Του Βασίλη Κυρατζόπουλου
Μέχρι την δημοσίευση της παρούσας μελέτης, όλα τα συγγράμματα με αντικείμενο την μελέτη-παρουσίαση της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών (6-7 Σεπτεμβρίου 1955, Κωνσταντινούπολη – Σμύρνη) περιορίζονται στην μεταπολεμική περίοδο. Ο χρονικός αυτός περιορισμός έχει οδηγήσει μελετητές αλλά και αναγνώστες σε λανθασμένα συμπεράσματα. Στο παρόν κείμενο, κάνοντας ανασκόπηση στο μακρύ παρελθόν, αποδεικνύεται ότι τα Σεπτεμβριανά ήταν η συνέχεια “προγενέστερων αποφάσεων”…
Σύντομη Ιστορική Αναδρομή
Στη Δυτική ακτή του περάσματος Προποντίδα – Εύξεινος Πόντος, τον 7ο αι. π.Χ. θα ιδρυθεί μία νέα πόλη από Μεγαρείς[1] αποίκους. Η πόλη για 9 αιώνες θα παραμείνει Ελληνική[2] και θα αποκαλείται με το όνομα του ιδρυτή της, Βύζα. Την περίοδο του Σέπτιμου Σεβίριου (193 – 211 μ.Χ.), η πόλη θα ισοπεδωθεί από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα και από ανεξάρτητη Ελληνική πόλη θα υποβιβαστεί σε κώμη υπαγόμενη στην Ηράκλεια της Θράκης. Για αποτελεσματικότερη διοίκηση ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Διοκλητιανός, (284 – 305) το 293 εγκαινιάζει το σύστημα των τετραρχιών, όπου η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα χωριστεί σε τέσσερεις βασικές διοικητικές περιφέρειες (Ανατολή, Ιλλυρικό, Ιταλία, Γαλατία).
Λόγω των κινδύνων που αντιμετωπίζει η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, το 324 θα μεταφερθεί στην πόλη του Βύζα από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Α’ (324 – 337). Η πόλη θα ανοικοδομηθεί όπως αρμόζει σε πρωτεύουσα Αυτοκρατορίας. Ο Κωνσταντίνος Α’ με την στήριξη της Χριστιανικής Εκκλησίας θεσμοθετεί την ανεξιθρησκία. Έτσι ο Αυτοκράτορας χρίζεται “προστάτης του Λόγου του Θεού” και έκτοτε παύουν οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες να είναι “αχτίδα των Θεών”. Θεμελιώνεται η πολυπολιτισμική Ανατολική Ρώμη με πρωτεύουσα την Νέα Ρώμη ή Κωνσταντινούπολη και με δεύτερη επίσημη γλώσσα την Ελληνική, η οποία μετά τον 10ο αι θα είναι η κύρια γλώσσα της Αυτοκρατορίας. Λόγω των βαθιών πολιτισμικών αλλαγών, οι μεταγενέστεροι ιστορικοί θα την αποκαλέσουν Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο
Το 38 ο Απόστολος Ανδρέας θα χειροτονήσει τον πρώτο Επίσκοπο του Βυζαντίου Στάχυ (38 – 54) και ιδρύεται η Επισκοπή του Βυζαντίου με έδρα την Αργυρούπολη (Fındıklı = Φουντουκλί) της Κωνσταντινούπολης. Όταν μεταφέρεται η πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη, η Επισκοπή θα προαχθεί σε Αρχιεπισκοπή. Την περίοδο μεταξύ Α’ Οικουμενικής Συνόδου (325) και Β’ Οικουμενικής Συνόδου (381), η Κωνσταντινούπολη διαμορφώνεται σε ηγέτιδα Εκκλησία, γεγονός που επικυρώνεται με τον Γ’ Κανόνα της Β’ Οικουμενικής Συνόδου[3]. Από τον Άγ. Ιωάννη Χρυσόστομο (398 – 404) και μετά, ο αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως αποκαλείται Πατριάρχης, διατηρώντας και τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου. Με τον ΚΗ’ Κανόνα της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου (451), το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης γίνεται δεκτό ως Οικουμενικό. Όμως για πρώτη φορά ο Πατριάρχης Γερμανός Β’ (1222 – 1240) θα υπογράψει ως “Οικουμενικός Πατριάρχης”.
Με τον ΚΗ’ Κανόνα της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, γίνεται δεκτό ότι ενώ τα λοιπά Πατριαρχεία έχουν συγκεκριμένα όρια, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης επεκτείνεται σε όλη την οικουμένη. Με την εφαρμογή των Θ’, Ι’ και ΚΗ’ Κανόνων η από γενέσεως Ελληνόφωνη Χριστιανική θρησκεία θα έχει ως κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Η ιστορική πορεία του Χριστιανισμού θα αποδείξει ότι ο Ελληνορθόδοξος πολιτισμός δεν είναι δυνατόν να κατανοηθεί αν αφαιρεθεί η διδασκαλία που πηγάζει από την Κωνσταντινούπολη. Το γεγονός αυτό στον υπόλοιπο Χριστιανικό κόσμο θα προκαλέσει αντιζηλίες και εχθρότητες όχι μόνο κατά του κέντρου της Αυτοκρατορίας αλλά και κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Έτσι η Κωνσταντινούπολη θα αποτελέσει “το μήλο της έριδος” και για την νεοεμφανιζόμενη μονοθεϊστική θρησκεία του Ισλάμ. Στα πρώτα χρόνια της διδασκαλίας του Ισλάμ (610 – 630) η Κωνσταντινούπολη θα αντιμετωπίσει την νέα θρησκεία ως σέχτα των Μονοθελητών.
Οι προαναφερόμενες αποφάσεις της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου θα επιφέρουν από:
- διοικητικής πλευράς, τον διαχωρισμό της Λατινικής Ευρώπης από το Βυζάντιο. Ο Πάπας Λέων Γ’ (795-816) τα Χριστούγεννα του 800 κατά την διάρκεια της επίσημης λειτουργίας στην Εκκλησία του Αγ. Πέτρου, έστεψε τον γονατιστό Κάρολο με το Αυτοκρατορικό στέμμα. Για τους Γερμανούς ευγενείς το θέμα του Αυτοκρατορικού θρόνου παραμένει ανοικτό διότι κατά την διάρκεια της τελετής της στέψης δεν ακούστηκε ο τίτλος: “Imperium Romanum Gubernans”. Στον Χριστιανικό κόσμο επικρατούν δύο τάσεις:
- Ο Καρλομάγνος απόκτησε ένα επιπλέον τίτλο και θα αποκαλείται “Βασιλεύς των Φράγκων και των Λογγοβαρδών και Ρωμαίος Πατρίκιος”,
- Η πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας εν όψει του κενού του θρόνου, επανέρχεται στην Δύση.
- Χριστιανικής πλευράς, τις περιόδους Εικονομαχιών (Α’ περίοδος 726 – 787, Β’ περίοδος 815 – 843), Σχισμάτων [Α’ Σχίσμα, Ακάκιο σχίσμα (484 – 519), Β’ Σχίσμα, Φωτίου Σχίσμα (867 – 880) Filioque, Γ’ Σχίσμα, το Μέγα Σχίσμα (1054 – …)] και εν τέλει την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης (Δ’ Μαζική Σταυροφορία 1204),
- Ισλαμικής πλευράς, την Α’ περίοδο αποχριστιανοποίησης της Μέσης Ανατολής (757 – 1030)[4] και την Α’ περίοδο δίωξης Βυζαντινών λαών[5] από την Ανατολία (1070 – 1380)[6].
Οι Γότθοι
Κατά την διάρκεια του 3ου– 4ου αι μ.Χ. στην Ηπειρωτική Ευρώπη από τα βόρεια του Εύξεινου Πόντου θα εισβάλλουν εχθρικές προς την Ρώμη φυλές και εκμεταλλευόμενες τους εμφυλίους θα εισχωρήσουν εσωτερικά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, λεηλατώντας τις μητροπόλεις. Όταν ένα μεγάλο τμήμα των Κέλτικων φυλών που κατοικούν στην Κεντρική Ευρώπη αφανίζεται από τα Ρωμαϊκά στρατεύματα, ο χώρος τους προσφέρεται πλέον για μετοίκηση. Έτσι οι Γοτθικές φυλές πιεζόμενες ανατολικά από τις ερχόμενες από τα Ουράλια Τουρκικές φυλές, εγκαθίστανται με γοργό ρυθμό στην Κεντρική Ευρώπη. Οι Γότθοι πιστεύουν ότι η Ανατολική Ρώμη αδυνατεί να αποκρούσει τις επιδρομές τους. Διασχίζουν τον Δούναβη και ξεκινούν μαζικές επιθέσεις σε Βαλκάνια και Ανατολία. Ηττούνται το 269, οι αιχμάλωτοι επιστρατεύονται και συστήνουν το Επίλεκτο Σύνταγμα των Γότθων στον Ρωμαϊκό Αυτοκρατορικό στρατό[7].
Την ίδια περίοδο ξεκινά η ένταξη των υποταγμένων Γότθων στον Μεσογειακό πολιτισμό[8]. Ο Ελληνικής καταγωγής Αρειανός Επίσκοπος Ουλφίλας δημιουργεί το Γοτθικό αλφάβητο με βάση το Ελληνικό, μεταφέρει την Βίβλο στη Γοτθική γλώσσα και διδάσκει τον Χριστιανισμό στις Γοτθικές φυλές σύμφωνα με τις αρχές του Αρείου. Έτσι και με την συγκατάθεση της κεντρικής εξουσίας, 500.000 βάρβαροι Γότθοι διασχίζουν τον Δούναβη και εγκαθίστανται σε διάφορες περιοχές της Αυτοκρατορίας[9].
Οι Αρειανοί ευγενείς εδραιώνονται γύρω από τα Βυζαντινά ανάκτορα με απώτερο σκοπό την εδραίωση του Αρειανισμού στην Βυζαντινή επικράτεια. Οι αιρετικές διαφορές δημιουργούν σοβαρά διοικητικά προβλήματα. Τα γεγονότα στα κατώτερα στρώματα μεταφέρονται ως φυλετικές διαφορές. Οι Γοτθικές λεγεώνες που σταθμεύουν σε Θράκη και Μακεδονία στασιάζουν και λεηλατούν Θεσσαλία, Αττική, Πελοπόννησο και Βοιωτία. Αν και οι στασιαστές αντιμετωπίζονται ξανά με Γοτθικές λεγεώνες, το γεγονός στο 399 προκαλεί την σύνταξη του “αντι-Γερμανικού Μανιφέστου του Εθνικού κόμματος του Αυρηλιανού”, από τον Επίσκοπο Συνέσιο τον Κυρηναίο[10].
Οι Αρειανοί Γότθοι, εκτός του ότι πιέζουν τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Αρκάδιο (395 – 408) να εξορίσει και να εκτελέσει τον ύπατο Ευτρόπιο αποκτούν και λατρευτικό χώρο στην Κωνσταντινούπολη. Έτσι οι Βυζαντινοί λαοί το 400 με τη βούληση του Αυτοκράτορα και την προτροπή του Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου επαναστατούν κατά των Γότθων, οι οποίοι εξωθούνται βίαια από την πρωτεύουσα και τα περίχωρά της. Στη διάρκεια της επανάστασης σκοτώθηκαν πολλοί Γότθοι και καθαιρέθηκαν πολλοί από τα αξιώματά τους[11]. Έκτοτε οι Γότθοι βρίσκονται σε σταθερή αντιπαράθεση με την Κωνσταντινούπολη, επικαλούμενοι τα δικαιώματα που τους αφαιρέθηκαν βίαια. Έτσι οι πιστοί της αίρεσης από προστάτες θα μετατραπούν σε αιώνιους εχθρούς της Κωνσταντινούπολης με ό,τι αυτό πρεσβεύει…
Η Γερμανική φυλή των Λογγοβαρδών στηριζόμενη από τους Τούρκους Αβαρούς, το 568 κυριαρχεί στα 2/3 της Ιταλικής χερσονήσου και ιδρύει το πρώτο Γερμανικό βασίλειο. Ο Πάπας Αγ. Γρηγόριος Α’ (590-604) προσπαθεί να τους προσηλυτίσει στον Χριστιανισμό. Έτσι η πρώτη φυλή που εκχριστιανίζεται με πρωτοβουλία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι οι Γερμανοί Λογγοβάρδοι. Το 751 παραδίδεται η Ραβέννα, διώχνονται οι Έλληνες και Ελληνόφωνοι Δούκες και αντικαθίστανται με τοπικούς άρχοντες.
