Γιατί οι τρεις ιεράρχες είναι πρότυπα;

Γράφει ο Απόστολος Παπαδημητρίου.

Το νεοελληνικό κράτος αναγνωρίστηκε με την παρέμβαση των ισχυρών της εποχής, προκειμένου εκείνοι να εξασφαλίσουν εν καιρώ τον έλεγχό του, τον οποίο επέτυχε σε χρονικό διάστημα γενιάς η Αγγλία. Παρά τις αντιπαλότητες στο πεδίο της διπλωματίας, οι τότε ισχυροί ήσαν φορείς του ίδιου πολιτισμού, του δυτικοευρωπαϊκού.

Οι πάτρονές μας έδειξαν να σέβονται κάποιες από τις παραδόσεις μας, στο μέτρο που αυτές δεν τους ήσαν αρκετά ενοχλητικές. Ἐτσι αποδέχθηκαν να παραμείνουν οι τρεις Ιεράρχες προστάτες της Παιδείας του Γένους. Παράλλαλα όμως μέσω των δυτικοσπουδασμένων δικών μας, που τέθηκαν στην υπηρεσία των ξένων για τον εκδυτικισμό μας, επέτυχαν σε διάστημα αιώνα να κάμψουν την αντίσταση του λαού μας και να τον παραδώσουν βορά στους αδηφάγους της Δύσης. Ο δυτικός “ορθολογισμός” και ο “διαφωτισμός” απετέλεσαν τις αιχμές των δοράτων, με τα οποία η δυτικοθρεμμένη διανόηση καταπολέμησε τη λαϊκή ευσέβεια υπό τα αδιάφορα βλέμματα μιας εν πολλοίς παραδομένης στις εντολές του Καίσαρα εκκλησιαστικήςηγεσίας! Τόνιζαν και τονίζουν οι εχθροί της λαϊκής ευσέβειας ότι είναι φορείς του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, το οποίο ονειρεύονται να μετακενώσουν από την φωτισμένη Δύση, που πρώτη το επανανακάλυψε, στον αμαθή και γεμάτο προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες λαό μας! Οι τρείς Ιεράρχες αποτελούν τους τύποις μόνον προστάτες της Παιδείας μας μετά το 1974. Βέβαια, αν είμασταν έντιμοι, θα τολμούσαμε να ομολογήσουμε ότι πλέον δεν έχουμε Παιδεία, αλλά εκαπίδευση, όχι πλέον γνωσικεντρική, κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά χρησιμοθηρική, καθώς συμπαρασυρθήκαμε από τους δυτικούς στο κατρακύλισμά τους!

Στους τόσους εχθρούς της παράδοσής μας ήρθαν, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, να προστεθούν κάποιοι που ρίχνουν το σύνθημα της επανόδου στο αρχαίο ελληνικό πνεύμα, το οποίο αφανίστηκε από τη νέα πίστη με αποτέλεσμα την κατάπτωση του ελληνισμού, με κίνηση απ’ ευθείας προς τις ρίζες μας, ακόμη και τις ειδωλολατρικές!

Οι τρείς Ιεράρχες υπήρξαν οι κατ’ εξοχήν μελετητές των καρπών του αρχαιοελληνικού στοχασμού. Έκαναν όλοι τους λαμπρές σπουδές στις πλέον φημισμένες σχολές της εποχής τους. Δεν σπούδασαν θεολογία, επειδή ακόμη τότε αυτή δεν είχε διαμορφωθεί, αλλά και δεν υπήρχαν θεολόγοι να τη διδάξουν (οι ίδιοι και άλλοι της εποχής τους Πατέρες της Εκκλησίας συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωσή της). Παρακολούθησαν όλους σχεδόν τους τότε κύκλους σπουδών. Δεν υπήρξαν μετριότητες. Το μαρτυρούν ο μεγάλος εθνικός φιλόσοφος Λιβάνιος, για τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, οι καθηγητές τους στην Αθήνα, για τους δύο άλλους, τα συγγράμματά που μας άφησαν, τέλος.

Συνιστά ακραία συκοφαντία εμπάθειας το ότι καταπολέμησαν το αρχαίο ελληνικό πνεύμα. Στην ουσία επέφεραν σ’ αυτό κάθαρση και βοήθησαν τους λαούς να απελευθερωθούν από τη θρησκεία των διχασμένων προσώπων. Πράγματι μόνο διχασμένες προσωπικότητες θα μπορούσαν να λατρεύσουν το δωδεκάθεο στο σύνολό του. Οι περισσότεροι επέλεγαν κάποιους από το πάνθεο για να προσφέρουν θυσίες. Στην Αφροδίτη, οι έκφυλοι, στον Άρη, οι πολεμοχαρείς (Ακόμη και οι κρατούντες στην Αθήνα πίστευαν, ότι οι Θεοί είναι με το μέρος των ισχυρών (Θουκυδίδης)), στον Δία, οι συνδυάζοντες τις “αρετές” Αφροδίτης και Άρη, στον Απόλλωνα, όσοι ήθελαν λυρική επένδυση στον ερωτισμό, στον Ερμή, οι κλέφτες και οι κατεργάρηδες! Φυσικά κάποιοι θα είχαν ευρύτερο φάσμα τιμωμένων θεών, ως συνδυάζοντες πολλές “αρετές”! Ήταν άραγε αυτό, το πνεύμα, το οποίο επανανακάλυψαν στη Δύση κατά την Αναγέννηση; Ασφαλώς ναί. Ήταν όμως αυτό το αρχαίο ελληνικό πνεύμα; Ασφαλώς όχι!

