Αντώνης – Αλέξης. Βίοι παράλληλοι;

Το βράδυ της 31ης Οκτωβρίου 2011, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου ανακοινώνει την πρόθεσή του να διεξαχθεί δημοψήφισμα για τη συμφωνία που ο ίδιος είχε υπογράψει 4 ημέρες νωρίτερα στη Σύνοδο Κορυφής στις 27 Οκτωβρίου 2011, η οποία περιελάμβανε νέο πακέτο στήριξης και ταυτόχρονο κούρεμα ελληνικών ομολόγων του ιδιωτικού τομέα (PSI).

Όλοι γνωρίζουμε τη συνέχεια: ασφυκτικές πιέσεις από την Ευρώπη, κλήση του Γ.Α.Π. στις Κάννες στις 2 Νοεμβρίου με Μέρκελ και Σαρκοζύ όπου του γίνεται σαφές ότι αίρεται η εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του, θυελλώδης συνεδρίαση της ΚΟ του ΠΑΣΟΚ την επομένη, παραίτηση Παπανδρέου στις 5 Νοεμβρίου, ακύρωση του δημοψηφίσματος, συνεδρίαση πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια στις 6 Νοεμβρίου και τελικά συγκρότηση της κυβέρνησης του τεχνοκράτη Παπαδήμου με τη στήριξη του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ.

Βρίσκω ιστορική ομοιότητα σε όλα αυτά όχι με το δημοψήφισμα του Ιουλίου 2015 και το δημοψήφισμα που τελικά διενεργήθηκε. Αλλά με την αποτυχημένη εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας τέλη Δεκεμβρίου 2014 και την προκήρυξη εκλογών.

Αρχηγοί της αντιπολίτευσης στις δύο περιπτώσεις ήταν ο Αντώνης Σαμαράς το 2011 και ο Αλέξης Τσίπρας το 2014.

Και οι δύο είχαν αντιμνημονιακό δημόσιο λόγο.

Ο Σαμαράς επείσθη από τις αβέβαιες συνέπειες του δημοψηφίσματος εκείνη τη χρονική στιγμή, οι οποίες θα μπορούσαν να θέσουν τη χώρα εκτός ευρώ. Αν δεν έδινε ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση Παπαδήμου, αν συνέχιζε τη ρητορική και αν κατέφευγε σε εκλογές, είναι βέβαιο ότι θα τις κέρδιζε πολύ πιο εύκολα από όσο τις κέρδισε ο Αλέξης Τσίπρας το 2015 με 36%.

Σημειωτέον, ότι η απόφασή του να στηρίξει την κυβέρνηση Παπαδήμου έφερε ένα μεγάλο ρήγμα στην παράταξη. Η άρνηση να στηρίξει την κυβέρνηση αυτή ο Πάνος Καμμένος τον έθεσε εκτός ΝΔ και τρεις μήνες μετά, τον Φεβρουάριο του 2012, ίδρυσε τους Ανεξάρτητους Έλληνες, οι οποίοι έμελλαν να είναι ο κυβερνητικός εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ το 2015.

Ο Σαμαράς, με σημαία τον αντιμνημονιακό αγώνα, με τον Καμμένο στις τάξεις του και εφαλτήριο μία πολύ ευρύτερη πολιτική κοινωνική στήριξη ως ένα από τα δύο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα της μεταπολίτευσης, είναι βέβαιο ότι θα συνέτριβε το ΠΑΣΟΚ με ποσοστά ίσως και 50%.

Βέβαια, ο Σαμαράς θα αναγκαζόταν να κάνει την κωλοτούμπα μετά. Εξάλλου, παρά τα Ζάππεια ψήφιζε ήδη πολλούς νόμους της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Η εμπειρία του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 αποδεικνύει χωρίς αμφιβολία ότι εναλλακτικός δρόμος δεν υπάρχει. Την κωλοτούμπα την έκανε τότε. Θα μπορούσε να περιμένει λίγο ακόμα. Μάλιστα, θα κυβερνούσε και πιο γρήγορα. Έτσι που βιάστηκε, και τη φθορά υπέστη και να κυβερνήσει μόνος δεν τα κατάφερε. Ταυτόχρονα, του έμεινε και η ρετσινιά του κωλοτούμπα, που όπως βλέπουμε σήμερα δεν μπορεί να την αποφύγει κανείς πια.

