ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ ΠΑΣΑΣ (1833-1906)
ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ!!!
Γράφει ο ΣΠΙΝΟΣ Κωνσταντίνος
Ο Αλέξανδρος Καραθοδωρής (ή Ισκεντέρ Πασάς, όπως τον αποκαλούσαν οι Τούρκοι), ήταν μια από τις πάμπολλες εξέχουσες προσωπικότητες που χάθηκε από τη συλλογική μνήμη, και τ’ άφθαστα κατορθώματά τους τα σκέπασε η σκόνη της λήθης.
Ο ίδιος, αριστοκράτης του πνεύματος και της πολιτικής, ένας αληθινός κοσμοπολίτης και τέρας μορφώσεως, υπήρξε μια μεγάλη, και εμβληματική μορφή του Ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης. Διακρίθηκε ως διπλωμάτης και πολιτικός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ήταν ο μόνος Έλληνας που ανέλαβε Υπουργός Εξωτερικών της Υψηλής Πύλης, σε μια πολυτάραχη εποχή που συγκλόνιζε τα Βαλκάνια. Εκ της θέσεώς του συνέβαλε όσο λίγοι στις ελληνο-οθωμανικές σχέσεις, στις πολιτικές εξελίξεις Ελλάδας και Τουρκίας και στη θέση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μέσα στο διεθνές πολιτικό γίγνεσθαι. Δίκαια λοιπόν, χαρακτηρίσθηκε ως ο πιο σπουδαίος χριστιανός και ελληνικής καταγωγής Οθωμανός πολίτης, που παρείσφρησε στις ανώτερες θέσεις της υψηλής πύλης. Ο Χαρίλαος Τρικούπης τον αποκαλούσε «Το αγλάισμα του Ελληνισμού», αφού ο ίδιος ήταν Οθωμανός και ανήκε στην υψηλή ιεραρχία των υπηρεσιών του Σουλτάνου.
ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΤΟΥ ΔΕΝΔΡΟ:
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 1833. Ο πατέρας Στέφανος Καραθοδωρής ήταν γιατρός και φιλόλογος, και διετέλεσε καθηγητής της αυτοκρατορικής ιατρικής σχολής και σύμβουλος του οθωμανικού υπουργείου Παιδείας. Επί πλέον ήταν ο προσωπικός γιατρός τριών Σουλτάνων, του Αβδούλ Αζίζ, του γιου του Αβδούλ Μετζίτ και του Αβδούλ Χαμίτ (γιος του προηγούμενου). Λόγω της επιρροής και της θέσεώς του ωφέλησε πάρα πολύ τον υπόδουλο Ελληνισμό. Η μητέρα του καταγόταν από τις ηγεμονικές οικογένειες Μουρούζη και Μαυροκορδάτου.
Η σύζυγός του Κασσάνδρα ήταν κόρη του Παύλου Μουσούρου από την ξακουστή Κρητική γενιά των Μουσούρων , ο οποίος διετέλεσε πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην Αγγλία και Αυστρία και από το 1866 ανέλαβε καθήκοντα ηγεμόνα στην τουρκοκρατούμενη Σάμο.
Ο αδελφός του Καραθεοδωρής Πασάς, Κωνσταντίνος, υπήρξε σπουδαίος Μηχανικός (γεφυροποιός) διετέλεσε επίσης ηγεμόνας της Σάμου και ήταν παντρεμένος με την Αικατερίνη, κόρη του Γεν. Διοικητή Κρήτης Ιωάννη Φωτιάδη Πασά.
ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ ΤΟΥ:
Έλαβε την στοιχειώδη μόρφωσή του από την λόγια μητέρα του και μετά μαθήτευσε στους καλύτερους δασκάλους της εποχής του και ιδίως στον ποιητή και λόγιο εκπρόσωπο του ελληνικού διαφωτισμού, Ηλία Τανταλίδη, όπου έμαθε αρχαία Ελληνικά, Λατινικά, Τουρκικά, Περσικά, και Αραβικά. (Μιλούσε συνολικά 15 γλώσσες). Μετά το πέρας των γυμνασιακών σπουδών του, μετέβη στο Λονδίνο και στο Παρίσι, όπου σπούδασε στα εκεί πανεπιστήμια Ρωμαϊκό και Γαλλικό δίκαιο. Αποφοίτησε με πτυχίο διδακτορικής. Η διδακτορική του διατριβή από την Νομική Σχολή των Παρισίων «Περί του λάθους σε αστικές υποθέσεις σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο και τον Ναπολεόντειο Κώδικα», λόγω του ενδιαφέροντος του θέματος ανατυπώνεται ακόμα και σήμερα.