Οι Γοτθικές φυλές που έρχονται στην Ευρώπη, μετά τον αφανισμό των Ουράνιων Τούρκων το 751 και το ξήλωμα των Τουρκικών φυλών στην κεντρική και Βόρεια Ασία από τους Κινέζους, μιλούν διαφορετική διάλεκτο από τις προϋπάρχουσες. Διαφορετική επίσης διάλεκτο μιλούν οι Γοτθικές φυλές που συμμάχησαν με Ούννους, Αβαρούς και Σλάβους στην Ανατολική Ευρώπη. Έτσι το 817 όταν ο Λουδοβίκος Α’ ο Ευσεβής (814 – 840) ανακηρύσσεται και βασιλιάς της Βαυαρίας, η Βαυαρική διάλεκτος αρχίζει να επικρατεί στην Κεντρική Ευρώπη. Με την επίδραση του “Παπισμού”, οι φθόγγοι και οι φωνές των γραμμάτων, που διαφέρουν από την μέχρι τον 9ο αιώνα καθομιλούμενη Γερμανική γλώσσα, άρχισαν να αναγράφονται με λατινικούς χαρακτήρες.
Το 962 όταν ο Γερμανός βασιλιάς του Α’ Ράιχ, Otto Α’ (Όθων Α’, 951 – 973) θα στεφθεί Αυτοκράτορας της Δύσης, θα αποκαλέσει την Δυτική Αυτοκρατορία, ως “Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία” (Sacrum Romanum Imperium), τίτλος που θα διατηρηθεί μέχρι το 1806.
Στις άνω Γερμανικές φυλές επικρατεί η Γερμανική διάλεκτος των Αλεμάνι και των Βαυαρών, η οποία θα εξελιχθεί ως κύρια διάλεκτος των Γερμανικών φυλών. Μετά την “ερμηνεία” της Βίβλου με την μεσαία (ή κεντρική) Γερμανική διάλεκτο από τον Martin Luther (Μάρτιν Λούθερ, γ.1483 – θ.1546) θα διαμορφωθεί η σημερινή Γερμανική γλώσσα. Η διδασκαλία του Martin Luther και ειδικότερα η “ερμηνεία” της Βίβλου στη νέα Γερμανική διάλεκτο με τη χρήση νέου Λατινικού αλφάβητου, τόνωσε το πατριωτικό αίσθημα των Γερμανικών φυλών, που ήθελαν να κόψουν κάθε εξάρτηση και από την Εκκλησία της Ρώμης. Έτσι αναπτύσσεται η Λουθηρανική Εκκλησία και οι αιρέσεις της, που προσπαθούν να απαλλάξουν την Χριστιανική θρησκεία όσο το δυνατόν περισσότερο από την Ελληνική επιρροή (Γραμματεία)…
Στις εν λόγω εξελίξεις αν προστεθούν οι υλικές απαιτήσεις και οι πολιτισμικές διαφορές (Δυτικός Πολιτισμός <> Μεσογειακός Πολιτισμός <> Σημιτικός/Ισλαμικός Πολιτισμός) θα έχουμε:
- Τον ευτελισμό της Αυτοκρατορίας του Καρλομάγνου, ως αποτέλεσμα της εμφάνισης αιρέσεων και σεχτών αποσχισμένων από την Ρώμη, και την διαμόρφωση των σημερινών Ευρωπαϊκών κρατών,
- Την εμφάνιση των Ισλαμικών Εμιράτων (930 – 1515), που απαιτούν το θεσμό του Χαλίφη του Ισλαμικού κόσμου και την διάλυση του ενιαίου Ισλαμικού Χαλιφάτου, ως αποτέλεσμα της δημιουργίας αιρέσεων και σεχτών στον Ισλαμικό κόσμο. Την περίοδο αυτή ξεκινούν να πρωτοστατούν οι Τουρκικές φυλές στην Ισλαμική πεποίθηση του Cihâd (Τζιχάντ)[12].
- Την μεταφορά των αντιπαραθέσεων στα πεδία των μαχών και όταν οι αντιμαχόμενες πλευρές έχουν βαθιές πολιτισμικές διαφορές, οι μάχες καταλήγουν σε γενοκτονίες.
Το Οσμανικό Κράτος (ΟσΚ)
Ο φύλαρχος Osman (Οσμάν, γ.~1258 – θ. ~1326)[13] του κλαν Kayı (Καγί) της Τουρκικής φυλής των Oğuz (Ογούζ) την περίοδο 1289 – 1310 στην Βιθυνία θα ιδρύσει το Μπεηλίκι των Οσμανών, το οποίο θα αναγνωριστεί μετά την κατάληψη της Προύσας (1326). Λόγω των αδυναμιών που έχει προκαλέσει η Λατινοκρατία στην Κωνσταντινούπολη (1204 -1261)[14], το Βυζάντιο αδυνατεί να διώξει τους επανερχόμενους κατακτητές. Έτσι σύντομα εις βάρος του Βυζαντίου θα αναπτυχθεί η Αυτοκρατορία των Οσμανών (ή Οθωμανική Αυτοκρατορία, ΟσΚ). Μεταγενέστερα ιστορικά γεγονότα θα διαμορφώσουν την εθνοτική κατανομή σε Βαλκάνια, Ανατολία, Συρία και Μεσοποταμία του 20ου αί.:
| Εικόνα από Οικουμενικό Πατριαρχείο
Ο Μεχμέτ Β’ ο Πορθητής παραδίδει στον Γεννάδιο Β´ Φετβά περί Θρησκευτικής Ελευθερίας στους Ελληνορθόδοξους. |
- Ο Πορθητής Σουλτάνος Μεχμέτ Β’ (Fatih Sultan Mehmet B’, 1451 – 1481) μετά την Άλωση (1453) παραχώρησε την άδεια επαναλειτουργίας των Ελληνορθόδοξων ναών. Έτσι και ο Πατριάρχης Γεννάδιος Β´ ο Σχολάριος (1454-1456), ως συνέχεα της Βυζαντινής Αυτοκρατορικής Ακαδημίας θα ιδρύσει την Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή, με την οποία θα συνεχιστεί ανά την οικουμένη η διδασκαλία της Ελληνικής Γραμματείας.
- Ο Σελίμ Α’ (Yavuz Sultan Selim Α’, 1512 – 1520) μετά την κατάκτηση της Αιγύπτου (1517), θα μεταφέρει τον θεσμό του Χαλίφη στην Οσμανική δυναστεία. Άρα η Κωνσταντινούπολη εκτός από κέντρο της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας, θα γίνει και κέντρο του Σουνιτικού Ισλάμ. Παράλληλα, ναι μεν θα υποδουλωθούν όλα τα Ελληνορθόδοξα Πατριαρχεία, αλλά θα θεσμοθετηθεί η συμβίωση των αλλόθρησκων στα Ισλαμικά εδάφη.
- Στο 16ο αί. θα θεσμοθετηθεί η συμβίωση των αλλόθρησκων στα Ισλαμικά εδάφη. Έτσι οι υπήκοοι του ΟσΚ θα απαρτίζουν δύο ομάδες:
- Μουσουλμάνοι,
- Μη Μουσουλμάνοι,που βάσει της Ισλαμικής διδασκαλίας θεωρούνται υπήκοοι δεύτερης κατηγορίας. Υποομάδα αυτών είναι οι Ρωμιοί (Rum), δηλαδή το σύνολο των πιστών της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας[15].
Το ΟσΚ ως μία ιδιάζουσα πολυπολιτισμική κρατική δομή, δανειζόμενο το διοικητικό σχήμα του Βυζαντίου και έχοντας ιδρυθεί – επεκταθεί στα Βυζαντινά εδάφη, από κάποιους διανοούμενους θεωρείται συνεχιστής του Μεσογειακού Πολιτισμού. Αν και το γεγονός αυτό δεν έχει υιοθετηθεί από το ΟσΚ, αποτελεί πραγματικότητα ότι ο Μεσογειακός Πολιτισμός συντηρήθηκε και αναπτύχτηκε από τους υπηκόους του ΟσΚ.
Το ΟσΚ θα επεκταθεί προς πάσα κατεύθυνση μέχρι τις αρχές της βιομηχανικής επανάστασης. Όμως η θρησκευτική οπισθοδρομικότητα που εκρέει από την Σαρία και οι καταβολές που δημιουργεί στους πιστούς, θα κρατήσουν μακριά το ΟσΚ από τις μεταρρυθμίσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης. Έτσι θα αρχίσουν οι βαριές ήττες του ΟσΚ, με οικονομικό όλεθρο και απώλειες εδαφών. Όταν στα μέσα του 19ου αι. οι Ευρωπαϊκές Αυτοκρατορίες στις Συνδιασκέψεις του Βερολίνου θα μοιράσουν τις αποικίες, οι Οσμανικές αντιπροσωπείες θα προσπαθήσουν μάταια να μεταπείσουν τους Ευρωπαίους να μην θίξουν τις Οσμανικές κατακτήσεις της Βόρειας Αφρικής (Αίγυπτο, Λιβύη, Αλγερία, Τυνησία).
Ανθρώπινα δικαιώματα & Προετοιμασία Γενοκτονίας
Η Οσμανική Αυτοκρατορία με τη συνθήκη που υπογράφεται στην Αδριανούπολη στις 14/9/1892, δεσμεύεται για την προστασία των δικαιωμάτων των Χριστιανών που ζουν στην επικράτειά της. Το 1899 ο Βαρόνος Martens διατυπώνει τον όρο διαφύλαξης δικαιωμάτων των κατοίκων σε εμπόλεμες περιοχές (Τhe Martens Clause)[16]. Η Συνθήκη της Χάγης, που υπογράφεται το 1907, στο τελευταίο κεφάλαιό της περιέχει άρθρα που σχετίζονται με τα κατεχόμενα εδάφη (άρθρα 42-56). Συγκεκριμένα στο άρθρο 46 αναφέρει “σεβασμό στις οικογενειακές αρχές και στην οικογενειακή τιμή, όπως σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή, στην ατομική ιδιοκτησία, στις θρησκευτικές αρχές και πρακτικές αυτής”. Κατά την ανάγνωση του όρου Martens που είχε συμπεριληφθεί στη Συνθήκη της Χάγης του 1907 (που τίθεται σε ισχύ στις 26/1/1910), αποδεικνύεται ότι η Διεθνής Κοινότητα αναγνώριζε ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα την ύπαρξη υπέρτερων αρχών και διεθνών εθίμων, που δεν είχαν ακόμη κωδικοποιηθεί, και που αποσκοπούσαν στην προστασία των αμάχων πληθυσμών κατά την περίοδο ενόπλων συγκρούσεων.
Μία από τις επιπτώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης ήταν ότι η θρησκεία και οι κανόνες των ευγενών θα αντικατασταθούν από εθνικισμό και κανόνες της οικονομίας. Την ίδια περίοδο η στείρα εθνικιστική πολιτική του Prince von Metternich-Winneburg zu Beilstein (Πρίγκιπας Μέτερνιχ, γ.15/5/1773 – θ. 11/6/1859), θα μεταφερθεί στο ΟσΚ από τα υπόδουλα στην Τσαρική Ρωσία οικονομικά ισχυρά μέλη των Τουρκικών φυλών και από τους αντιφρονούντες διανοούμενους του ΟσΚ που έχουν προσφύγει στην Γαλλία. Έτσι στο ΟσΚ αρχίζει να διαμορφώνεται ο Τούρκος στη θέση του Μουσουλμάνου. Το γεγονός θα επιταχυνθεί, όταν ο ηγέτης του Ισλάμ, ο Οσμανός Χαλίφης, θα υποκύψει στις πιέσεις των αλλόθρησκων και με μεταρρυθμιστικά Φετβά[17] θα δώσει ίσα δικαιώματα στους δεύτερης κατηγορίας υπηκόους του ΟσΚ. Οι αντιφρονούντες εθνικιστές θα πολιτικοποιηθούν με το κίνημα των Νεότουρκων και θα οργανωθούν στο θεσμό του İttihât ve Terakki Cemiyeti (Σύλλογος Ένωσης και Προόδου, ITC)[18]. Έκτοτε, μέχρι την βίαιη επικράτησή τους το 1909, τα μέλη τους θα φορέσουν την προβιά του Ευρωπαίου Προοδευτικού Μουσουλμάνου!..
