοδότησε ότι μόνο σε τριτοκοσμικές χώρες (sic), οι μη «υποστάντες τη δίωρη εξέταση στο Ηνωμένο Βασίλειο», τολμούν να μιλούν περί ιστορίας! (Καημένε Μακρυγιάννη…) Συνεπώς, αποφαίνονται ομοθυμαδόν, εκείνη η Ένωση του 1964, δεν ήταν παρά μια αναμφισβήτητη καμουφλαρισμένη διχοτόμηση! Αυτά οι ιστορικοί μας… Οπότε η απάντηση Ελισαίου Γιανίδη επανέρχεται: Άστε τους ιστορικούς. Δεν ευκαιρούν. Τώρα έχουν να λύσουν το πρόβλημα που έθεσε ο Μακάριος Δρουσιώτης: «Είναι ο αγώνας του 1955 έργο των αγγλικών μυστικών υπηρεσιών ή δεν είναι; Κι αν δεν είναι, γιατί δεν είναι…»!
Πλην όμως, τους ήλθε νέος τώρα καταπέλτης: Το βιβλίο ορόσημο του δημοσιογράφου Φάνου Κωνσταντινίδη, (σεμνότερο άνθρωπο εγώ δεν έχω γνωρίσει), που μόλις κυκλοφόρησε, («Ένας Βετεράνος Αποκαλύπτει», Εκδόσεις Επιφανίου, 2014) όπου παραθέτει προσωπικές του μαρτυρίες, φωτίζουσες την ιστορική αλήθεια. Π.χ. στη συνταρακτική σελίδα 45: Σε μιαν από τις συναντήσεις τους, ο Μακάριος απαντά σε σχετική εναγώνια ερώτηση του συγγραφέα, για τον Παπανδρέου (1964) και την Ένωση. «Έχει απόλυτο δίκαιο ο Παπανδρέου». Λέει επιμαρτυρών ο Μακάριος. «Πήγα στην Αθήνα, και συμφωνήσαμε να έλθω στην Κύπρο και να κηρύξω την Ένωση. Δυστυχώς, δυο στενοί συνεργάτες μου», (του είπε τα ονόματα, αλλά τον όρκισε να μην τα αποκαλύψει) «με επηρέασαν να μην υλοποιήσω τα αποφασισθέντα!» Αυτά…
Πλην όμως φίλε αναγνώστη, και ο Μακάριος σφάλλει: Δεν φταίνε οι δυο «στενοί συνεργάτες του» που τον επηρέασαν. Φταίνε οι πολλοί κορυφαίοι διπλωμάτες του, που δεν τον ενημέρωσαν! Καθότι, και τότε, όπως βέβαια και τώρα, αδυνατούν να ιδούν πέρα από τη μύτη τους. Το βοούν όμως, θα το δούμε άλλωστε αμέσως, τα αποκαλυφθέντα έγγραφα.
Β’
Η πιο πάνω ομολογία του Μακαρίου προς τον δημοσιογράφο Φάνο Κωνσταντινίδη, είναι συγκλονιστικά ανατρεπτική: Συγκλονιστικά διότι επιμαρτυρεί πως το 1964 είχαν όντως συμφωνήσει με τον Γεώργιο Παπανδρέου να κηρύξει την Ένωση, αλλά δυο στενοί συνεργάτες του στην Κύπρο, τον έπεισαν να μην το κάνει! Και είναι ανατρεπτική κατά το ότι θα ενισχύσει το στρατόπεδο των καταμαρτυρούντων «αντιπάλων-του». Ήδη ο Καθηγητής Ήφαιστος προειδοποίησε ότι δημιουργείται «Κίνημα για όλα φταίει ο Μακάριος»!2*
Πλην όμως, λέει ο γράφων, η «ομολογία» επιδέχεται και άλλην ερμηνεία. Την έδωσε ένας από τους «αστρολόγους (τους πληρωμένους) της αυλής», κατά που λέει κι ο Καβάφης, ο πρώην υπουργός και διακεκριμένος λόγιος, Ανδρέας Χριστοφίδης: Σε επιμνημόσυνο λόγο-του (5/8/1982) αποκάλυψε ότι, «ο Μακάριος πεθυμούσε για την Κύπρο πιο πολλά απ’ όσα της έπρεπαν»! Πιθανότατα λοιπόν ο Χριστοφίδης να γνώριζε, ότι ο Μακάριος θεωρούσε τότε (1964) πως η Ένωση δεν ανήκε στα «πιο πολλά» που πεθυμούσε για την Κύπρο. Γεγονός που άλλωστε ενισχύεται από συνέντευξή-του, τρία χρόνια μετά (Σεπτέμβρης 1967) στους Sunday Times. Έλεγε στη συνέντευξη εκείνη ο Μακάριος (προς τη Λίντα Μπράντφοντ): «Προς το παρόν η Κύπρος είναι οικονομικώς υγιής και πολιτικώς σταθερά, ενώ η Ελλάς δεν είναι…. Αλλά ποίος γνωρίζει; Ίσως εντός 5, 10 ή 15 ετών, η Κύπρος δεν θα είναι οικονομικώς ισχυρά, ενώ η Ελλάς θα είναι. Τότε η ένωσις θα είναι κάτι καλόν δια την Κύπρον».3*
