Γράφει ο Παναγιώτης Κωστόπουλος*
Λίγες μέρες πριν την 25 η Μαρτίου, μια βόλτα στην πρώτη πρωτεύουσα της Ελλάδας, είναι
σαν να ανοίγεις ένα βιβλίο ιστορίας και να μαθαίνεις για τους ήρωες της επανάστασης,
ιδιαίτερα αν στην παρέα σου βρίσκονται μικρά παιδιά που δεν γνωρίζουν τα γεγονότα.
Διασχίζοντας την οδό Παπανικολάου μπορούμε να δούμε την οικία της αντιστρατήγου
Μαντώς Μαυρογένους, όπως αναφέρει η μαρμάρινη πλάκα έξω απ’ αυτήν. Λίγο πιο πέρα,
συναντάμε την οικία του Δημητρίου Υψηλάντη. Μερικά βήματα μετά, στην εκκλησία του
Αγίου Σπυρίδωνα (σε αυτό το σημείο, αν δεν κάνω λάθος, αλλάζει ονομασία η οδός και
γίνεται Καποδιστρίου), ζωντανεύουν οι μνήμες για ένα από τα φρικτότερα εγκλήματα της
ελληνικής ιστορίας. Όχι για τον τρόπο που διεξήχθη, αλλά για τις συνέπειές του. Το σημάδι
από την σφαίρα στον τοίχο, μας θυμίζει μια δολοφονία από αδελφικό χέρι που άλλαξε τον
ρού της ιστορίας, η οποία θα γραφόταν διαφορετικά αν ζούσε ακόμα λίγα χρόνια ο Ιωάννης
Καποδίστριας. Σε μικρή απόσταση από εκεί, βρίσκεται η οικία μιας από τις ηρωικότερες
μορφές της επανάστασης, του Νικήτα Σταματελόπουλου ή Νικηταρά του τουρκοφάγου,
όπως είναι πιο γνωστός, ο λησμονημένος από το κράτος ήρωας.
Κατεβαίνοντας προς την θάλασσα, στην πλατεία Τριών Ναυάρχων, βλέπουμε ένα μνημείο
αφιερωμένο από τον Γεώργιο Υψηλάντη, στον αδελφό του Δημήτριο, αδελφό επίσης και
του αρχηγού της Φιλικής Εταιρείας, Αλεξάνδρου. Το μνημείο έχει την ιδιαιτερότητα ότι
μέσα του αναπαύονται τα ιερά οστά του Δημητρίου Υψηλάντη, ενός ακόμα πρωτεργάτη της
επανάστασης.
Αφού προσπεράσουμε άλλα σημαντικά κτίρια του Ναυπλίου (την πρώτη Στρατιωτική Σχολή
Ευελπίδων, το πρώτο Γυμνάσιο, το Αρχαιολογικό Μουσείο κ.α.) χάριν συντομίας και με
πρόθεση να αναφερθούν σημεία σχετιζόμενα με την επανάσταση του 1821, ανεβαίνουμε
«στου Παλαμηδιού το κάστρο», για να θυμηθούμε άλλη μια θλιβερή στιγμή της ιστορίας, η
οποία σε κάνει να αναλογίζεσαι ότι τελικά σ’ αυτόν τον αγιασμένο, αλλά βασανισμένο
τόπο, η χαρά εναλλάσσεται με την λύπη και τα ασύλληπτα κατορθώματα της ομόνοιας με
την δολερή διχόνοια που το σκήπτρο της ελκύει ακόμα πολλούς Έλληνες. Σε έναν από τους
προμαχώνες συναντάμε την φυλακή που ο μέγιστος Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κλείστηκε
από το μίσος των πολιτικών του αντιπάλων. Δυστυχώς, λόγω των μέτρων για τον Covid-19,
δεν ήταν δυνατή η επίσκεψη μέσα στο κελί και κατά ακατανόητο τρόπο ούτε η πρόσβαση
προς αυτό για να το δει έστω απ’ έξω κάποιος που μπορεί να επισκέφτηκε το μέρος μόνο
με αυτόν τον σκοπό.
Καταλήγοντας, δυο πράγματα μας μένουν μετά απ’ αυτήν την μικρή εμπειρία. Ότι η γη μας
είναι ποτισμένη με το αίμα των ηρώων μας που εμείς σήμερα περπατάμε και αρκετές
φορές ανάξια, στα ίδια χώματα με αυτούς και το δεύτερο, πως αν σκεφτεί κάποιος ότι
καταφέραμε να ελευθερωθούμε και να γίνουμε κράτος εν μέσω πολύχρονου εμφυλίου
πολέμου, η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, αποκτά μυθικές διαστάσεις.
*Δημόσιος Ιστορικός
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Δημοκρατία” στις 10/03/2022.