Την περίοδο μεταρρυθμίσεων στο ΟσΚ δημιουργείται η νέα φιλολογική τάση Edebiyatı Cedide (Εντιμπιάτι Τζεντιντέ, Νέα Φιλολογία), όπου οι εκφραστές της[19] εφαρμόζουν τα Ευρωπαϊκά φιλολογικά πρότυπα. Αρχές του 20ου αι. τη σκυτάλη θα πάρουν οι Τουρανιστές. Οι εν λόγω ομάδες αρχίζουν να χρησιμοποιούν λέξεις με Τουρκικές ρίζες (προσπαθούν να απαλλαχτούν από Αραβικές και Περσικές) και στα έργα τους τονώνουν τον Τουρκικό εθνικισμό. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούν στα έργα τους είναι η απάνθρωπη μορφή των μη Μουσουλμανικών ομάδων που κατάστρεψαν το ΟσΚ…
Αρχίζει να καταρρέει η πολυπολιτισμική μορφή του κράτους.
Τα στελέχη του ITC με την παρότρυνση των νέων συμμάχων τους Γερμανών, μετά το 1909 επιδίδονται στην συλλογή και καταγραφή δημογραφικών και οικονομικών δεδομένων, που μέχρι αρχές του 20ου αι. είχαν αγνοηθεί από τους κρατικούς φορείς του ΟσΚ ή/και εμποδιστεί από τους θρησκευτικούς παράγοντες. Στην πραγματικότητα τα κίνητρά τους εκρέουν από τα γεγονότα:
- Η εθνοτική[20] κατανομή των βουλευτικών εδρών που προέκυψαν από τις εκλογές του 1908 [Κοίτα πίνακα 2],
- Με τις διομολογήσεις που απέκτησαν Ηνωμένο Βασίλειο (ΗνΒ), Γαλλία και οι εντός χώρας μη Μουσουλμάνοι εταίροι τους, έλεγχαν πλέον το 80% της βιομηχανικής παραγωγής του ΟσΚ [21],
- ΗνΒ και Γαλλία από την μία κατακτούν την Βόρεια Αφρική, από την άλλη στηρίζουν Αραβικές και Βερβέρικες φυλές για να διεκδικήσουν την ανεξαρτησία τους από το ΟσΚ,
- Παρότι είχαν χαθεί τα Βαλκανικά εδάφη, ο μη Μουσουλμανικός πληθυσμός εντός της Οσμανικής επικράτειας αυξάνεται ραγδαία [Κοίτα πίνακα 1 και 3] και οι νέοι σύμμαχοι του ΟσΚ ζητούν χώρο οικονομικής δράσης προς την ολοκλήρωση – εκμετάλλευση της σιδηροδρομικής γραμμής Μοσούλης – Βερολίνου.
Έτσι χρησιμοποιώντας στα παράλια της Ανατολίας τους Μουσουλμάνους πρόσφυγες των Βαλκανίων και στην Ανατολή τους Κούρδους μισθοφόρους, δημιουργείται κλίμα τρομοκρατίας κατά των μη Μουσουλμάνων, που θα καταλήξει στην γενοκτονία των Βυζαντινών λαών της Ανατολίας την περίοδο 1914 – 1923.
Η ιδέα να δημιουργηθεί Διεθνές Δικαστήριο για να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι που διέπραξαν τα εγκλήματα, για πρώτη φορά εκφράζεται από τον Lord Curzon (Λόρδος Κουρζόν) κατά τη διάρκεια του Πολεμικού Υπουργικού Συμβουλίου στις 20/11/1918[22]. Ο Lloyd George (Λόιντ Τζώρτζ) υποστηρίζει ότι “ο πόλεμος ως γεγονός είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας” και ζητά να δικαστούν οι ιθύνοντες της Γερμανίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για τα εγκλήματα που διέπραξαν κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Π.Π).
Η τιμωρία υπευθύνων που διέπραξαν εγκλήματα ως προς την παγκόσμια ανθρωπιστική συνείδηση, συζητήθηκε κατά τη Διάσκεψη Ειρήνης στο Παρίσι το 1919. Τα αποτελέσματα των συζητήσεων εκφράζονται στα άρθρα 226 και 230 της Σύμβασης των Σεβρών. Με τα προαναφερόμενα άρθρα, οι νικητές απαιτούν να θεσπιστεί η ρητή υποχρέωση του ΟσΚ να παραδώσει για να δικαστούν πρόσωπα που ήταν υπεύθυνα για τις “σφαγές” που έλαβαν χώρα σε εδάφη της αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στη δεκαπενταμελή Επιτροπή Υπευθυνότητας (Commission of Responsibilities) στο Παρίσι, χρησιμοποιείται η έκφραση “παραβίαση των νόμων και εθίμων πολέμου και ανθρωπότητας” (“violations of the laws and customs of war and of the humanity”). Η Ελλάδα στο Παρίσι αντιπροσωπεύεται από τον Υπουργό Εξωτερικών Νικόλαο Πολίτη, ο οποίος προκειμένου να τιμωρηθούν τα εγκλήματα κατά Ελλήνων, Αρμενίων και Ασσυρίων, προτείνει να χρησιμοποιηθούν δύο διαφορετικές έννοιες:
- Εγκλήματα κατά των νόμων του Πολέμου
- Εγκλήματα κατά των νόμων της Ανθρωπότητας.
Η πρόταση του Πολίτη στηρίζεται από τους αντιπροσώπους των Η.Π.Α. και της Ιαπωνίας. Όμως ο Woodrow Wilson, θεωρεί ότι το μέτρο εμπίπτει σε «ex post facto» και η πρόταση δεν υλοποιείται.
Στην πραγματικότητα όμως κανείς από τους συλληφθέντες, που είχαν φυλακιστεί στην Μάλτα δεν τιμωρήθηκε και μάλιστα αμνηστεύτηκαν όλοι με τη Συνθήκη της Λωζάννης το 1923[23]. Το γεγονός αυτό από την μία ενθάρρυνε τη ναζιστική Γερμανία και συγκεκριμένα ο Χίτλερ ο οποίος εκφραζόμενος για τα μέτρα που ελήφθησαν κατά των Εβραίων δήλωνε “και ποιος θυμάται τους Αρμενίους;”. Από την άλλη, μερίδα Νεότουρκων αντιλαμβάνεται ότι με “κατάλληλους χειρισμούς” θα πραγματοποιούνταν η “ομογενοποίηση του πληθυσμού της Ανατολίας”…
Το αδίκημα της Γενοκτονίας και η Τουρκική Δημοκρατία (ΤΔ)
Με την λήξη του Α’ ΠΠ, θα εξαφανιστούν τρείς Αυτοκρατορίες (Αυστρο-Ουγγαρία, Τσαρική Ρωσία και ΟσΚ), που στην επικράτειά τους διέπρεψε η Ρωμιοσύνη, και στη θέση αυτών θα εμφανιστούν δύο νέες υπερδυνάμεις (ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση). Στην Ανατολία μερίδα του ITC διαχωρίζοντας τις θέσεις της από την ηγεσία του κόμματος και υπό την ηγεσία του Mustafa Kemal (Μουσταφά Κεμάλ) στις 23/4/1920 θα εγκαινιάσει την Βουλή της Άγκυρας.
Στην Λωζάννη στις 24/7/1923 θα υπογραφεί η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης(ΣτΛ)[24], που θα επιλύσει – ρυθμίσει τρία θέματα:
- Την εξαφάνιση του ΟσΚ και αντ’ αυτού την δημιουργία της ΤΔ,
- Την παύση Α’ Π.Π. μεταξύ των νικητών Συμμάχων (Αντάντ, Entente Cordiale) και του ΟσΚ. Η Βουλή της Άγκυρας αναλαμβάνει να διεκπεραιώσει επί μέρους υποχρεώσεις του ΟσΚ,
- Την παύση του Ελληνο-Τουρκικού πολέμου μεταξύ των νικητών της Βουλής της Άγκυρας και των ηττημένων του Βασιλείου της Ελλάδας.
Η Συνθήκη δεν θα υπογραφεί ούτε από τις ΗΠΑ, ούτε από την Σοβιετική Ένωση, που αμφότερες θα παραβρεθούν στην Λωζάννη ως παρατηρητές, όμως θα υπογράψουν διμερείς συμβάσεις με το νεοϊδρυθέν μονοκομματικό κράτος[25].
Το Γ’ κεφάλαιο (άρθρα 37 – 45) της ΣτΛ, ορίζει τα δικαιώματα των μη Μουσουλμανικών ομάδων (μειονότητες), που θα παραμείνουν στη επικράτεια του νέου κράτους. Όμως στελέχη της ΤΔ στο πέρας του χρόνου περιορίζουν τις ομάδες μόνο σε Ρωμαίικη[26], Αρμενική και Εβραϊκή. Η ΤΔ από την πρώτη μέρα εφαρμογής της ΣτΛ παραβιάζει τα άρθρα σε βάρος των Ρωμιών Ίμβρου-Τενέδου και Κωνσταντινούπολης[27]. Αν και οι θιγόμενοι θα αποταθούν στην Κοινωνία των Εθνών και στο ΗνΒ, η αδυναμία της Κοινωνίας των Εθνών να επιλύσει τα προβλήματα και η αδράνεια των εγγυητών της ΣτΛ, αποθρασύνει την ΤΔ και στα πρώτα δέκα χρόνια της ύπαρξής της θα παραβιάσει όλα τα άρθρα που αναφέρονται στην προστασία των μειονοτήτων.
Βέβαια η καταστρατήγηση της ΣτΛ είχε άμεση σχέση με τα τεκταινόμενα στην Ευρώπη. Η Γερμανία σταθερά και μονομερώς αρχίζει να καταστρατηγεί την Συνθήκη των Βερσαλλιών (29/6/1919), ενώ Γαλλία και ΗνΒ δεν αντιδρούν. Οι παράλληλες κινήσεις των ηττημένων, η σιωπηλή στάση των νικητών και η αδράνεια των νέων υπερδυνάμεων θα σύρουν την ανθρωπότητα στην πιο αιματηρή σύρραξη της ιστορίας. Αν και το επίσημο κράτος της ΤΔ θα παραμείνει “ουδέτερο”, οι Τουρανιστές της κυβέρνησης θα είναι σε επαφή με τη Ναζιστική Γερμανία[28].
Την περίοδο των συρράξεων του Β’ ΠΠ, στην ΤΔ θα συνεχιστεί η “ομογενοποίηση του έθνους” με τρομοκρατία και βία. Στις 8/5/1941, στο όνομα της εθνικής ασφάλειας, οι άνδρες των μη Μουσουλμανικών μειονοτικών ομάδων ηλικίας 20 – 45, στρατεύονται και προωθούνται σε στρατόπεδα εργασίας (amele tamburu)[29]. Με την επέμβαση του στρατάρχη Fevzi Çakmak (Φεφζί Τσακμάκ) τους διανέμονται σχετικά εφόδια εκτός όπλων και πυρομαχικών. Στις 21/9/1941 άτομα αγνώστου ταυτότητας πυρπολούν τα κτίρια του Ορθόδοξου Πατριαρχείου στο Φανάρι. Μαζί με τα κτίρια χάνονται και κειμήλια αιώνων της Εκκλησίας μας. Κανείς δεν συλλαμβάνεται. Το Δεκέμβριο του 1941, αποστρατεύονται οι ηλικίες 38 – 45, και οι υπόλοιπες τμηματικά μετά έξι μήνες. Ουδέποτε έγινε γνωστός ο αριθμός των θυμάτων κατά την διάρκεια της “στράτευσής” τους. Πριν προλάβουν οι άνδρες να επιτρέψουν στις εργασίες τους, στις 11/11/1942, θεσμοθετείται ο Ν.4305 περί “Εφάπαξ Φορολογίας Περιουσίας” (Varlık Vergisi). Ο φόρος στοχεύει στην δημιουργία “εθνικού εμπόρου” και “εθνικού βιομηχάνου”. Έτσι υλοποιείται η μεταφορά των κεφαλαίων και των επιχειρήσεων από μη Τούρκους Μουσουλμάνους σε Τούρκους Μουσουλμάνους. Όπως αναφέρουν τα ΜΜΕ της περιόδου εκείνης, υπεξαιρούνται τα πλούτη “των εκμεταλλευτών του έθνους” με απώτερο σκοπό την εθνικοποίηση της οικονομίας [Κοίτα Πίνακα 4 και ομάδα πινάκων 5]. Αυτοί που δεν κατέβαλαν τα ποσά στέλνονταν για καταναγκαστική εργασία στο Άσκαλε (Aşkale) της Θεοδοσιούπολης (Erzerum) της Ανατολίας, προς εξόφληση των χρεών τους[30]. Τέλος, τον Δεκέμβρη του 1943 οι μη καταβληθέντες φόροι παραγράφηκαν και οι κατάδικοι αφέθηκαν ελεύθεροι. 21 μέλη των μειονοτικών ομάδων δεν γύρισαν ποτέ. Οι 11 ανήκαν στην Ελληνική εθνότητα.