Φαίνεται λοιπόν ότι αυτή την ιδιοσυγκρασία του Μακαρίου, (να επιθυμεί για την Κύπρο τα «πιο πολλά») δεν είναι μόνο ο Χριστοφίδης που τη διέγνωσε. Την είχε διαγνώσει, αρκετά χρόνια πριν (το 1964), και ένας αλλοεθνής: Ο Αμερικανός πρέσβης στη Λευκωσία, ο Τέυλορ Μπέλτσερ. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να επισημάνω ότι, όπως προκύπτει από τα Αμερικανικά διπλωματικά έγγραφα, που απεκάλυψε το «αιρετικό» βιβλίο του Άντη Ροδίτη, ο Μπέλτσερ είναι ο μόνος ξένος διπλωμάτης, που μιλά πάντα με ξεχωριστή ευγένεια, θαυμασμό θα έλεγα, για τον Μακάριο, ακόμα κι όταν χρειάζεται να τον επικρίνει. Χαρακτηριστική είναι η έκθεσή του προς το Στέητ Ντιπάρτμεντ (4/5/64, γεγονότα Αγίου Ιλαρίωνα) για την επίσκεψή του στο Προεδρικό. Λέει ο Μπέλτσερ: «Ο Πρόεδρος Μακάριος ήταν, ως συνήθως, ευχάριστος, πνευματώδης και λογικότατος. Πάντως δεν έχω λόγους να πιστεύω ότι θα κρατήσει απολύτως το λόγο-του…»!4*
Αυτός λοιπόν, κατά τον γράφοντα, είναι και ο λόγος που ο Μπέλτσερ, επειδή ακριβώς διέγνωσε την ιδιοσυγκρασία του Μακαρίου, όταν στην έκθεσή του προς τον Ρασκ, (7/4/64) για το ποια θεωρούσε αυτός ως ιδανική λύση του Κυπριακού, πρότεινε μεν χωρίς αμφιταλάντευση, (και για το καλό φυσικά των αμερικανικών συμφερόντων!) ότι λύση είναι ένωσή της με την Ελλάδα! Εισηγήθηκε όμως δυο εναλλακτικές μορφές: Η πρώτη ήταν βέβαια η άμεση ένωση. Η δεύτερη, που έχει και κρίσιμο ενδιαφέρον για ό,τι συζητάμε εδώ, περιγράφεται από τον Μπέλτσερ ως έξης: «Η Κύπρος να δεθεί με την Ελλάδα …με νομικό καθεστώς “σύνδεσης”, όπως συμβαίνει με το Πουέρτο Ρίκο και τις ΗΠΑ, φτάνει η Ελλάδα να ελέγχει την εξωτερική πολιτική και την άμυνα, αφήνοντας τις υπόλοιπες πτυχές της διακυβέρνησης στους Κυπρίους».5*
Αν τώρα ο αναγνώστης ανοίξει ένα οποιοδήποτε εγκυκλοπαιδικό λεξικό στο λήμμα «Πουέρτο Ρίκο», θα διαπιστώσει ότι στην ουσία ο Μπέλτσερ πρότεινε μιαν ο μ ο σ π ο ν δ ί α Κύπρου Ελλάδας, όπου η, ελληνική πια, Κύπρος θα είχε την ελληνική στρατιωτική εξασφάλιση, αλλά παράλληλα θα εξέλεγε τον δικό-της αρχηγό του (ομόσπονδου) κράτους, και το δικό της κοινοβούλιο. Εκείνο δηλ. το «πιο πολύ για την Κύπρο» που έλεγε και ο Ανδρέας Χριστοφίδης… Και βεβαίως θα διέθετε πια και η Ελλάδα έδαφος στην Ανατολή! Αν κατανοεί, η πολιτική μας διανόηση, τη σημασία του γεγονότος. (Για τις ΗΠΑ ας πούμε…)
Αυτή είναι η μία εκδοχή της πρότασης Μπέλτσερ. Υπάρχει όμως και δεύτερη, και σημαντικότερη! Περιγράφεται λοιπόν πιο κάτω.