Όλοι οι αρχαίοι στοχαστές από τον Ησίοδο (8^ος αιώνας π.Χ.) ως τον φιλόσοφο και μάρτυρα Ιουστίνο (1^ος αιώνας μ.Χ.) προσέφεραν στην υπέρβαση της θρησκείας των διχασμένων προσωπικοτήτων κατά δύο τρόπους: Με την ψηλάφηση του όντως Θεού και την αποφυγή της ύβρεως, από τη μια, και με την καλλιέργεια της αρετής, από την άλλη. Οι δυτικοί ούτε τον Θεό ψηλάφησαν ούτε ηθική καλλιέργησαν, όπως σημειώνει ένας αγράμματος Νεοέλληνας, ο Μακρυγιάννης, που θεωρούσε τους αρχαίους προγόνους μας “γονέγους όλης της ανθρωπότης”. Οι Τρείς Ιεράρχες συνέλλεξαν, ως μέλισσες, κάθε τι το καλό και σύμφωνο με το αιώνιο Πρότυπο και τη διδασκαλία Του.

Επέτυχαν την υπέρβαση όλων, όσα ο κόσμος θεωρεί σπουδαία και γι’ αυτά παθαίνεται: Τις ηδονές, από την επιθυμία των οποίων ξεκινά η αμφισβήτηση της αξίας της ηθικής. Τα υλικά αγαθά, χωρίς να καταφύγουν στον κυνισμό της αρχαιότητας, αλλά επιδεικνύοντας το μεγαλείο της κατά Χριστόν φιλανθρωπίας. Τη δόξα, τέλος, την οποία ποτέ δεν επιδίωξαν. Γι’ αυτό και συγκρούστηκαν με την εξουσία σε θέματα θείου δικαίου, υπερβαίνοντας κατά πολύ την Αντιγόνη (Σοφοκλής). Στις θεωρούμενες από τους προγόνους μας ύβρεις πρόσθεσαν την κοινωνική αδικία! Στάθηκαν ταπεινοί και συνάμα άκρως αποφασιστικοί μπροστά στις απειλές των ισχυρών της ημέρας. Άλλους ανάγκασαν να υποχωρήσουν (ο Μέγας Βασίλειος), από άλλους εκδιώχθηκαν και πέθαναν ο ένας σε ταπεινό καλύβι (Γρηγόριος ο Θεολόγος) και ο άλλος στην εξορία (Ιωάννης ο Χρυσόστομος)!

Είναι μικρόψυχοι όσοι παραβλέπουν, ότι δικαιωματικά τους παραχωρήθηκε, πολύ μετά τον θάνατό τους, η τιμή των προστατών της Παιδείας, καθώς, αφού καλλιέργησαν προσωπικά ήθος και φρόνημα, μεταλαμπάδευσαν αυτά και στις επόμενες γενιές. Αλλά εμείς δεν θέλουμε να μας χαρακτηρίζει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Έτσι βρίσκουμε κατά πολύ πιο βολικό (στα μέτρα μας δηλαδή) τον Βολταίρο, που σύμφωνα με αστική εγκυκλοπαίδεια (Πάπυρος, Larousse, Britannica) υπήρξε “κτητικός, εγωιστής, αμετακίνητος μέχρι κακοπιστίας στις προκαταλήψεις του, σκληρός στους εχθρούς του, αμείλικτος προς τους δανειστές του και δύσπιστος απέναντι στον “όχλο”!

Ασφαλώς όμως πρόβλημα δεν αποτελούν κυρίως εκείνοι που αντιμάχονται το πνεύμα των Τριών Ιεραρχών. Είμαστε όλοι, όσοι θέλουμε να τους τιμούμε, ενώ και μας χαρακτηρίζει έλλειψη ήθους και το φρονήματος. Από την υποκρισία προτιμότερη η άρνηση. Η ζωή μπορεί να οδηγήσει τους αρνητές στην αναθεώρηση των πεποιθήσεών τους, τους υποκριτές συνήθως δεν καταφέρνει να μεταστρέψει.

“ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ”

.