Στην πραγματικότητα η στάση των ιθυνόντων της ΤΔ θα αλλάξει όταν παραδίδεται η Γερμανική Στρατιά στο Στάλινγκραντ (2/2/1943) και διαφαίνονται οι νικητές του Β’ ΠΠ (ΗΠΑ και ΕΣΣΔ). Η ΤΔ στις 23/2/1945, με προτροπή των Η.Π.Α., κηρύσσει πόλεμο κατά Γερμανίας και Ιαπωνίας. Στόχος της ήταν η συμμετοχή στη Συνδιάσκεψη του San Francisco (Σαν Φρανσίσκο), για να διεκδικήσει τα Δωδεκάνησα. Όμως η τύχη των νησιών είχε κριθεί. Η μοναδική επιτυχία της ΤΔ ήταν η υπογραφή συνθήκης στρατιωτικής βοήθειας από τις Η.Π.Α. Η συνθήκη υπογράφεται την ίδια ημέρα που η ΤΔ κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Γερμανίας.
Με την λήξη του Β’ ΠΠ, στη θέση της Κοινωνίας των Εθνών, το 1945 θα ιδρυθεί ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.). Ελλάδα και ΤΔ συμπεριλαμβάνονται στα πενήντα ένα (51) πρώτα ιδρυτικά κράτη-μέλη. Ο Ο.Η.Ε. με την ίδρυσή του προσπάθησε να συντάξει κάποιο Καταστατικό Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, με το οποίο θα θεσμοθετούνταν ένα μόνιμο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (Δ.Π.Δ.) που θα μεριμνά για τα διεθνή αδικήματα κατά της ανθρωπότητας. Το εγχείρημα κατορθώθηκε να πραγματοποιηθεί μόλις το 1998.
Η έννοια “γενοκτονία” εκφράζεται για πρώτη φορά το 1943 από τον Πολωνοεβραίο Νομικό Raphael Lemkin (Ραφαέλ Λέμκιν). Ο ορισμός ως παγκόσμιο έγκλημα καταγράφηκε από τον ΟΗΕ και η Συνθήκη “πρόληψης και τιμωρίας του εγκλήματος της γενοκτονίας”, ψηφίζεται στη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού στις 9/12/1948, με αριθμό απόφασης 260 (ΙΙΙ) Α και τέθηκε σε ισχύ στις 12/1/1951. Η ΤΔ υπογράφει τη σχετική απόφαση στις 31/7/1950 και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (Resmî Gazete) στις 19/3/1954. Η ΤΔ εντάσσει το αδίκημα στο Ποινικό της Δίκαιο μόλις το 2005.
Ο Ο.Η.Ε. στις 10/12/1948 ανακοινώνει την “Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα”, που απαρτίζεται από τριάντα (30) άρθρα. Η Διακήρυξη τέθηκε σε παγκόσμια ισχύ στις 12/12/1951 και εγκρίθηκε από πολλές χώρες-μέλη του ΟΗΕ μεταξύ αυτών και η ΤΔ. Η ΤΔ στις 18/5/1954 εντάσσεται και στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Όταν οι διπλωμάτες της ΤΔ στη Νέα Υόρκη “έριχναν στάχτη στα μάτια” των νικητών του Β’ ΠΠ, στην έκτακτη Γενική Συνέλευση του 1946[31], η ολομέλεια του μοναδικού κόμματος Cumhyriyet Hal Partisi (CHP, Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) θα ψηφίσει την έκθεση “περί μειονοτήτων”, που είχε συντάξει το 9ο γραφείο του κόμματος[32], το οποίο προέβλεπε:
- Την άμεση αφομοίωση στο Τουρκικό έθνος, όλων των Μουσουλμάνων (Τσερκέζοι, Αλβανοί, Γεωργιανοί, Βόσνιοι κ.α.) που έχουν προσφύγει στην ΤΔ κατά την περίοδο Α’ και Β’ ΠΠ,
- Την απορωμιοποίηση της Κωνσταντινούπολης μέχρι την 500η επέτειο από την Άλωσή της (δηλαδή μέχρι το 1953).
Στις προαναφερόμενες ψηφισμένες αποφάσεις οι νικητές του Β’ ΠΠ δεν θα αντιδράσουν, λόγω του ότι:
- Οι νικητές του Β΄ ΠΠ στις 17/7/1945 στο Πότσδαμ, μετά τη χάραξη των νέων Ευρωπαϊκών συνόρων, αποφάσισαν την υποχρεωτική μεταφορά πληθυσμών, προς αποφυγή νέων συρράξεων. Κατά την υλοποίηση των αποφάσεων υπήρξαν βιαιότητες από αμφότερες τις πλευρές, που αποκρύφτηκαν από τη διεθνή κοινή γνώμη.
- Η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποιώντας την Εκκλησία της Μόσχας καταργεί τις αυτοκέφαλες Εκκλησίες Εσθονίας, Λατβίας, Τσεχοσλοβακίας, Πολωνίας και τις υπάγει στο Πατριαρχείο της Μόσχας. Ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Μάξιμος Ε’ ζητά Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη. Οι Αρχές της ΤΔ πιεζόμενες δέχονται, ενώ δεν θέλουν να υλοποιηθεί. Με τη συγκατάθεση και τη συμβολή της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης”ξηλώνεται” ο Μάξιμος Ε΄ και δεν υλοποιείται η Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη. Η εν λόγω εκκλησιαστική διένεξη θα μεταφερθεί στον 21ο αι.
Τον Απρίλιο του 1951 οι Η.Π.Α. αποδέχονται την ανάγκη πλήρους ένταξης της Ελλάδας και της ΤΔ στο ΝΑΤΟ. Στις 17/10/1951 υπογράφεται το Πρωτόκολλο προσχώρησης Ελλάδας και ΤΔ και στις 18/2/1952 οι δύο χώρες εντάσσονται στη συμμαχία. Με την προσχώρηση στο αντικομουνιστικό μπλοκ, το τουρκικό κράτος αρχίζει να οργανώνεται με ξένα κονδύλια κατά των εξωτερικών και εσωτερικών εχθρών. Στις 27/9/1952 ιδρύεται Ειδικό Γραφείο Ανορθόδοξου Πολέμου με την ονομασία Özel Harp Dairesi (ÖHD, Οζέλ Χαρπ Νταϊρεσί)[33]
Το ÖHD ήταν η αντίστοιχη οργάνωση της ΤΔ[34], μ’ αυτές που είχαν ιδρυθεί στις ΝΑΤΟ’ϊκές χώρες προς αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κομμουνισμού με ανορθόδοξους τρόπους. Οι λόγοι ίδρυσης του γραφείου καταστούν τη λειτουργία του ανεξάρτητη από το κράτος, με διεθνείς αλλά και με παράνομες σχέσεις. Όπως αναφέρει ο πρώτος Γενικός Γραμματέας του Γραφείου Ανορθόδοξου Πολέμου, στις προσπάθειες ίδρυσης μονάδων κρούσης και εξουδετέρωσης εχθρών, συμπεριλαμβάνονται σχέδια κατά των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και της Κύπρου. Ισχυρίζονται ότι η παρακολούθηση και η καταγραφή των κινήσεών τους εμπίπτει και στο Δόγμα Τρούμαν. Βάσει των δηλώσεων του Γενικού Γραμματέα, τα Σεπτεμβριανά οργανώθηκαν από το ÖHD. Το ίδιο γραφείο δημιούργησε και την ομάδα Denktaş (Ντενκτάς), ο οποίος στέλνεται στην Κύπρο ως ψαράς με απώτερο σκοπό την οργάνωση της τουρκικής αντίστασης με κατάληξη τον Αττίλα του 1974 [35]
Οι κινήσεις του 1955
Μετά την έντονη αντιπαράθεση του Υπουργού Εξωτερικών (Υπ. Εξ.) πρώτα (26/10/1951–6/4/1955) και μετέπειτα Πρωθυπουργού (6/4/1955– 10/1/1957) του ΗνΒ, Robert Anthony Eden με τον Έλληνα Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο (19/11/1952–4/10/1955), σ’ ότι αφορά την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, ο στρατάρχης δηλώνει ότι θα μεταφέρει το θέμα στον ΟΗΕ, όπου εκτός από ΗΠΑ και ΗνΒ είναι αντίθετο και το Παλάτι των Αθηνών. Είναι η περίοδος κορύφωσης του ψυχρού πολέμου, όπου το ΝΑΤΟ καλείται να αντιμετωπίσει τις Αραβοϊσραηλινές διενέξεις και την απώλεια της ασφαλούς διέλευσης από τη διώρυγα του Suez, γεγονός που θα επηρεάσει άμεσα τις μάχες της Άπω Ανατολής.
Ο τότε υπουργός Οικονομικών, Σπύρος Μαρκεζίνης, γνωρίζοντας ότι ο Eden ήταν ανθέλληνας, φροντίζει να μάθει τις αγγλικές προθέσεις. Ενημερώνεται από υψηλόβαθμο στέλεχος του ΗνΒ ότι η κυβέρνηση του ΗνΒ σκέπτεται να “αναβιώσει το Μακεδονικό” ή να “βάλει στο παιχνίδι την Τουρκία”. Ο Μαρκεζίνης ενημερώνει άμεσα τον Παπάγο, ο οποίος όμως δεν υποχωρεί. Παραιτείται ο Μαρκεζίνης. Ο Παπάγος συνεχίζει τον αγώνα με τους δύο αντιπροέδρους της Κυβέρνησης, τον Υπ. Εξ. Στέφανο Στεφανόπουλο και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Ξαφνικά η Τουρκική εφημερίδα Hürriyet (Χουριέτ) στον απόηχο των νέων Διαβαλκανικών Συμβάσεων από το φθινόπωρο του 1953 ξεκινά δημοσιεύσεις κατά της Ελληνικής Εθνότητας της Κωνσταντινούπολης.
Ο Παπάγος με την επιστροφή του από την Πορτογαλία (5/11/1954) αρρωσταίνει βαριά και από τον Μάιο του 1955 δεν είναι σε θέση να κυβερνήσει. Την περίοδο 6–7/9/1955 ο Υπ. Εξ. Στέφανος Στεφανόπουλος παρευρίσκεται στην τριμελή συνδιάσκεψη του Λονδίνου, η βασιλική οικογένεια για επίσκεψη στο Βελιγράδι και ο πρωθυπουργός βαριά άρρωστος στο κρεβάτι…
Στην ΤΔ οι φοιτητικές οργανώσεις και οι σύλλογοι των Δυτικοθρακιωτών και Τουρκοκυπρίων δεν διέθεταν αρκετά μέλη για να αντεπεξέλθουν σε μία ταχεία και σκληρή επέμβαση, όπως αυτή των Σεπτεμβριανών, που θα εκτελούνταν σε μεγάλη έκταση και ανώμαλο έδαφος (Βόσπορο, Κεράτιο, Επτά Λόφοι και νησιά). Οι οργανωτές έρχονται σ’ επαφή μ’ άλλες τοπικές οργανώσεις του κυβερνώντος κόμματος. Στις δίκες της Πίττας[36] αναφέρονται:
- εργαζόμενοι, από το εργοστάσιο παραγωγής σιδηροδρομικών οχημάτων του Eskişehir (Εσκισεχίρ), εργαζόμενοι του εργοστασίου παραγωγής υαλικών του Paşabahçe (Πασάμπαχτσε) κ.α.
- εθνικές οργανώσεις, όπως Σύλλογος Βετεράνων Πολεμιστών της Κορέας (Kore Gazileri), Σύλλογος Η Κύπρος είναι Τουρκική (Kıbrıs Türktür Cemmiyetti)κ.ά.
- θρησκευτικές ομάδες, οργανωμένες στα Τεμένη ειδικά για την εν λόγω περίσταση
- κ.ά.