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΡΙΕΡΑ:
Αφού περαίωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη όπου εργάσθηκε ως δικηγόρος. Ο Μέγας Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Ρεσίτ Πασάς, εκτιμώντας τα άπειρα προσόντα του, τον διόρισε στην υπηρεσία της αυτοκρατορικής κυβερνήσεως ανώτατο υπάλληλο του υπουργείου Εξωτερικών ως μεταφραστή του Νομικού Τμήματος του Συμβουλίου του Κράτους.
Από δω και πέρα ανοίγεται η διπλωματική του καριέρα την οποία έφερε σε πέρας με καταπληκτική επιτυχία.
Κατά την διετία 1874- 1876 διετέλεσε Πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στη Ρώμη.
Κατά τα έτη1876-1878 διορίσθηκε υφυπουργός Εξωτερικών και εν συνεχεία διετέλεσε Υπουργός Εξωτερικών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (1878-1879).
Τον Ιούνιο του ιδίου έτους, ο Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίντ Β’ τον διόρισε επικεφαλής της Οθωμανικής αντιπροσωπίας στο Συνέδριο του Βερολίνου που κατέληξε σε αναθεώρηση της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου. Ο Αλέξανδρος, με πειστικότητα και βαθιά γνώση των ζητημάτων, παρουσιάζει την πραγματική πολυεθνική κατάσταση στα Βαλκάνια. Τελικά, με τη Συνθήκη του Βερολίνου εμποδίστηκε η δημιουργία ενός μεγάλου βουλγαρικού κράτους. Με τους επιδέξιους χειρισμούς του Καραθοδωρή ανοίχθηκε ο δρόμος για την προσάρτηση της Θεσσαλίας και τμήματος της Άρτας στο μικρό ελληνικό κράτος το 1881. Αμέσως κατόπιν μετέβη στην Βιέννη, όπου διαπραγματεύεται με τον κόμη Γκιούλα Αντράσυ το θέμα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Όταν ο Αλέξανδρος επέστρεψε στην Τουρκία, διορίστηκε Γενικός Κυβερνήτης της Κρήτης προκειμένου να αμβλύνει την αυξανόμενη ένταση μεταξύ των Χριστιανών και Μουσουλμάνων κατοίκων του νησιού που είχε πλέον λάβει διαστάσεις εμφυλίου πολέμου.
Το 1885 διορίσθηκε Ηγεμών της Σάμου, όπου παρέμεινε επί μία σχεδόν δεκαετία, προσφέροντας ιδιαίτερα σημαντικό έργο.
Το Το 1901, ο Αλέξανδρος παρέστη στην κηδεία της Βασίλισσας Βικτωρίας ως μέλος της Οθωμανικής αντιπροσωπείας.
ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟ:
Ο Αλέξανδρος Καραθοδωρής ήταν πολύγλωσσος και ευφραδής σε δεκαπέντε ξένες γλώσσες. Ως μεταφραστής έχει αφήσει ένα τεράστιο συγγραφικό έργο.
Μετέφρασε από την Αραβική στην Αγγλική την «Πραγματεία Περί Τετραπλεύρου», που αποδίδεται στον Nassiruddin-El-Tussin. Το έργο αυτό του Πέρση Αστρονόμου του 13ου αιώνα συνιστά ορόσημο στην μαθηματική επιστήμη. Συνέγραψε επίσης ερευνητικές εργασίες και ακαδημαϊκά δοκίμια για την Μετεωρολογία του Αριστοτέλη, τα Ομηρικά Έπη καθώς και σειρά μαθηματικών διατριβών.
Η υψηλή θέση που κατείχε του επέτρεπε να έχει πρόσβαση ακόμη και σε απόρρητα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, όπου περιγράφονται οι λεπτότητες της ιστορίας που συνήθως παραμένουν άγνωστες. Οι πληροφορίες που έφερε στο φως της δημοσιότητας με τις μεταφράσεις του, είναι τόσο πολύτιμες που θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο όχι μόνο να μελετηθούν, αλλά να γίνουν και ευρύτερα γνωστές στην Ελλάδα. Διότι αυτός ο εθνικός θησαυρός που αποτελεί η οικογένεια Καραθεοδωρή είναι και η ιστορία μας.