Γ’
Όταν όπως υπαινίχθηκα ήδη, συνομιλώντας «εκ βαθέων» με τον δημοσιογράφο Φάνο Κωνσταντινίδη, μαρτυρούσε ο Μακάριος πως για ό,τι πήγε λάθος τον Αύγουστο του 1964, ευθύνη είχαν και δυο «στενοί συνεργάτες του», που τον επηρέασαν να μην ακολουθήσει την (εξοπλισμένη με μια τεθωρακισμένη Μεραρχία) «συνταγή» Παπανδρέου για άμεση (πραξικοπηματική φυσικά για τη Ζυρίχη) ανακήρυξη της Ένωσης, είναι τώρα φανερό ότι άδικα έψεξε τον εαυτό του τότε. Έτσι τουλάχιστο καταδεικνύουν πλήθος αμερικανικά διπλωματικά έγγραφα, όσα βέβαια αποκάλυψε ο Άντης Ροδίτης. Για παράδειγμα η έκθεση-καταπέλτης Μπέλτσερ, για «ομοσπονδιακή ένωση Κύπρου-Ελλάδας», που είδαμε πιο πάνω, στεντόρεια κραυγάζει, πως αίτιοι δεν είναι εκείνοι οι δυο (υπαρκτοί;) συνεργάτες-του, που τον επηρέασαν τον Αύγουστο, αλλά το πλήθος οι «ανύπαρκτοι» (τώρα λαλίστατα καταμαρτυρούντες) διπλωμάτες-του, που πέντε μήνες πριν (από τον Απρίλιο «έτρεχε» η έκθεση) δεν τον ενημέρωναν.
Αλλά πώς να τον ενημερώσουν, αφού η, και κομπορρήμων, αδεξιότητά-τους, τη μόνη πρεσβεία που γνώριζε, για άντληση (χαλκευμένων βεβαίως) πληροφοριών, ήταν η (Αγγλική) «Υπάτη Αρμοστία»6* του κυρίου Κλαρκ. (Και των «13 σημείων»…) Την αμερικάνικη πρεσβεία μόνο ως πεδίο βομβισμού την ήξεραν… Και όμως στην αμερικανική πρεσβεία, μεταξύ Απριλίου-Αυγούστου γινόταν κοσμογονία για την Ένωση. (Ο Ροδίτης μόνο, κατέγραψε 13 παρόμοιες εκθέσεις του Μπέλτσερ προς το Στέητ-Ντιπάρτμεντ εκείνης της περιόδου!) Ουδέν οσμίστηκε φυσικά η ευφυής διπλωματία του Υπουργείου Εξωτερικών, ή τουλάχιστον η γνωστή ως δαιμόνια αντικατασκοπία του διαβοήτως πολυπράγμονος Υπουργείου Εσωτερικών του Πολύκαρπου Γιωρκάτζη!
Και βέβαια μη φανταστεί ο αναγνώστης ότι προσπαθεί ο γράφων να υποστηρίξει, πως η πρόταση Μπέλτσερ, σημαίνει για την Αμερική τίποτε περισσότερο, από μια πρόταση ενός, εξ όσων υπηρεσιακών τη γνώμη ζήτησε ο Ντην Ρασκ, λόγω της θέσης-τους ως πρέσβεων σε εμπλεκόμενες στο Κυπριακό χώρες.7* Εκείνο που σθεναρά υποστηρίζει, είναι ότι άλλη θα ήταν η πορεία του Κυπριακού, αν ο Μακάριος είχε έγκαιρα ενημερωθεί για την ύπαρξή της. Όχι μόνο διότι η δεύτερη «λύση Μπέλτσερ» έδινε διέξοδο στην επιδίωξή του «για το πιο πολύ που πεθυμούσε για την Κύπρο», όπως διέγνωσε ο Ανδρέας Χριστοφίδης, αλλά του πρόσφερε ακόμα υπέρβαση και άλλων δύο εμποδίων: Της έμφυτης εντόπιας μαρξιστικής απέχθειας για ο,τιδήποτε ελληνικό, και της σύμφυτης, με την παρ’ ημίν ολιγαρχική κεφαλαιοκρατία, ψυχοπαθολογίας για το, κατά Σαίξπηρ, «άκαρπό-της μέταλλο»!