Η τυχαία συνεύρεση διαφόρων ατόμων (κακοποιών), θα δημιουργούσε το πρόβλημα υπακοής και πειθαρχίας κατά την εκτέλεση[37]. Η μεταφορά έμπιστων ατόμων (κακοποιών) από την περιφέρεια, που δεν θα γινόταν αντιληπτή από τον υπόλοιπο πληθυσμό, απαιτούσε αντίστοιχο χρονισμό και πειθαρχία. Εκτός της μεταφοράς και σίτισης χιλιάδων ατόμων (κακοποιών), χρειάζονταν να επιστρατευθούν τα αντίστοιχα εργαλεία για κάθε ομάδα εμπροσθοφυλακής, τα οποία θα εμφανίζονταν ως δια μαγείας σ’ όλη την Κωνσταντινούπολη.
Η σήμανση των στόχων μπορούσε να γίνει μόνο με τη συμβολή των αντίστοιχων αιρετών κοινοταρχών (muhtar, μουχτάρ) ή να χρησιμοποιηθούν τα αρχεία τους. Προφανώς όλοι οι κοινοτάρχες δεν προέρχονταν από το κυβερνών κόμμα και δεν ήταν Σουνίτες Μουσουλμάνοι. Άρα για να συλλεχθούν οι αντίστοιχες πληροφορίες χρειάζονταν μία μακροπρόθεσμη τακτική προσπάθεια.
Οι προαναφερόμενες προετοιμασίες και η τέλεση των αδικημάτων επιβεβαιώνουν την ύπαρξη όλων των φάσεων του αδικήματος της Γενοκτονίας, όπως έχει θεσμοθετηθεί από τις Διεθνείς Οργανώσεις[38]
Μετά την τέλεση της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών, ο διαμένων στην Κωνσταντινούπολη Έλληνας δικηγόρος Χριστόφορος Χρηστίδης θα ενημερώσει άμεσα την Αθήνα για το ύψος των ζημιών, στις οποίες θα αναφερθεί εκτενέστερα σε άρθρο του που δημοσιεύεται στις 28/9/1955. Παράλληλα θα συγγράψει αναλυτική αναφορά, η οποία μετά τον Απρίλιο του 1956 θα “ξεχαστεί” στα γραφεία του Υπ. Εξ. της Ελλάδας. Ο ίδιος θα τα συγκεντρώσει σε βιβλίο που θα δημοσιευτεί 18 χρόνια μετά τον θάνατό του[39].
Ο Υπ. Εξ. Στεφανόπουλος μεταβαίνει άμεσα στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα με τις διασκέψεις στον ΟΗΕ, παρουσιάζει τη “Μαύρη Βίβλο των Σεπτεμβριανών” στις αρχές των ΗΠΑ και άπρακτος στις 30/9/1955 επιστρέφει στην Ελλάδα. Όμως η τύχη του Υπ. Εξ. και του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης είχε ήδη κριθεί νωρίτερα από τις 22/9/1955, όταν ο διοικητής της CIA, Allen Welsh Dulles (φημολογείται ότι στις 6-7/9/1955 βρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη) ενημερώνει με έγγραφο χαρακτηρισμένο ως “ύψιστο απόρρητο” τον αδελφό του και Γραμματέα του Κράτους των ΗΠΑ John Foster Dulles και το Υπ. Εξ. ΗΠΑ, ότι το Παλάτι των Αθηνών είναι διατεθειμένο να ορίσει Πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, που είναι “πιο αντικειμενικός και διαθέτει ορθή κρίση”[40]. Το 2007 όπως μας είχε εκμυστηρευτεί ο Σπύρος Βρυώνης, οι αρχές των ΗΠΑ μετά την επιστροφή του Στεφανόπουλου θα πολτοποιήσουν τη “Μαύρη Βίβλο των Σεπτεμβριανών”.
Η εγγυήτρια δύναμη της ΣτΛ, Γαλλία, στις 13/9/1955 ενημερώνει τις Προξενικές Αρχές της Τουρκίας να προετοιμαστούν για την παρουσίαση των γεγονότων στον ΟΗΕ, γεγονός που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Στην προσπάθεια προετοιμασιών, οι Γαλλικές Προξενικές Αρχές της Κωνσταντινούπολης ως πρώτη εκτίμηση στις 15/9/1955 ενημερώνουν για τις εκτεταμένες ζημιές σε ιδρύματα και θρησκευτικούς χώρους και εκτιμούν ότι η Ελληνική Εθνότητα της Κωνσταντινούπολης έχει υποστεί υλικές ζημιές πλέον του 1 Δις. ΤΛ [Για τις απώλειες κοίτα ομάδα πινάκων 6].
Στην Αθήνα, Στεφανόπουλος και Κανελλόπουλος την 1/10/1955 μεταβαίνουν στην οικία του Παπάγου στην Εκάλη. Η βαριά κατάσταση της υγείας του στρατάρχη δεν τους αφήνει περιθώρια συζήτησης. Ο Παπάγος στις 4/10/1955 με την υπ. αριθ. 49370 απόφαση, ορίζει διάδοχό του στην πρωθυπουργία τον Στέφανο Στεφανόπουλο και το ίδιο βράδυ προς τα ξημερώματα της 5ης Οκτωβρίου πεθαίνει. Η απόφαση διαδοχής δυσαρεστεί τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο [41]. Στις 7/10/1955 ο Άγγλος πρεσβευτής Charls Pik σημειώνει προς το Υπ Εξ ΗνΒ ότι ο Καραμανλής ήταν υποψήφιος του Βασιλέως και των Αμερικάνων[42]. Ο Καραμανλής ορκίζεται στις 6/10/1955.
Στην Κωνσταντινούπολη, ναι μεν οι Ελληνικές Προξενικές Αρχές καταβάλλουν ύστατη προσπάθεια για να μην εγκαταλείψουν οι Ρωμιοί την γενέτειρά τους, αλλά τα θύματα δεν έχουν καμία βοήθεια εκτός του Ερυθρού Σταυρού μέσω της Ερυθράς Ημισελήνου. Η ΤΔ δηλώνει ότι άμεσα για να επουλωθούν τα τραύματα των παθόντων μέσω Ερυθράς Ημισελήνου χορηγήθηκαν 800.000 Τουρκικές Λίρες[43], ενώ ο πρόεδρος της Ερυθράς Ημισελήνου Τάκης Καρακάσης, στις 7/10/1955 στην Κωνσταντινούπολη ενημερώνει τα μέλη του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), ότι δόθηκαν άμεσα 200.000 ΤΛ στις οικογένειες των εργαζόμενων που είχαν μείνει άνεργοι και χωρίς κατοικία[44]. Παράλληλα μοιράστηκαν 680 κουβέρτες και δέματα με τροφή βάρους 5 κιλών σε πενταμελείς οικογένειες, που προμηθεύτηκαν από το ΠΣΕ. Συνολικά είχαν μεταφερθεί και διανεμηθεί 90 τόνοι τροφίμων[45]. Άρα μ’ ένα πρόχειρο υπολογισμό στις 8/9/1955 τουλάχιστον 90.000 μη Μουσουλμάνοι (περισσότεροι εξ αυτών μέλη της Ελληνικής Εθνότητας της Κωνσταντινούπολης) δεν είχαν τα απαραίτητα για να σιτιστούν!
Στην έκθεση του ΠΣΕ αναφέρεται δύο φορές ότι 2.000 οικίες είχαν μείνει εντελώς άδειες, χωρίς πόρτες και παράθυρα. Το ίδιο αναφέρει και ο Χ. Χρηστίδης τονίζοντας “2.000 ολοσχερώς κατεστραμμένες οικίες”. Στην πραγματικότητα, όπως τονίζει ο Σ. Βρυώνης, το σύνολο των οικιών που υπέστησαν υλικές ζημιές δεν καταμετρήθηκαν ποτέ[46]. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα στατιστικά στοιχεία:
- κατά μέσο όρο κάθε οικογένεια απαρτίζονταν από 5 μέλη,
- όλες οι οικογένειες είχαν τουλάχιστον μία οικία
- το 50% περίπου των οικιών υπέστησαν κάποια υλική ζημιά, βάσει του πληθυσμού που δέχτηκε επισιτιστική βοήθεια,
συμπεραίνουμε ότι στην Κωνσταντινούπολη στις 6-7/9/1955 υπέστηκαν ζημιές τουλάχιστον 18.000 οικίες[Κοίτα ομάδα πινάκων 6 και ομάδα πινάκων 7]. Σήμερα όλοι συμφωνούν ότι 73 εκκλησίες είχαν υποστεί διάφορες ζημιές, από τις οποίες οι 29 Ορθόδοξες Εκκλησίες είχαν καταστραφεί ολοσχερώς από πυρπόληση[47]. Για να επαναλειτουργήσουν τα 34 καταστραμμένα ελληνικά μειονοτικά σχολεία δαπανήθηκαν 450 εκ. Τ.Λ.[48].
Για να αποζημιωθούν τα θύματα καλούνται να απευθυνθούν στις Τουρκικές Αρχές. Οι διαδικασίες αποζημιώσεων θα ξεκινήσουν το Νοέμβριο του 1955. Όσοι είχαν απαιτήσεις πλέον των 10.000 ΤΛ, οι Αρχές τους ζητούσαν δικαστική απόφαση (δηλαδή επιβάλλονταν ο παθών να αποδείξει το ύψος των ζημιών, όταν τα σχετικά παραστατικά είχαν εξαφανιστεί κατά τη διάρκεια των βανδαλισμών)[49]. Τέλος μέχρι 1/1/1957 από τις απαιτητές αποζημιώσεις θα λάβουν 20% οι ξένοι υπήκοοι και 11,5%, οι Τούρκοι υπήκοοι[50]. Στην πραγματικότητα οι αποζημιώσεις ήταν μηδαμινές, όχι λόγω φορολόγησης όπως παρουσιάζεται, αλλά λόγω συναλλαγματικών διαφορών[51].
Όταν οι μη Μουσουλμανικές κοινότητες προσπαθούσαν να επιβιώσουν στην Κωνσταντινούπολη, οι ιθύνοντες των ΗΠΑ στην Άγκυρα σε δεξιώσεις με μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου της ΤΔ, διαπραγματεύονταν σκληρά τα 300 εκ $ ΗΠΑ δάνειο που ζητούσε η ΤΔ. Ένα από τα βασικά επιχειρήματα της αντιπροσωπίας των ΗΠΑ ήταν “Τα Σεπτεμβριανά”[52], ενώ ο αναλυτικός φάκελος της γενοκτόνου πράξης των Σεπτεμβριανών, μετά από 60 χρόνια παραμένει απόρρητος στους χώρους του Υπ. Εξ. των ΗΠΑ[53].
Το ερώτημα που πλανάται είναι γιατί οι τρίτες χώρες δεν προστάτευσαν τους πολίτες τους;
Κλείνοντας
Εκτός του ότι στις 6-7/9/1955 στην Κωνσταντινούπολη παραβιάστηκε ολόκληρος ο Ποινικός Κώδικας της ΤΔ, διαπιστώνουμε ότι στα ” Σεπτεμβριανά” έχουμε τουλάχιστον ένα νεκρό, έναν τραυματία, ένα θύμα βιασμού και ότι οργανώθηκαν από κρατικούς μηχανισμούς της ΤΔ και τελέστηκαν από οργανωμένο από κρατικούς φορείς “όχλο”. Άρα σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 6 του Καταστατικού Χάρτη της Ρώμης έχουμε σαφή τέλεση του αδικήματος της Γενοκτονίας[54] (για την Ελλάδα Ν.3003, ΦΕΚ Α’-75-8/4/2002).
Βέβαια εάν προστεθούν οι τουλάχιστον 75 παραβιάσεις της περιόδου 1923 – 1999 των Συμβάσεων περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχει υπογράψει η ΤΔ[55], διαπιστώνεται ότι το έγκλημα είναι διαρκές…
Ίσως οι λόγοι απόκρυψης του γεγονότος βρίσκονται στα ιστορικά δεδομένα που αναφέρθηκαν στο παρόν κείμενο. Όμως αυτοί που συμβάλλουν στην απόκρυψή πρέπει να γνωρίζουν ότι ο παραβάτης που δεν τιμωρείται για τα εγκλήματά του και κυρίως, όταν αποκομίζει υλικά οφέλη από αυτά, θα τα επαναλάβει…
Κυρίως στον 21ο αι, που η Ελλάδα δέχεται αποβάσεις σε παράλια και επικερδείς επιχειρήσεις…
βκ
Σημειώσεις
[1] Κοίτα Στράβων Γεωγραφικά βιβ. Ζ’ κεφ. 6.2, όπως Ηρόδοτος βιβ. Μελπομένη 144,2.
