Η φύση της απειλής

[4-4-2016]

του Μελέτη Η. Μελετόπουλου*

Οι αυταπάτες, στο ζήτημα της ισλαμικής τρομοκρατίας, δεν ωφελούν, διότι οδηγούν σε λανθασμένες εκτιμήσεις. Και λανθασμένες εκτιμήσεις σημαίνουν ανθρώπινες απώλειες. Η Ευρώπη πλήρωσε ήδη αρκετά τις πολυπολιτισμικές αυταπάτες της και την αφελή αυτοπεποίθησή της περί ικανότητας «ενσωμάτωσης» και «αφομοίωσης» όλων των μη Ευρωπαίων συλλήβδην στο ευρωπαϊκό αξιακό και νομικό σύστημα.

Ειδικά οι μουσουλμάνοι, είτε μετανάστες είτε γεννημένοι στις ευρωπαϊκές χώρες, ασπάζονται μία θρησκεία που αποτελεί ταυτόχρονα μηχανισμό κοινωνικής συνοχής, πλαίσιο ζωής και σύστημα αξιών, οδηγό καθημερινότητας, πολιτική ιδεολογία και δεοντολογία. Το θρησκευτικο-κοινωνικό αυτό σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει ως απλό υποσύστημα οργανικά ενταγμένο στις δυτικές κοινωνίες,  διότι οι αξίες του είναι ασύμβατες και ανταγωνιστικές προς αυτές της Δύσης.

Γι’ αυτό και το μόνο δυνατό πλαίσιο συνύπαρξης των δύο διαφορετικών από πλευράς θρησκεύματος πληθυσμών είναι η παράλληλη, απλώς εφαπτόμενη συμβίωση, σε καθεστώς αμοιβαίας ανοχής, χωρίς ουσιαστική ψυχική και πνευματική επαφή και όσμωση. Η παράλληλη και τελικά χωριστή αυτή συμβίωση δημιουργεί συνθήκες αυτο-γκεττοποίησης των μουσουλμάνων, οι οποίες με την σειρά τους ανατροφοδοτούν την περαιτέρω αποξένωσή τους από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Πληθυσμοί υποβαθμισμένοι οικονομικά και κοινωνικά, όχι μόνον διότι αντιμετωπίστηκαν ως πληθυσμοί δευτέρας κατηγορίας από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, αλλά και διότι αισθάνονται ότι δεν ανήκουν, δεν θέλουν να ανήκουν, δεν μπορούν να ανήκουν σε αυτές λόγω διαφορετικής παράδοσης. Άλλωστε δεν κατανοούν και απορρίπτουν ηθικά την σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία της Δύσης.

Η Εγγύς και Μέση Ανατολή δεν βίωσε την συλλογική ευρωπαϊκή εμπειρία της Αναγέννησης, του Διαφωτισμού, της Βιομηχανικής Επανάστασης, της Νεωτερικής κοινωνίας. Παραμένει σε μία προνεωτερική δομή, όπου οι κατακτήσεις του δυτικού πολιτισμού (ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτικές ελευθερίες, θέση γυναίκας κλπ.) εκλαμβάνονται ως παραβίαση της φυσικής τάξης, παρακμή και ανηθικότητα. Την κοινωνιολογική απόσταση συμπληρώνει η τραυματική ιστορική εμπειρία της αποικιοκρατίας των δυτικών υπερδυνάμεων, και πιο πρόσφατα η ανοίκεια επίθεση ευρωπαίων σκιτσογράφων εναντίον της ισλαμικής θρησκείας, που οι μεν Ευρωπαίοι δεν αντιλαμβάνονται λόγω της πτώσης του θρησκευτικού συναισθήματος στην Δύση, ενώ αποτελεί ακραία προσβολή για τους πιστούς μουσουλμάνους.

Από αυτήν την αδυναμία συνεννόησης και αλληλοκατανόησης, από αυτήν την χαοτική διαφορά αξιών, εκπηδούν οι αυτόκλητοι εκπρόσωποι του ιερού πολέμου εναντίον της Δύσης. Μην θεωρήσει κανείς ότι οι ομοεθνείς και ομόθρησκοί τους τούς αντιμετωπίζουν με τον ίδιον τρόπο που τους βλέπουν τα δυτικά ΜΜΕ.

*Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης (δημοσιεύθηκε στον Ελεύθερο Τύπο)