Λέει λοιπόν ο γράφων, πως αν γνώριζε ο Μακάριος ότι κυκλοφορούσε τέτοια πρόταση στα άδυτα του Στέητ-Ντιπάρτμεντ, είναι αδύνατο να μην έθετε σε ενέργεια το αναμφισβήτητό του χάρισμα (αναγνωρισμένο κι από τον Μπέλτσερ) να γοητεύει τον συνομιλητή του, ώστε, ως σοβαρός ηγέτης, να πείσει και τον Μπολ αλλά και τον Ρασκ, ότι προς αυτή τη λύση όφειλαν να κατευθύνουν τις συνομιλίες του Άτσεσον στη Γενεύη, για να έχουν σίγουρη την επιτυχία! Και όχι σαν ψύλλος, (κατά τον αθυρόστομο κύριο Τζόνσον!) να τους μπαίνει στη μύτη, με φιλοσοβιετικούς λεονταρισμούς. Που όχι μόνο εξουδετέρωναν, γελοιοποιούσαν ακριβέστερα, τη χειρουργικής δεξιότητας (λέει ο γράφων) τότε διπλωματική υπερπροσπάθεια του Γεωργίου Παπανδρέου, αλλά και εξανάγκαζαν την αμερικανική νοο-τροπία να ξεσπάσει σ’ εκείνον για το φιάσκο-της εκείνου του Αυγούστου, με τα «fuck you» κλπ του Τζόνσον, και τα «φλύαρος ξεμωραμένος ρήτορας» του Μπολ. Πράγμα που πλήρωσε ο Παπανδρέου εννέα μήνες μετά, η Κύπρος εννέα χρόνια μετά τον Παπανδέου, και η Ελλάδα πληρώνει μέχρι σήμερα…
Και επιμαρτυρεί ο γράφων: Τα ανωτέρω δεν είναι πια ιστορία.8* Διδαχή είναι! Διότι, τώρα που απελπισμένοι, εξ ανάγκης πια, τρέχομε την Αμερική ξοπίσω, αν δεν γνωρίσομε (όσο είναι καιρός, και όσο αυτή είναι ακόμα υπερδύναμη!) εκείνης εκείνη τη νοο-τροπία, (που άλλοτε, ειρήσθω, μας κατάστρεψε) όπως το λέει και ο Παύλος, «ματαία η ελπίς ημών». Η Κύπρος χά-νε-ται!
«Φ» 19, 26/7/14 – 2/8/14
——————————————————————————————————————-
1*. «Δήθεν», για δυο λόγους: Διότι πρώτο ούτε διχοτομικό ήταν, και δεύτερο, ούτε καν «Σχέδιο» δεν ήταν. «Μέθοδος» ήτανε, για να βραχυκυκλωθεί τότε η, όντως σημαντική σύμμαχος της Αμερικής, Τουρκία!
2*. Ο Ήφαιστος δεν είναι καλά ενημερωμένος. Το «κίνημα», δεν είναι νέο. Ξεκίνησε στις Σεϋχέλλες το 1957, μετά την επίσκεψη Τορναρίτη στους εκεί εξόριστους, και το εγκαινίασε, σε «αλλόφρονα κατάσταση» ενώπιον ενός «κάτωχρου Μακαρίου», ο συνεξόριστος Πολύκαρπος Ιωαννίδης, με την εξής φράση προς τον (συνεξόριστο επίσης) Παπασταύρο της «Φανερωμένης»: «Πάρτον (εννοεί τον Μακάριο) και κτύπα τον στο κεφάλι σου. Αυτός δεν πιστεύει τίποτε. Αν φύγουμε απ’ εδώ, θα καταστρέψει την Κύπρο». Και επανέλαβε εξερχόμενος, «Αν φύγουμε απ’ εδώ, η Κύπρος είναι χα-μέ-νη»! Βλ. Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου: «Η Μαρτυρία μου», σ. 429
3*. Βλέπε και: Σπύρου Παπαγεωργίου, «Από την Ζυρίχην εις τον Αττίλαν». Τομ. Γ, σ. 179
4*. Αρχείο Ροδίτη, Έγγραφο 59.
5*. Αρχείο Ροδίτη, Έγγραφο 49.
6*. Κλασσική περίπτωση ο τρισάθλιος εκείνος Εγγλέζος Martin Packard, που για να αποδείξει ότι οι Άγγλοι τότε ήθελαν να «επανενώσουν» την Κύπρο, ενώ οι Αμερικάνοι να τη διχοτομήσουν, έγραψε και ολόκληρο βιβλίο! (Τίτλος-του: «Getting it wrong»!) Το «κλασσική» αναφέρεται στο ότι κορυφαίοι δημοσιογράφοι μας, όταν το «ανακάλυψαν», πανηγύρισαν «επιβεβαίωση» του διχοτομικού ρόλου της Αμερικής(!), το δε «τρισάθλιος», διότι πολύ αργότερα αποκάλυψε τον καταχθόνιο ρόλο-του, ως πράκτορα των Τούρκων, η ερευνήτρια Φανούλα Αργυρού…
7*. Παρόμοιες είχε ζητήσει και από τους πρέσβεις, Αθηνών, Άγκυρας και Λονδίνου. Είναι πάντως ενδιαφέρον, για τους ευφυείς πολιτικούς μας αναλυτές, να μάθουν τι έλεγε για την Ένωση, ακόμα και ο πρέσβης στην Άγκυρα!
8*. Ούτε βέβαια απενοχοποίηση «συγκεκριμένης χώρας»! Τι κενός λόγος… Των διαπρεπών κομπορρημόνων της πολιτικής ανυπαρξίας.