[2] Μέχρι και τον τερματισμό της Ελληνιστικής περιόδου (50 μ.Χ), οι Έλληνες θα ταξινομήσουν την ανθρωπότητα σε δύο ομάδες: Έλληνες, που διέπονται της Ελληνικής Παιδείας και Βάρβαροι, που αγνοούν την Ελληνική Παιδεία. Άρα και οι πόλεις της “Καθ’ ημάς Ανατολής” ταξινομούνται σε 3 ομάδες: Ελληνικές (οργανωμένες με όλους τους Ελληνικούς θεσμούς), Μυξοβάρβαρες (διατηρούν Ελληνικούς αλλά και βαρβαρικούς θεσμούς) και Βάρβαρες (που οι θεσμοί ήταν αποκλειστικά βαρβαρικοί).
[3] Αποδίδει στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης τα δεύτερα σε τάξη πρεσβεία τιμής. Αποδίδεται μάλιστα στην Κωνσταντινούπολη η ονομασία Νέα Ρώμη. ” τόν μέν της Κωνσταντινουπόλεως Ἐπίσκοπον ἔχειν τά πρεσβεῖα τῆς τιμῆς μετά τόν τῆς Ῥώμης Ἐπίσκοπον, διά τό εἶναι αὐτήν νέαν Ῥώμην”. Κοίτα ιστοσελίδα Οικουμενικού Πατριαρχείου: https://www.ec-patr.org/patrdisplay.php?lang=gr&id=5
[4] Κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου, “Οι Εξελίξεις στο Τραπέζιο Ανατολικού Ζητήματος 2012 – 2015”, κεφ. “Η ISIS ως ιστορική συνέχεια των προηγούμενων Χαλιφάτων;” https://www.academia.edu/24234101/Οι_Εξελίξεις_στο_Τραπέζιο_Ανατολικού_Ζητήματος_2012_-_2015
[5] Στην Ανατολία εκτός των Ελλήνων κατοικούν για αιώνες και άλλα έθνη, που παραμένουν υπό την διοίκηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπως Αρμένιοι, Ασσύριοι, Γεωργιανοί, Κούρδοι, Ιλλυριοί κ.ά. Επίσης λόγω αιρετικών διαφορών διαμορφώθηκαν επιπλέον ομάδες, που μακροπρόθεσμα θα συμπεριφερθούν ως διαφορετικές εθνότητες, όπως Μαρωνίτες, Παυλικανοί, Χαλδαίοι κ.α. Αναφερόμενοι σ’ όλους τους αποκαλούμε Βυζαντινοί Λαοί.
[6] Κοίτα Σπύρο Βρυώνη “Η Παρακμή του Μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού (11ος – 15ος αιώνας”, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2000.
[7] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόμος Α’ σελ. 111 – 117. Για Ελλάδα εκδόσεις Μπεργάδης.
[8] Στα Ελληνιστικά Βασίλεια, με την επίδραση των φιλοσοφικών σχολών της Μεσοποταμίας μετά τον 3ο αι π.Χ. στην κεντρική Ανατολία αναπτύσσονται νέες Ελληνικές φιλοσοφικές σχολές. Τον 1ο αι μ.Χ. με τη ζύμωση της αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας και της Ιουδαϊκής θρησκευτικής παράδοσης, δημιουργείται η Χριστιανική φιλοσοφία. Εφόσον έχουμε νέα γραμματεία, θρησκεία και διοικητικό σχήμα δημιουργείται ένας νέος πολιτισμός, τον οποίο αποκαλούμε Μεσογειακό Πολιτισμό.
[9] Κοίτα Fustel de Coulanges, Histoire des Institutions politiques de l’ ancienne France, 1904. Ο A.A. Vasiliev, τον αριθμό 500.000 τον θεωρεί υπερβολικά μεγάλο.
[10] Κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τόμος Α’ σελ. 120 – 124. Για Ελλάδα εκδόσεις Μπεργάδης. Το περιεχόμενο του Μανιφέστου στην σελ. 122. Κυκλοφορεί σε πολλές ιστοσελίδες όπως: http://byzantin-history.blogspot.gr/2009/11/395-408.html
[11] Κοίτα, Ζώσιμος, Ιστορία Νέα, τόμος. Ε’, παρ. 146-147. Αν και παγανιστής και πολέμιος του Χριστιανισμού, δικαιολογεί την επανάσταση κατά των Γότθων.
[12] Cihâd (الجهاد), στο Κοράνι αναφέρεται σε 24 διαφορετικά εδάφια (ayet). Ο στόχος των Μουσουλμάνων, ως προς τις αρχές του Μωάμεθ, ο με κάθε μέσο εξισλαμισμός της ανθρωπότητας. Κοίτα, εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c07/c070377.pdf .
[13] Για τον ιδρυτή του ΟσΚ Οσμάν δεν υπάρχουν στοιχεία που αποδεικνύουν την ακριβή ημερομηνία γέννησης και θανάτου του. Κοίτα “Η Ιστορία του ΟσΚ”, υπό την επίβλεψη του καθηγητή İsmail Hakkı Uzunçarşılı (Ισμαήλ Χακκί Ουζούντσαρσιλί), εκδόσεις Türk Tarih Kurumu (Ίδρυμα Τουρκικής Ιστορίας), Άγκυρα 1982, Τόμος Α’ σελ 97 – 113.
[14] Για την κατάσταση που περιήλθε το Βυζάντιο την περίοδο 1204 – 1261, κοίτα A.A. Vasiliev, Ιστορία Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, εκδόσεις Μπεργάδης τόμος Β’ σελ. 625 – 718.
[15] Οι Ρωμιοί επειδή αναφέρονται σε 3 εδάφια (ayet) στο Κοράνι (30.2, 30.3, 30.4) θεωρούνται από τις εκλεκτές μη Μουσουλμανικές φυλές.
[16] Ο «όρος Martens» για πρώτη φορά εμφανίζεται το 1899 στη Συνθήκη “σεβασμός στους νόμους και στα έθιμα κατά τη διάρκεια πολέμων που διεξάγονται επί ξηράς”, ο οποίος επίσης εκφράζεται και στη Διεθνή Συνθήκη της Χάγης. Ο όρος εκφράζει: “The inhabitants and the belligerents remain under the protection and the rule of the principles of law of nations, as they result from the usages established among civilized peoples, from the laws of humanity, and the dictates of the public conscience”. “Οι κάτοικοι και οι αντιμαχόμενοι παραμένουν υπό την προστασία των αρχών και κανόνων που εκφράζονται από τους νόμους των εθνών. Οι νόμοι είναι αποτέλεσμα των πολιτισμένων ανθρώπων, εκρέουν από τις αρχές της ανθρωπότητας και υπαγορεύονται από την παγκόσμια συνείδηση”.
[17] Αναφερόμαστε στα δύο μεταρρυθμιστικά διατάγματα: α) Στις 3/11/1839 το Gülhâne hatt-ı şerif (Γκουλχανέ χάτι σερίφ), το οποίο διαμορφώθηκε κυρίως από προοδευτικούς του ΟσΚ την περίοδο Selim Γ’ (1789-1807) και Mahmud Β’ (1808-1839). β) Στις 28/2/1856 το Hatt-ı hümayun (χάττι χουμαγιούν), θεωρείται το συμπληρωματικό του Gülhâne hatt-ı şerif. Στην πραγματικότητα επιβάλλεται από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις.
[18] Το İTC ιδρύθηκε στις 21/5/1889 από φοιτητές της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής της Κωνσταντινούπολης
[19] Πρωτοπόροι θεωρούνται οι Akif Paşa (1787 -1845) και Ethem Pertev Paşa (1824 – 1872), ακολουθούν οι İbrahim Şinasi (1826 – 1871), Namık Kemâl (1840 – 1888), Ziya Paşa (1829 – 1880), Recaizade Mahmud Ekrem (1847 – 1914) κ.ά. Αρχές του 20ου αι. την σκυτάλη θα πάρουν οι Τουρανιστές, όπως οι ποιητές: Tevfik Fikret (1867 – 1915), Cenab Şahabeddin (1870 – 1934), Hüseyin Siret (1872-1959), Hüseyin Suat (1867-1942), H. Nâzım- Ahmet Reşit Rey(1870 – 1956), Ali Ekrem Bolayır (1867-1937), Süleyman Nesip (1866-1917), Süleyman Nazif (1870 – 1927, Faik Ali Ozansoy (1876 – 1950) ve Celâl Sahir Erozan (1883 – 1935). και Πεζογράφοι Halit Ziya Uşaklıgil (1866 – 1945), Mehmet Rauf (1875 – 1931), Hüseyin Cahit Yalçın (1875 – 1957), Ahmed Hikmet Müftüoğlu (1870 – 1927), Saffeti Ziya (1875-1929), Ahmed Şuayb(1876 – 1910), κ.ά.
[20] Όταν η πλειονότητα των φυσικών ή/και των πολιτισμικών χαρακτηριστικών μίας μειονοτικής ομάδας διαφέρουν από το κυρίαρχο έθνος μίας χώρας, η εν λόγω μειονοτική ομάδα αποκαλείται εθνότητα.
[21] Κοίτα στατιστικά δεδομένα που ανακοινώθηκαν το 1917 από το Υπουργείο Εμπορίου και Αγροτικής (παραγωγής) του ΟσΚ.
[22]Κοίτα The truth about the Peace Treaties, Vol. I., London Victor Gallance, 1938. Επίσης, Genocide in International Law. William A. Schabas, National University of Ireland, Cambridge University Press, 2000.
[23] Κοίτα Vartkes Yeghiayan, British Foreign Office Dossiers on Turkish War Crimes, εκδ. οικ. American Armenian International College, Michigan 1991.
[24] Το βασικό τμήμα της Συνθήκης απαρτίζεται από 143 άρθρα. Συμβαλλόμενες χώρες είναι: ΗνΒ, Γαλλική Δημοκρατία, Βασίλειο της Ιταλίας, Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας, Βασίλειο της Ελλάδας, Βασίλειο της Ρουμανίας, Βασίλειο Σέρβων-Κροατών-Σλοβένων, Βουλή της Άγκυρας. Την βασική Σύμβαση ακολουθούν επί μέρους διμερείς συμβάσεις και πρωτόκολλα.
[25] Αν και ο Κεμάλ επιδίωκε την ύπαρξη δεύτερου κόμματος, κάθε προσπάθεια ίδρυσης αντιπολίτευσης υπονομεύτηκε από τον ίδιο. Κοίτα Eric Jan Zurcher, Political Opposition in the Early Turkish Republic, The Progressive Republican Party 1924 – 1925, εκδ. οικ. Βrill 1991.
[26] Αν και το μεγαλύτερο τμήμα Ελληνορθόδοξων απαρτίζεται από μέλη της Ελληνικής Εθνότητας, υπάρχουν Αλβανοί, Σέρβοι, Βούλγαροι, Ρώσοι, Γεωργιανοί κ.α. Ελληνορθόδοξοι, που κυρίως στην Κωνσταντινούπολη είχαν ενταχθεί στην Ελληνική Εθνότητα. Άρα με τον όρο Ρωμιός ορίζεται θρησκευτική ταυτότητα (δηλαδή πιστός της Ελληνορθόδοξης θρησκείας) και όχι εθνική.
[27] Για τις από το 1923 συνεχείς παραβιάσεις της ΣτΛ κοίτα μελέτη Β. Κυρατζόπουλου:
https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
[28] Κοίτα άρθρα Rıfat Bali α)περιοδικό Tarih ve Toplum, Balat Fırınları söylentisi, Δεκέμβριο 1998.
[29] Για τις πρακτικές των Amele Tamburu (στρατόπεδα εργασίας) του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δίδονται πολλές πληροφορίες στα έργα του Πρέσβη των Η.Π.Α. Morgenthau.
[30] Για αναλυτική ενημέρωση σχετικά με το φόρο περιουσίας κοίτα, Φαϊκ Οκτέ Varlık Vergisi, Ο ληστρικός Νόμος του Φόρου Περιουσίας των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, Ηρόδοτος και Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών, Θεσσαλονίκη 1998. Όπως σε Aşkale Yolcuları, varlık vergisi ve çalışma kampları (Οι ταξιδιώτες του Άσκαλε, φόρος περιουσίας και τα τάγματα εργασίας), Rıdvan Akar, Belge, Κωνσταντινούπολη 1999. Για ζωντανή μαρτυρία κοίτα, Στην Εξορία, το ημερολόγιο Κωνσταντίνου Κιουρκτσόγλου στα εργατικά τάγματα του 1943, Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών μελετών, Αθήνα 2009.
