Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) με την από 27.03.2008 απόφασή του καταδίκασε την Ελλάδα για παράβαση του άρθρου 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Ως θεμέλιο του αιτιολογικού του μάς υπενθυμίζει και μια παλαιότερη απόφασή του στην υπόθεση της “μακεδονικής” μειονότητας κατά Βουλγαρίας, όπου είχε διατυπώσει την άποψη ότι μια επέμβαση στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι υπό την μορφή διάλυσης σωματείου δεν θα δικαιολογείτο, ακόμη και αν μια ομάδα προσώπων ζητούσε την αυτονομία ή απαιτούσε την απόσχιση ενός μέρους του εδάφους μιας χώρας: «Il convient sur ce point de rappeler que, selon la jurisprudence, une telle ingerence n’ est par en soi justifiee, meme dans le cas ou un groupe de personnes appelle a l’ autonomie ou demande la secession d’ une partie du territoire d’ un pays (Stankov et Organisation macedonienne unie Ilinden c. Bulgarie, precite, §97)».
Αναλυτικότερα στην απόφαση “Stankov και Ενωμένη Μακεδονική Οργάνωση Ilinden κατά Βουλγαρίας” το Δικαστήριο είχε διακηρύξει τα εξής: «Το γεγονός ότι μια ομάδα ατόμων ζητεί αυτονομία ή ακόμη την απόσπαση ενός μέρους του εδάφους της Χώρας –δηλαδή ζητεί θεμελιώδεις συνταγματικές και εδαφικές αλλαγές– δεν μπορεί αυτομάτως να δικαιολογήσει την απαγόρευση των συναθροίσεων αυτής της ομάδας. Το αίτημα εδαφικών αλλαγών σε ομιλίες και συγκεντρώσεις δεν αποτελεί αυτομάτως απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της Χώρας και την εθνική ασφάλεια. Η ελευθερία της συναθροίσεως και το δικαίωμα εκφράσεως απόψεων κατά τις συναθροίσεις είναι κορυφαίες αξίες μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Η ουσία της δημοκρατίας βρίσκεται στην ικανότητά της να αναλύει προβλήματα μέσω ανοικτής συζητήσεως. Συνοπτικά μέτρα προληπτικής φύσεως για την κατάργηση της ελευθερίας συνάθροισης και έκφρασης εκτός από τις περιπτώσεις παρότρυνσης στη βία ή στην απόρριψη των δημοκρατικών αρχών –όσο προκλητικές και απαράδεκτες μπορεί να φαίνονται στις αρχές μερικές απόψεις ή λόγια που χρησιμοποιούνται και όσο αθέμιτα κι αν είναι τα αιτήματα- δεν παρέχουν υπηρεσία στη δημοκρατία και συχνά τη θέτουν ακόμη και σε κίνδυνο. Σε μια δημοκρατική κοινωνία που στηρίζεται στο κράτος δικαίου, πολιτικές ιδέες που συνιστούν πρόκληση για την καθεστηκυΐα τάξη και που υποστηρίζονται με ειρηνικά μέσα πρέπει να έχουν την δυνατότητα εκφράσεως μέσω της άσκησης του δικαιώματος συναθροίσεως και μέσω άλλων νομίμων μέσων”[1].
Με βάση αυτό το δικαστικό προηγούμενο η πρόσφατη «Τουρκική Ένωση Ξάνθης», και η όποια μελλοντική ένωση-ενεργούμενο ξένων δυνάμεων εντός της ελληνικής επικράτειας, θα μπορεί –με τις ευλογίες του ΕΔΔΑ– να ζητεί με το καταστατικό του, με συναθροίσεις, διαδηλώσεις, ομιλίες, άρθρα, διαφημίσεις και αφίσσες την εδαφική απόσχιση μιας περιοχής από την Ελλάδα!!! Για το «σοφό» μας Δικαστήριο αρκεί οι παραπάνω ενέργειες να μην παροτρύνουν σε βίαιη δράση! Και εδώ δημιουργούνται εύλογες απορίες εκ του εξωπραγματικού τρόπου, με τον οποίο ερμηνεύει το Δικαστήριο το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ: α) Γνωρίζει κανείς περίπτωση, κατά την οποία μειονότητα ζητούσε απόσχιση των εδαφών όπου υπερέχει αριθμητικά και να μην συνόδευε κρυφίως την έκκλησή της και με ένοπλο αγώνα; β) Γνωρίζει κανείς ιστορική περίπτωση, κατά την οποία μετά από τέτοιες ενέργειες περί αποσχίσεως εδαφών, να μην δημιουργήθηκε αμέσως εξ αυτών έντονα ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα και σφοδρές εκατέρωθεν βιαιότητες; γ) Το Δικαστήριο (ανα)γνωρίζει ακόμη την αρχή της εδαφικής κυριαρχίας και ακεραιότητας των κρατών που είναι θεμελιώδης αρχής του Διεθνούς Δικαίου (αρχή του απαραβίαστου των συνόρων); Ή μήπως εσκεμμένα υπονομεύει την βασικότερη δικλείδα ασφαλείας της μεταπολεμικής ειρήνης στην Ευρώπη, όταν αποφαίνεται κατ’ αυτόν τον απαράδεκτο και επικίνδυνο τρόπο;