Στο σενάριο αυτό θα είχαμε όμως μία πανίσχυρη ΝΔ από τις υποτιθέμενες εκλογές του Δεκεμβρίου 2011, ίσως ακόμα και με 200 έδρες. Η μετεκλογική κωλοτούμπα θα ήταν δεδομένη. Το ρήγμα του Καμμένου, επίσης. Αντίστοιχο ίσως με το ρήγμα Λαφαζάνη σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως θα υπήρχαν δύο μεγάλες διαφορές:

1. Τότε η ΝΔ θα πίστευε τις μεταρρυθμίσεις του δεύτερου μνημονίου πολύ περισσότερο από το πόσο πιστεύει σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ των 123 εδρών πλέον τις μεταρρυθμίσεις του τρίτου μνημονίου. Θυμίζω ότι το 2ο Μνημόνιο ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο του 2012 από την κυβέρνηση Παπαδήμου. Όχι από την κυβέρνηση της ΝΔ που προέκυψε τον Ιούνιο του 2012.

2. Η ΝΔ θα ξεκινούσε από πολύ μεγαλύτερη βάση βουλευτών από όσο ο ΣΥΡΙΖΑ σήμερα, που πρακτικά έχει ήδη χάσει τη δεδηλωμένη και ίσως πέσει κάτω από 120 έδρες την προσεχή εβδομάδα στο δεύτερο πακέτο προαπαιτούμενων στη Βουλή.

Έτσι, η συνέχεια θα ήταν λίγο-πολύ η ίδια όσον αφορά τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις. Είναι πιθανό να έκανε ακόμη μεγαλύτερες τομές και να προχωρούσε με γρηγορότερο ρυθμό τις μεταρρυθμίσεις. Είναι βέβαιο ότι η φθορά της θα ήταν μεγάλη και ίσως έχανε πράγματι την εξουσία περίπου τώρα που την έχασε. Όμως οι δύο διαφορετικές παράμετροι θα είχαν οδηγήσει τη χώρα πιο κοντά στην έξοδο από τα Μνημόνια. Το 2014 έκλεισε με ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 0.7%. Η ανεργία είχε ήδη αρχίσει να κάμπτεται. Από το υψηλότερο 28% είχε ήδη πέσει στο 26% στις αρχές του 2015. Θα μπορούσαν αυτοί οι δείκτες να είναι ήδη λίγο ακόμα καλύτεροι.

Σε παρόμοια θέση βρέθηκε και ο Τσίπρας τον Δεκέμβριο του 2014. Επέλεξε να ρίξει την κυβέρνηση με αφορμή την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Με την επίσπευση της διαδικασίας λόγω πολιτικής αβεβαιότητας, αυτό έγινε ενάμιση μήνα νωρίτερα. Κέρδισε τις εκλογές, κυβερνά με τους ΑΝΕΛ και παρά την σκληρότατη αντιμνημονιακή στάση και των δύο, η διακυβέρνηση των 5-6 μηνών κατέληξε σε πανωλεθρία. Δηλαδή, τρίτο Μνημόνιο σκληρότερο από κάθε άλλο, κλειστές τράπεζες και έλεγχοι κεφαλαίων που δεν μπορούν ούτε εύκολα ούτε γρήγορα να αρθούν, μία κυβέρνηση που πρέπει να εφαρμόσει πράγματα με τα οποία διαφωνεί κάθετα και μεγάλο αντάρτικο στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ με αβέβαιες ακόμα συνέπειες.

Ο ιστορικός του μέλλοντος θα πει την τελευταία λέξη για τα εμπλεκόμενα πρόσωπα. Θα δει τα γεγονότα πιο ψύχραιμα από απόσταση. Θα είναι όμως αμείλικτος.

Τηλέμαχος Μιχαηλίδης