[31] Για την επικρατούσα κατάσταση κοίτα άρθρο-μελέτη Hakan Uzun, Cumhuriyet Halk Partisi nin 1946 Olağanüstü Kurultayı, περιοδικό Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları , Άνοιξη 2013.
[32] Κοίτα Fikret Başkaya – Sait Çetinoğluö Resmi Tarih Tartışmaları -8- Türkiye de Azınlıklar, εκδ. οικ. ΜΑΚΙ, Άγκυρα 2009, σελ23.
[33] Περιοδικό Tempo, 1991, από τη συνέντευξη του πρώτου Γενικού Γραμματέα του γραφείου ÖHD Sabri Yirmibeώoglu (Σαμπρί Γιρμιμπέζογλου).
[34] Το ÖHD. ήταν μία ημικρατική οργάνωση με διεθνείς σχέσεις και (ίσως) προεκτάσεις στον ιδιωτικό τομέα προς εύρεση κεφαλαίων και αποποίηση κρατικής ευθύνης. Όπως της S.A.C. (Υπηρεσία Πολιτικής Δράσεως) της Γαλλίας ή του σχεδίου Glaudio όπως αναφέρεται για την Ιταλία ή Κόκκινη Προβιά της Ελλάδας.
[35] Κοίτα Β. Κυρατζόπουλο, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνστνατινούπολη 1955, Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την “Άλλη Τάξη Πραγμάτων”, εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[36] Στις 19/10/1960 στο νησί της Πίττας, άρχισε η δίκη που αφορούσε τα γεγονότα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Η συνολική διάρκεια της δίκης ήταν 50 ώρες και 15 λεπτά.·Τα Πρακτικά ήταν πάνω από 2000 σελίδες, που συγκρότησαν είκοσι εννέα (29) φακέλους. Εξετάστηκαν ενενήντα επτά (97) μάρτυρες και οι κατηγορούμενοι ήταν οι: Celal Bayar (Τζελάλ Μπαγιάρ, Πρόεδρος Τουρκικής Δημοκρατίας), Adnan Menderes (Αντνάν Μεντερές, Πρωθυπουργός Τουρκικής Δημοκρατίας), Fatin Rüştü Zorlu (Φατίν Ρουστού Ζορλού, Υπουργός Εξωτερικών), Fuat Köprülü (Φουάτ Κοπρουλού, Καθηγητής και Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ), Fahrettin Kerim Gökay (Φαχρεττίν Κερίμ Γκόκαϊ, Καθηγητής και Νομάρχης Κωνσταντινουπόλεως), Alaaddin Eriş (Αλααντίν Ερίς, Αστυνομικός Διευθυντής Κωνσταντινουπόλεως), Kemal Hadımlı (Κεμάλ Χαντιμλί, Νομάρχης Σμύρνης), Mehmet Ali Balin (Μεχμέτ Αλί Μπαλίν, Τούρκος Πρόξενος της Θεσσαλονίκης), Mehmet Ali Tekinalp (Μεχμέτ Αλί Τεκίναλπ, Τούρκος Υποπρόξενος Θεσσαλονίκης), Hasan Uçar (Χασάν Ουτσάρ, θυρωρός Τουρκικού Προξενείου Θεσσαλονίκης) Oktay Engin (Οκτάϊ Ενγκίν, φοιτητής, γιος προνομιούχου τουρκικής οικογένειας της Δυτικής Θράκης).
Στο τέλος της ακροαματικής διαδικασίας για το αδίκημα των γεγονότων της 6-7/9/1955, καταδικάζονται ο Adnan Menderes σε έξι (6) χρόνια φυλάκιση και 375 τουρκικές λίρες (Τ. Λ.) πρόστιμο, ο Fatin Rüştü Zorlu σε τέσσερα (4) χρόνια φυλάκιση και 250 Τ. Λ. πρόστιμο. Οι υπόλοιποι αθωώνονται από τις κατηγορίες που τους βάρυναν.
[37] Πολλές μαρτυρίες (από Τούρκους δημοσιογράφους, παθόντες και ξένες αντιπροσωπείες), συνηγορούν ότι “ο όχλος” κινούνταν με τάξη. Προηγούνταν εικοσαμελείς ομάδες που άνοιγαν πόρτες από εκκλησίες, σπίτια και επαγγελματικούς χώρους. Η καθοδήγηση κάθε ομάδας γινόταν από άτομα (ένα ή δύο) που διέθεταν καταστάσεις “στόχων”. Ακολουθούσε δεύτερη πολυπληθέστερη ομάδα που λεηλατούσε έσπαγε και κακοποιούσε.
[38] Για τις οκτώ φάσεις της Γενοκτονίας και την εφαρμογή αυτών στα “Σεπτεμβριανά” κοίτα Β. Κυρατζόπουλο, Η Άγραφη Γενοκτονία Κωνστνατινούπολη 1955, Πράξη Ντροπής που αποκρύπτεται από την “Άλλη Τάξη Πραγμάτων”, εκδ. οικ. Τσουκάτου, Αθήνα 2006.
[39] Κοίτα, Χριστόφορος Χρηστίδης, Τα Σεπτεμβριανά, επιμελήθηκε ο Γιάννης Δ. Στεφανίδης, εκδ.. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 2000.
[40] Κοίτα Memorandum from Director of Central Intelligence (Dullas) to the Secretary of State, Washington, September 22,1955.
[41] Κοίτα άρθ. Γιώργος Α. Λεονταρίτης, περιοδικό «Τότε» τεύχος 16, Αθήνα 2005.
[42] Κοίτα άρθ. Γιώργος Α. Λεονταρίτης, περιοδικό «Τότε» τεύχος 17, Αθήνα 2005.
[43] Κοίτα Speros Vryonis,JR the mechanism of catastrophe, εκδ. οικ. greekworks.com, Νέα Υόρκη 2005, σελ. 276.
[44] Κοίτα έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών κεφ.(c) , παρ.(1)
[45] Από την παρουσίαση του πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Τσέτση στις 5/9/2017
[46] Κοίτα όπ Speros Vryonis, σελ. 283.
[47] Κοίτα προοίμιο έκθεσης του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών.
[48] Κοίτα όπ Χριστόφορος Χρηστίδης, σελ.269.
[49] Κοίτα όπ Σπύρου Βρυώνη σελ. 283.
[50] Κοίτα όπ Σπύρου Βρυώνη, παραρτήματα
[51] Το 1955 η επίσημη τιμή του $ ΗΠΑ ανέρχεται στις 2,80 ΤΛ. ενώ 1/1/1957 στις 5,75 ΤΛ. Από την άλλη στην ελεύθερη αγορά 1$ ΗΠΑ αρχές Σεπτεμβρίου του 1955 διαπραγματεύονταν στις 7,80 ΤΛ και αρχές Δεκεμβρίου του 1955 στις 10,00 ΤΛ.
[52] Κοίτα Memorandum of a Conversation, Ankara September 14, Ankara September14/9/1955.
[53] Department of State, Central Files, 781.00/9–2255. Top Secret.
[52] Κοίτα https://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%2078/volume-78-i-1021-english.pdf
[54] Κοίτα https://www.academia.edu/6487178/The_violations_of_the_Treaty_of_Lausanne
Πίνακας 1: Η πληθυσμιακή κατανομή στο ΟσΚ κατά την περίοδο των Μεταρρυθμίσεων. Αν και οι καταμετρήσεις τελέστηκαν με αμφίβολες μεθόδους, προς διαμόρφωση των Βουλευτικών εδρών του ΟσΚ… Πηγή: Πρωθυπουργικό Γραφείο Τουρκικής Δημοκρατίας 2007. Διαμόρφωση: Βασίλης Κυρατζόπουλος |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Πίνακας 2. Εκλογές στο ΟσΚ. Κατανομή εδρών ανά θρησκεία / εθνότητα. Πηγή: https://tr.wikipedia.org/wiki/Meclis-i_Mebusan Διαμόρφωση: Βασίλης Κυρατζόπουλος Στην πηγή διαφέρουν τα σύνολα με το πλήθος των ονομάτων. Ο πίνακας διαμορφώθηκε λαμβάνοντας υπόψη το πλήθος των ονομάτων. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Πίνακες Κειμένου
Οι αυξομειώσεις στους πίνακες [1] και [2] οφείλονται και στις συνοριακές αλλαγές που προκύπτουν, ως αποτέλεσμα των μαχών.
| Περιοχή | Επαρχία | Κοινότητες | Πληθυσμός | Μερικό Σύνολ Κοινοτ. | Μερικό Σύνολ. Πληθυσμ. |
| Θράκη | Αδριανουπόλεως | 52 | 51,196 | ||
| Σαράντα – Εκκλησιών | 12 | 25,427 | |||
| Διδυμοτείχου | 53 | 51,136 | |||
| Αίνου | 17 | 10,057 | |||
| Τυρολόης | 18 | 16,735 | |||
| Βιζύης | 25 | 28,783 | |||
| Σωζοαγαθουπόλεως | 1 | 11,250 | |||
| Δέρκων | 36 | 25,397 | |||
| Μέτρων | 11 | 9,005 | |||
| Σηλυβρίας | 12 | 13,878 | |||
| Ηρακλείας | 82 | 74,036 | |||
| Γάνου και Χώρας | 11 | 14,861 | |||
| Μυριοφύτου | 10 | 17,594 | |||
| Καλλιουπόλεως | 11 | 32,825 | 351 | 382,180 | |
| Μικρά Ασία | Χαλκηδόνος | 34 | 63,557 | ||
| Νικομήδειας | 67 | 54,031 | |||
| Νίκαιας | 26 | 33,470 | |||
| Προύσης | 14 | 27,524 | |||
| Κυζικίου | 43 | 41,331 | |||
| Προικοννήσου | 13 | 31,400 | |||
| Δαρδανελλίων | 27 | 27,257 | |||
| Κυδωνίων | 6 | 26,387 | |||
| Μοσχονησίων | 1 | 6,000 | |||
| Σμύρνης | 24 | 200,570 | |||
| Εφέσου | 85 | 164,467 | |||
| Ανέων | 18 | 31,036 | |||
| Κρήνης | 31 | 60,496 | |||
| Φιλαδελφείας | 29 | 21,138 | |||
| Ηλιουπόλεως | 50 | 54,249 | |||
| Πισσιδείας | 15 | 32,784 | |||
| Άγκυρας | 7 | 10,598 | |||
| Ικονίου | 42 | 50,300 | |||
| Καισαρείας | 52 | 34,000 | 584 | 970,595 | |
| Πόντος | Κολωνίας | 91 | 52,855 | ||
| Χαλδίας | 145 | 77,845 | |||
| Ροδοπόλεως | 47 | 20,657 | |||
| Τραπεζούντος | 73 | 58,734 | |||
| Αμασείας | 340 | 131,181 | |||
| Νεοκαισάρειας | 195 | 67,424 | 891 | 408,696 | |
| Γενικό Σύνολο | 1,826 | 1,761,471 | 1,826 | 1,761,471 | |
Πίνακας 3: Ελληνορθόδοξες Κοινότητες της διοικητικής περιφέρειας του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης (εκτός Επισκοπής της Κωνσταντινούπολης).
Πηγή: Μαύρη Βίβλος Οικουμενικού Πατριαρχείου 1919
Διαμόρφωση: Βασίλης Κυρατζόπουλος
Ο πληθυσμός που αναφέρεται είναι ο εγγεγραμμένος στις Ελληνορθόδοξες Κοινότητες. Δηλαδή δεν αναφέρονται οι:
- Μη εγγεγραμμένοι στα μητρώα των Ελληνορθόδοξων κοινοτήτων
- Έλληνες της διοικητικής περιφέρειας του Πατριαρχείου της Αντιόχειας
- Αλλόθρησκοι Έλληνες
ΠΙΝΑΚΑΣ 4
Επιμέρους Στατιστικά και σχόλια για το Φόρο Περιουσίας
Οικονομικοί δείκτες την περίοδο Β’ ΠΠ στην Τουρκία & φόρος περιουσίας
| Διεθνές Εμπόριο | Αποθέματα Χρυσού | Τιμή χρυσού σε Λίρες | Γενικός Δείκτης Τιμών | Σύνολο Κυκλοφορούν. τραπεζογραμμάτια & Νομίσματα | Επιβληθ.
