Τό Δωδεκάμερο καί ἡ ἀντίσταση τῆς οἰκογένειας.

Γράφει ὁ Δημήτρης Καπρᾶνος.

Πάει κι αὐτή ἡ «περίοδος τῶν ἑορτῶν».

Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια, ἀλλά καί τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου, πού σχεδόν κάθε ἑλληνικό σπίτι ἔχει τόν «Γιάννη» του… Χωρίς νά εἶναι ἑλληνικῆς προελεύσεως ὄνομα, βρίσκεται μεταξύ τῶν τριῶν κορυφαίων ὀνομάτων στό ἑλληνικό ἑορτολόγιο. Προηγεῖται τό Κωνσταντῖνος, τό Νικόλαος καί ἕπεται, λένε, τό Δημήτριος. Ἦταν μιά περίοδος πού κυλοῦσε σέ μιά σχεδόν ὀργιαστική –ἀπό τήν ἄποψη τῶν ἑορτασμῶν– περίοδο. Ἄρχιζε μέ τήν Παραμονή τῶν Χριστουγέννων, μέ τί ἑτοιμασίες, τά Χριστούγεννα ἄρχιζαν οἱ «ἐπισκέψεις» στούς Χρήστους καί τίς Χριστῖνες, εἴχαμε καί τούς Μανώληδες, ἀλλά καί τούς Στεφάνους. Ἡ Πρωτοχρονιά περιελάμβανε τά «τυχερά παιγνίδια» τῆς τελευταίας ἡμέρας τοῦ χρόνου ἀλλά καί ἐπίσης κατ’ οἶκον ἐπισκέψεις, στούς Βασίληδες κα τίς Βασιλικοῦλες, ὀνόματα ἐπίσης δημοφιλῆ.

Τῶν Θεοφανίων εἴχαμε, ἐκτός ἀπό τήν τελετή τοῦ Ἁγιασμοῦ τῶν ὑδάτων, τούς Φώτηδες, τίς Φωτεινές ἀλλά καί τόν Πρόδρομο, ἕνα ὄνομα πού ἔχει σχεδόν ξεχαστεῖ, ἀλλά ἦταν ἐπίσης διαδεδομένο.

Ἔτσι κυλοῦσε τό «Δωδεκάμερο», μέ τούς καλλικαντζάρους νά ὀργιάζουν τά βράδυα (ἡ γιαγιά μου ἐπέμενε ὅτι τούς εἶχε δεῖ, ἀλλά ἐμεῖς δέν εὐτυχήσαμε νά ἔχουμε τέτοια συνάντηση) καί νά ἀποχωροῦν κυνηγημένοι ἀπό τόν «τρελλόπαπα μέ τήν ἁγιαστούρα του καί μέ τήν μαγκούρα του»… Μιά ἐποχή ἀπολύτως «οἰκογενειακή», πού ἔχει πλέον χάσει τήν ὀμορφιά καί τήν γραφικότητά της. Ἡ «κορεκτίλα» καί ἡ «πρόοδος» τῆς ἐποχῆς ἐπιβάλλουν σέ πολλούς γονεῖς «νά λένε τήν ἀλήθεια» στά παιδιά, δηλαδή ὅτι «δέν ὑπάρχει ὁ Ἅη-Βασίλης», κάτι πού μποροῦν πλέον εὐκολώτερα τά παιδιά νά τό δεχθοῦν, κυρίως μέσα ἀπό τά φίλμ πού βλέπουν στήν τηλεόραση, πότε γιά τόν «ἀδελφό τοῦ Ἅη-Βασίλη», πότε γιά «τά ξωτικά» καί πότε γιά τό ὅτι «Ὁ Ἅη-Βασίλης ἦταν …λέρα»! Ἀφήνω δέ πού τά «τυχερά παιγνίδια» ἔχουν γίνει καθημερινότητα, μέ τό κράτος νά εἶναι ὁ μεγαλύτερος «τζογαδόρος» καί νά μήν τό κρύβει, ἐνῶ τό κλασικό –τῆς ἐποχῆς μας– σλόγκαν «Κάθε πόλις καί στάδιον, κάθε χωριό καί γυμναστήριον» ἔχει γίνει «κάθε γωνία καί …play room, κάθε πόλη καί πολλά (παράνομα) καζῖνα!»…

Ὅλα ἔχουν ἀλλάξει, σέ μιά ἐποχή πού ἡ φαντασία ἐκφράζεται κυρίως μέσῳ τῆς «εἰκονικῆς πραγματικότητας» καί τά παιδικά ὄνειρα δέν κρατοῦν γιά πολύ. Ἄσε δέ πού ἀκόμη καί τά κλασσικά παραμύθια ἔπεσαν κι αὐτά στήν μαρμίτα τῆς «νέας ἐποχῆς», μέ διάφορες ἀνδρικές καρικατοῦρες, νά τά διαβάζουν σέ παιδιά, ντυμένες μέ γυναικεῖα ροῦχα καί μακιγιάζ! Τότε, ἕνας «κλόουν» ἦταν πολύ πιό ἁπλή μέθοδος, ἐνῶ πάντα ὑπῆρχε μιά γιαγιά ἤ μιά «Θεία Λένα»… Τώρα, βάζουμε καί τά παιδιά στόν χορό τῆς τρέλλας καί τῆς προσπάθειας νά ἐπιβληθεῖ τό «διαφορετικό» ὡς κανονικότητα…

Τοὐλάχιστον κρατήσαμε κάποια ἔθιμα, μέ κυριώτερο αὐτό τοῦ Ἁγιασμοῦ τῶν Ὑδάτων, καθώς προσφέρεται καί ὡς «θέαμα», μέ τούς πιστούς νά βουτοῦν –χειμωνάτικα– γιά νά πιάσουν τόν Σταυρό στήν θάλασσα καί στά ποτάμια. Ἐπίσης παρήγορο τό ὅτι οἱ σαχλές ἐκδηλώσεις τῆς Παραμονῆς τοῦ νέου ἔτους δέν συγκεντρώνουν κόσμο, ὁ ὁποῖος προτιμᾶ νά «ἀλλάξει τόν χρόνο» στό σπίτι, γύρω ἀπό τό οἰκογενειακό τραπέζι. Εὐτυχῶς, ἡ ἑλληνική οἰκογένεια ἀντιστέκεται ἀκόμη. Ἄς ἐλπίσουμε ὅτι τελικῶς θά νικήσει!

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Δ. 9 Ἰανουαρίου 2023, φ. 42.450 σελ. 1, 4 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 10/01/2023).