Ένα από τα πιο σημαντικά σημεία είναι ο ρόλος του Αλή Πασά. Στη μετάφρασή του, ανακαλύπτουμε την άποψη και όχι μόνο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πιο συγκεκριμένα, ο ιστοριογράφος της Υψηλής Πύλης αναλύει τον ρόλο που έπαιξε στην ελληνική επανάσταση και αποδεικνύει ότι δεν ήταν αυτός που την προκάλεσε αλλά εκείνος που την εκμεταλλεύτηκε. Μαθαίνουμε, λοιπόν, μέσω της μετάφρασης του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή, ότι ο Αλή Πασάς είχε έναν Έλληνα γιατρό που έπαιξε τον ρόλο του Εφιάλτη για το γένος μας. Τον έστειλε στη Βιέννη όπου ήξερε ότι υπήρχαν διάφορες προετοιμασίες από τη Φιλική Εταιρεία. Αυτός ο γιατρός που ονομάζεται Λουκάς ήρθε σε επαφή με τους δικούς μας στη Βιέννη και καταφέρνει να τους ξεγελάσει. Τους εξηγεί μάλιστα ότι μπορεί να μεταφέρει μυστικές επιστολές στην κατεχόμενη Ελλάδα. Οι δικοί μας κάνουν το θανάσιμο λάθος να τον εμπιστευτούν και του δίνουν τις επιστολές, τις οποίες παρέδωσε στον Αλή Πασά. Με αυτά τα αποδεικτικά στοιχεία, ο Αλή Πασάς ξεσκέπασε τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας.
Επιπλέον, με τη μετάφραση του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή μαθαίνουμε και άλλα που εξηγούν και την τελική καταδίκη του Αλή Πασά. Μέσω ενός εμπιστευτικού εγγράφου του ίδιου του Σουλτάνου, ο ιστοριογράφος διηγείται ότι ο Αλή Πασάς είχε στείλει δύο Αλβανούς να εξοντώσουν έναν εχθρό του στην Κωνσταντινούπολη. Όμως η απόπειρα απέτυχε και ένας από τους δύο Αλβανούς θανατώθηκε αμέσως. Αυτή η κίνηση του Αλή Πασά τον καταδίκασε οριστικά και γνωρίζουμε τις εξελίξεις ακόμα και από την παράδοση.
Εκτός όλων των παραπάνω ο Αλέξανδρος Καραθοδωρής πασάς ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την αρχαία ελληνική, αραβική και περσική φιλολογία, δημοσιεύοντας μεταφράσεις στην αρχαία ελληνική Αράβων και Περσών ποιητών, ενώ διέθετε και ιδιαίτερα αξιόλογη συλλογή αρχαίων νομισμάτων.
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ:
Το σχεδίασμα του οικογενειακού δένδρου του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή Πασά είναι υπεράνω πάσης φαντασίας.
- Ο γιος του Στέφανος υπήρξε βοηθός γενικός διοικητής Ιωαννίνων και πρέσβης της Τουρκίας στις Βρυξέλλες επί Οθωμανοκρατίας. Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Φωτιάδου, η θεία της οποίας, Χαρίκλεια Φωτιάδου, ήταν μητέρα του ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη.
- Η κόρη του Δέσποινα διακεκριμένη συγγραφέας, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Ροδόπουλο, υπουργό και πρόεδρο της Βουλής.
- Η κόρη του Λουκία παντρεύτηκε τον Σάμιο πολιτικό και πρωθυπουργό της Ελλάδας Θεμιστοκλή Σοφούλη.
- Η κόρη του , Αικατερίνη παντρεύτηκε τον Γρηγόριο Βεγλερή Πασά, τελευταίο ηγεμόνα της Σάμου.
- Η κόρη του Ευφροσύνη, παντρεύτηκε τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή, μακρινό συγγενή του πατέρα της. Πρόκειται για τον παγκοσμίου φήμης μαθηματικό, τον οποίο ο Ελευθέριος Βενιζέλος προόριζε για Πρύτανη του πανεπιστημίου της Σμύρνης, αυτόν που πολλοί σήμερα θεωρούν, δάσκαλο του Αϊνστάιν.
ΠΗΓΕΣ:
«ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΗΛΙΟΥ»
Κ. ΠΑΠΑΡΗΓΌΠΟΥΛΟΣ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ» .
www. Thrakitoday.com