Φόρος Περιουσίας |
|||||
| Εισαγωγές | Εξαγωγές | Εμπορικό ισοζύγιο | Εμπορικές συναλλαγές | Εσωτερικό | Εξωτερικό | |||||
| 1938 | 149.836,00 | 114.947,00 | -34.889,00 | 294.783,00 | 24,14 | 12,74 | 10,77 | 100,00 | 219.431,00 | |
| 1939 | 118.249,00 | 127.388,00 | 9.139,00 | 245.638,00 | 21,80 | 14,08 | 12,51 | 111,00 | 308.649,00 | |
| 1940 | 68.922,00 | 111.446,00 | 42.524,00 | 180.369,00 | 102,12 | 6,73 | 17,26 | 126,60 | 433.800,00 | 104.122,00 |
| 1941 | 74.815,00 | 123.080,00 | 48.265,00 | 197.896,00 | 102,13 | 9,34 | 23,41 | 175,30 | 534.502,00 | 113.937,00 |
| 1942 | 147.713,00 | 165.034,00 | 17.321,00 | 312.748,00 | 104,95 | 38,12 | 31,92 | 339,60 | 765.545,00 | 96.677,00 |
| 1943 | 203.046,00 | 257.151,00 | 54.105,00 | 397.475,00 | 109,24 | 92,45 | 31,51 | 590,10 | 833.664,00 | 220.568,00 |
| 1944 | 458,00 | 994.541,00 | 365.899,00 | |||||||
| 762.581,00 | 899.046,00 | 136.465,00 | 1.628.909,00 | 2.123 | 271,51 | 584.304,57 | 901.203,00 | |||
| Αφορά | Σύνολο | Σύνολο | Σύνολο | Σύνολο | Σύνολο | Σύνολο | Μ. Ο. | Μ. Ο. | Μ. Ο. | Σύνολο |
Πηγή: Στατιστική υπηρεσία ΤΔ
Διαμόρφωση Πίνακα : Βασίλης Κυρατζόπουλος.
Τα ποσά αναφέρονται σε εκατομμύρια Τουρκικές Λίρες. (Μ. Ο. Ετήσιος Μέσος Όρος,).
Ο νόμος είσπραξης του φόρου περιουσίας Ν.4305, εκδόθηκε στις 12/11/1942 και συμπεριλάμβανε αναδρομικά τη φορολόγηση από 1/1/1939. Φορολογήθηκαν όλοι οι πολίτες της ΤΔ. Η στήλη είσπραξης φόρου συμπεριλαμβάνει τους επιβληθέντες φόρους ανά έτος. Με το Ν. 4530 του 1944 καταργήθηκαν όλες οι φορολογικές οφειλές που δεν είχαν εισπραχθεί μέχρι την έκδοση του νόμου. Το ύψος των φόρων που εισπράχτηκαν μέχρι 1/3/1944 ανέρχονται σε 314.920.940 ΤΛ, που ήταν το 32% του συνολικού κυκλοφορούντος χρήματος της ΤΔ!
ΠΙΝΑΚΕΣ (5)
Φόρος που επιβλήθηκε σε ξένους υπηκόους σε Τ.Λ.
Πηγή: Varlık Vergisi, Φαΐκ Οκτέ. |
Πηγή: Aşkale Yolcuları, Rıdvan Akar. |
ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ ΦΟΡΟ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
Φόρος που επιβλήθηκε στα μειονοτικά κοινωφελή Ιδρύματα σε ΤΛ.
Πηγή: Varlık Vergisi, Φαΐκ Οκτέ. (*)Λατινόφωνα είναι: Των Η.Π.Α., Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Αγγλικά. |
Ακίνητα που εκποιήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη
Πηγή Aşkale Yolcuları, Rıdvan Akar (G) Gayrî Müslim, Μη Μουσουλμάνος (ενίοτε Gavur, άπιστος. (E) Ecnebî, Ξένος. (M) Müslim, Μουσουλμάνος |
Διαμόρφωση Πινάκων: Βασίλης Κυρατζόπουλος
Φαΐκ Οκτέ, Varlık Vergisi, Ο Ληστρικός Νόμος του Φόρου Περιουσίας των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, εκδ. Ηρόδοτος/Σύλλογος Κωνσταντινουπολιτών, Θεσσαλονίκη 1998.
Rıdvan Akar, Aşkale Yolcuları, Varlık Vergisi ve Çalışma Kampları, εκδ. οικ. Belge, Κωνσταντινούπολη 1999.
ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΙΝΑΚΩΝ
Για φόρους που επιβλήθηκαν στα κοινωφελή ιδρύματα: Από το σύνολο των 450.000,00 που επιβλήθηκαν, εισπράχτηκαν μόνο οι 16.210,00 Τ.Λ. Όμως μέχρι την τελική απόφαση μείωσης ή απαλλαγής φόρου τα άτομα που απάρτιζαν τα Διοικητικά και τις Επιτροπές ήταν υπόλογα.
Για τους εξόριστους:
Α) Ως προς το φύλλο της Cumhuriyet (ημερήσια εφημερίδα που εκδίδεται στην Κωνσταντινούπολη) της 12/2/1943 στο Aşkale στάλθηκαν 2858 άτομα εκ των οποίων οι 1400 ήσαν μη Μουσουλμάνοι. Οι 1229 κατοικούσαν στην Κωνσταντινούπολη.
Β) Ως προς τον Faik Ökte, ο αριθμός των εξόριστων ανερχόταν στους 2057, από τους οποίους οι 1869 ήταν από την Κωνσταντινούπολη. Από τους εξόριστους οι 21 Κωνσταντινουπολίτες μη Μουσουλμάνοι πέθαναν στο Aşkale. Ο συνολικός φόρος που τους αναλογούσε ήταν 760.291,00 Τ.Λ.
Για τα ακίνητα που εκποιήθηκαν: Τo 67% των ακινήτων που εκποιήθηκαν, αγοράστηκαν από ιδιώτες Μουσουλμάνους, ενώ τo 30% από το τουρκικό κράτος.
ΠΙΝΑΚΕΣ [6]
ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΠΗΓΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΥΨΟΣ ΤΩΝ ΑΠΩΛΕΙΩΝ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΟΥ ΠΡΑΞΗΣ 6 – 7 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΤΟΥ 1955
Διαμόρφωση Πινάκων: Βασίλης Κυρατζόπουλος
| Στατιστικά Στοιχεία καταστροφής από
Χριστόφορο Χρηστίδη |
Σύνολο καταγεγραμμένων (1955) | Υπέστησαν Ζημιά | % | Εθνότητες που υπέστησαν ζημιές | Οικίες | Καταστήματα & Εργαστήρια | Ναοί | ||||
| Θρησκευτικοί χώροι | 95 | 87 | 91,579 | % | % | % | |||||
| Εκπαιδευτήρια | 48 | 26 | 54,167 | Ρωμαίικη | 80 | 803 | 59 | 2.628 | 65 | 57 | |
| Εφημερίδες | 3 | 3 | 100,000 | Αρμένικη | 9 | 90 | 17 | 757 | 5 | 4 | |
| Οικίες | 1004 | Εβραϊκή | 3 | 30 | 12 | 534 | 1 | 1 | |||
| Καταστήματα | 4228 | Διάφορες | 2 | 20 | 1 | 45 | 3 | 3 | |||
| Άλλοι επαγγελματικοί χώροι | 226 | Τουρκική | 5 | 50 | 10 | 445 | 0 | 0 | |||
Στατιστικά Στοιχεία από Helsinki Watch |
Σύνολο καταγεγραμμένων (1955) | Υπέστησαν Ζημία | % | |||||||||||||||||||||
| Θρησκευτικοί χώροι | 95 | 71 | 74,737 | |||||||||||||||||||||
| Εκπαιδευτήρια | 48 | 36 | 75,000 | |||||||||||||||||||||
| Εφημερίδες | 3 | 3 | 100,000 |
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία ΤΔ. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ΠΙΝΑΚΕΣ [7]
ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΔ ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Διαμόρφωση Πινάκων: Βασίλης Κυρατζόπουλος
| Πληθυσμός Τουρκίας | 16,157,450 | 18.790.174 | 20.947.188 | 24.064.763 | 27.754.820 | 31.391.421 | |||||||
| Έτη | 20/10 1935 | 21/10/ 1945 | 22/10/ 1950 | 1955 | 23/10/ 1960 | 24/10/ 1965 | |||||||
| Θρησκεία | Ισλάμ | 664.937 | 870.166 | 1.353.122 | 1.693.488 | 2.133.179 | |||||||
| Άλλοι Χριστιανοί | 73.556 | 20.352 | 74.874 | 83.246 | 80.144 | ||||||||
| Ορθόδοξοι | 95.956 | 76.844 | 67.550 | 68.118 | 47.207 | ||||||||
| Ιουδαίοι | 47.444 | 49.952 | 36.914 | 35.485 | 30.831 | ||||||||
| Άλλοι | 1.726 | 585 | 862 | 1.755 | 2.462 | ||||||||
| Σύνολο | 883.619 | 1.017.899 | 1.533.322 | 1.882.092 | 2.293.823 | ||||||||
| Γλώσσα | Τουρκική | 692.460 | 898.841 | 1.001.625 | 1.366.077 | 1.744.452 | 2.185.741 | ||||||
| Αρμένικη | 9.831 | 738 | 42.652 | 46.683 | 37.280 | 29.479 | |||||||
| Ρωμαίικη | 79.920 | 6.978 | 67.593 | 65.108 | 49.081 | 35.097 | |||||||
| Εβραϊκή | 6.385 | 31.777 | 28.172 | 26.853 | 16.754 | 8.608 | |||||||
| Λατινογενής | 18.251 | 17.214 | 9.005 | 10.555 | 13.728 | 15.949 | |||||||
| Σλαβικές | 8,164 | 4.070 | 3.765 | 2.118 | 4.123 | 4.180 | |||||||
| Κουρδική | 2.095 | 2.297 | 1.392 | 2.973 | 2.027 | 2.618 | |||||||
| Άλλες | 15.177 | 12.286 | 12.286 | 12.296 | 14.652 | 30.073 | |||||||
| Σύνολο | 832.233 | 974.273 | 1.166.490 | 1.532.663 | 1.882.097 | 2.311.745 | |||||||
Πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης, ανά θρησκεία και μητρική γλώσσα. Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τουρκίας, όπως «Οι μειονότητες στην Τουρκία» του Fuat Dündar, infognomon, Αθήνα 2003.
| Έτη | 20/10 1935 | 21/10/ 1945 | 22/10/ 1950 | 1955 | 23/10/ 1960 | 24/10/ 1965 | |||||||||
| Γλώσσα | Αρμένικη | 67.381 | 60.082 | 62.098 | 62.319 | 72.200 | 55.354 | ||||||||
| Ρωμαίικη | 176.272 | 153.146 | 144.752 | 138.681 | 147.969 | 127.035 | |||||||||
| Εβραϊκή | 46.185 | 53.819 | 39.556 | 37.117 | 23.774 | 13.491 | |||||||||
| Κουρδική | 1.594.702 | 1.593.692 | 2.069.921 | 1.942.285 | 2.317.132 | 2.817.313 | |||||||||
Γλώσσες που ομιλούνται (σύνολο μητρικής και δευτερεύουσας) σ’ όλη την τουρκική Επικράτεια. Πηγή: Türkiye Nüfus Sayımlarında Azınlıklar, 1999 Doz yayınları. «Οι μειονότητες στην Τουρκία» του Fuat Dündar, infognomon, Αθήνα 2003.
Οι πίνακες της σελίδας αυτής διαθέτουν ασύμβατους αριθμούς. Το γεγονός μελετάται αλλά και εξηγείται στα συγγράμματα των Fuat Dündar και Rıdvan Akar. Στο παρόν δεν θα μπούμε σε λεπτομέρειες. Το γεγονός ότι, η Ελληνική Κωνσταντινουπολίτικη Εθνότητα αναγκαζόταν να δηλώνει από απογραφή σε απογραφή “κάτι διαφορετικό” για τη γλώσσα που γνωρίζει, αποδεικνύει το φόβο και τον πανικό που διακατείχε την αντίστοιχη εθνότητα (ή την κρατική τρομοκρατία). Πρέπει να σημειωθεί ότι οι Δυτικοθρακιώτες και οι Τουρκοκρητικοί που είχαν μεταναστεύσει στην Τουρκία δήλωναν ως δεύτερη γλώσσα τα Ρωμαίικα.