Είναι να απορεί κανείς με την αποστασιοποίηση του Δικαστηρίου από τα ανθρώπινα πράγματα… Εκτός αν το Δικαστήριο, φυσικά, παριστάνει το αφελές, προκειμένου να εκτελέσει ανενόχλητο διατεταγμένη υπηρεσία προσφέροντας πρόχειρη νομική κάλυψη στους προϊόντες βαλκανικούς σχεδιασμούς των Μ. Δυνάμεων. Διότι ή πρέπει να δεχθούμε ότι τα μέλη του Δικαστηρίου είναι αφελή και κοντόφθαλμοι νομικοί τυπολάτρες που έχουν απωλέσει προ πολλού την επαφή με τα διεθνώς τεκταινόμενα ή ότι συνεπικουρούν ηγεμονικούς σχεδιασμούς και αθέμιτα θελήματα που μόνον φοβερά δεινά και μεγάλες ταλαιπωρίες θα προξενήσουν στους λαούς της περιοχής αντί για ειρήνη, ελευθερία και τα λοιπά ευχολόγια των διεθνών κειμένων, στα οποία αφιλοκερδώς και εκ του ασφαλούς παραπέμπει το Δικαστήριο…
Τέτοιο σκεπτικό από ένα εκ των κορυφαίων δικαιοδοτικών οργάνων αποτελεί βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της δημόσιας τάξης, της εθνικής ασφάλειας και της εδαφικής ακεραιότητας των κρατών της Βαλκανικής, όπου η διαχείριση των μειονοτήτων από επίβουλους γείτονες είναι στην ημερήσια διάταξη των διπλωματικών σχέσεων ασίγαστα εδώ και 15 χρόνια, από την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και εντεύθεν. Με τέτοιες αποφάσεις ενθαρρύνεται η πιο ασήμαντη μειονότητα και ο κάθε λογής μεγαλοϊδεατισμός της εκάστοτε ομοεθνούς ή ομόθρησκης με την μειονότητα γειτονικής Χώρας προς την κατεύθυνση της απόσχισης και της στρατιωτικής σύγκρουσης. Εάν φανταστούμε σε μία περιοχή της Ελλάδος να ενδημούν πλήθος οργανώσεων και συλλόγων που θα διαλαλούν ή θα απαιτούν την απόσχισή της από την ελληνική κυριαρχία, στην πραγματικότητα απλώς ξαναθυμόμαστε τι έγινε στην Κύπρο την δεκαετία πριν την τουρκική εισβολή! Αν αύριο μεθαύριο, λοιπόν, στην Θράκη ενταθεί η αποσχιστική προπαγάνδα των Τούρκων πρακτόρων και των συνεργατών τους στην μουσουλμανική μειονότητα, δεν θα σοβεί διαρκώς ο κίνδυνος της όξυνσης των σχέσεων, της λεκτικής αντιπαράθεσης, της πολεμικής διάθεσης, της έκρυθμης κατάστασης και των βίαιων συμπλοκών και συγκρούσεων μεταξύ των πολιτών της πλειοψηφίας και των πολιτών της μειοψηφίας που θα οδηγούσε με τον πρώτο σπινθήρα στην δημιουργία αιματηρών επεισοδίων, στην προσβολή εννόμων αγαθών και την αμετάκλητη διασάλευση της δημόσιας τάξης [2]; Ο οιοσδήποτε με κοινή λογική αντιλαμβάνεται το «δάσος» που διέφυγε της προσοχής των «καταρτισμένων» δικαστών του Δικαστηρίου, ότι δηλ. εφαρμοσμένης στην πραγματικότητα της απόφασης του Δικαστηρίου, οι πρακτικές της συνέπειες θα είναι οι ακριβώς αντίθετες και εις βάρος των αξιών που υπόσχεται ότι τάχα προστατεύει και υπηρετεί.
*Θεόδωρος Ορέστης Γ. Σκαπινάκης, Δικηγόρος και Μεταπτυχιακός φοιτητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
[1] Σαρμάς Ι., Κράτος και Δικαιοσύνη, Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, 2003, σ. 220. Να σημειωθεί ότι στην απόφαση εκείνη το Δικαστήριο καταδίκασε με βάση το άρθρο 11 την Βουλγαρία, επειδή οι αρχές της Χώρας αυτής αρνήθηκαν να εγγράψουν ένα σωματείο και αρνήθηκαν τις συναθροίσεις που οργανώνονταν από αυτό, με την αιτιολογία ότι το σωματείο αυτό ασκούσε αποσχιστική πολιτική, προπαγανδίζοντας την ύπαρξη μιας «μακεδονικής» μειονότητας στο βουλγαρικό πληθυσμό.
[2] Βλ. Σατλάνη Χρ., Πέρασε μήπως σε ναρκοθετημένη ζώνη η εδαφική μας ακεραιότητα;, ΝοΒ 56 (2008), σ. 1158.