Γράφει ο Ανδρέας Σταλίδης.
Δημοσιεύθηκε στην Εστία, 8 Μαρτίου 2017.
Το ένα τέταρτο του πληθυσμού της Κίνας το 2050 θα είναι πάνω από 65 ετών ενώ το 2010 το ποσοστό ήταν μόλις 8.2% και το 1979 4.4%. Ο ισχυρότερος παράγοντας, ο οποίος συντελεί σ’ αυτή τη μεταβολή είναι η πολιτική του «ενός τέκνου», την οποία υϊoθέτησε η Κίνα το 1979 και ανετράπη το 2015. Η κυβέρνησή της ισχυρίζεται ότι εμπόδισε πάνω από 400 εκατομμύρια γεννήσεις, προκαλώντας ταυτόχρονα πληθώρα κοινωνικών προβλημάτων και συγκεντρώνοντας αρκετή κριτική στη βάση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα υποχρεωτικές στειρώσεις, τερατώδη πρόστιμα, μέχρι και γκρέμισμα σπιτιών, κλπ. Από 1η Ιανουαρίου 2016 η Κίνα επιτρέπει πλέον δύο τέκνα σε όλες τα ζευγάρια χωρίς καμία εξαίρεση. Ως τότε, επιτρεπόταν μόνο σε όσα ζευγάρια είχαν αποκτήσει κορίτσι στην πρώτη τους γέννα. Η αλλαγή αυτή αύξησε τις γεννήσεις στα 17.9 εκατομμύρια μέσα στο 2016, 7.9% αύξηση από την προηγούμενη χρονιά. Όμως οι Κινέζοι και πάλι δεν είναι ευχαριστημένοι.
Φέτος, η οικονομική ανάπτυξη βρίσκεται στο χαμηλότερο σημείο της τα τελευταία 20 χρόνια, περίπου 6.5%, ενώ κινήθηκε στο διάστημα αυτό μέχρι 15%. Με αυτούς τους ρυθμούς δημιουργεί περίπου 11-13 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας το χρόνο. Σε εύκολες αναλύσεις, υπερτιμάται αυτό το δεδομένο και μιλούν όλοι για την ανάδειξη της νέας υπερδύναμης από την Ανατολή. Τα πράγματα όμως δεν είναι τόσο ανθηρά. Το δημογραφικό είναι συνυφασμένο με την φυσική υπόσταση μίας χώρας, δεν είναι απλώς μία δευτερεύουσα παράμετρος. Ο κίνδυνος λοιπόν για τους Κινέζους είναι ορατός πια δια γυμνού οφθαλμού: να γίνουν γηραιοί πριν γίνουν πλούσιοι. Αυτός είναι ο λόγος που έπαυσαν την, ούτως ή άλλως, αμφισβητούμενη πολιτική του ενός τέκνου.
Η εξωστρέφεια της Κίνας την τελευταία δεκαετίας, εκτός από τους οικονομικούς δείκτες, είναι φανερός και στον αριθμό του φοιτητικού της πληθυσμού σε δυτικά πανεπιστήμια. Σήμερα στη Μεγάλη Βρετανία σπουδάζουν περίπου 100 χιλιάδες Κινέζοι φοιτητές αντιπροσωπεύοντας το 19% των φοιτητών από το εξωτερικό. Σύμφωνα με τον ρυθμό αύξησης της περιόδου 2008-2012, θα ήταν πολλοί περισσότεροι, αλλά το 2012 η τρομαγμένη κυβέρνηση Κάμερον αναθεώρησε την παράταση αδειών παραμονής αδειών παραμονής μετά την αποφοίτηση από δύο χρόνια σε μόλις ένα μήνα μετά την αποφοίτηση! Έτσι, υποχρεώνονταν οι Κινέζοι φοιτητές να βρουν εργοδότη πριν τη λήξη των σπουδών τους και αυτό ανέκοψε τον προγενέστερο ρυθμό αύξησής τους. Σήμερα, 5 χρόνια μετά ούτε καν θέλουν να επιστρέψουν, δεδομένης της άμεσης ανάγκης να καλυφθούν οι θέσεις εργασίας στην Κίνα. Το ισοζύγιο εισερχομένων – εξερχομένων από/προς την Κίνα υπολογίζεται στο 80%, ενώ δέκα χρόνια πριν βρισκόταν μόλις στο 30%.
Το μήνυμα λοιπόν ελήφθη από τους Κινέζους ότι πρέπει να ανατραπούν πάραυτα τα δυσχερή δημογραφικά στοιχεία πριν καταστούν μη αναστρέψιμα. Η κριτική ευσταθεί ότι ακόμα και η εφαρμογή της πολιτικής δύο τέκνων σήμερα διορθώνει πολύ λίγα πράγματα, πολύ αργά. Η επιστροφή των Κινέζων φοιτητών στην χώρα τους μετά τις σπουδές τους, η οποία επισπεύδεται στο Ηνωμένο Βασίλειο και ίσως και στις ΗΠΑ, αυτήν την περίοδο λόγω των πολιτικών προστατευτισμού και απομόνωσης που εικάζεται ότι θα εφαρμοστούν εκεί, βοηθάει την Κίνα διότι αποκτά τεχνογνωσία χωρίς ταυτόχρονα να χάνει εργατικό δυναμικό. Όμως ίσως ούτε αυτό αρκεί.