Γράφει ο Αρίστος Δοξιάδης.
Στα επόμενα δύο-τρία χρόνια θα τεθούν οι βάσεις για τη νέα ελληνική οικονομία που θα διαμορφωθεί μετά την κρίση. Τα σενάρια είναι πολλά, αλλά είναι χρήσιμο να τα ταξινομήσουμε σε δύο βασικούς τύπους αναπτυξιακού μοντέλου. Ο κάθε τύπος αντιστοιχεί σε μια διαφορετική σύνθεση της μεσαίας τάξης.
Οι δύο τύποι έχουν ένα κοινό στοιχείο, που είναι αποτέλεσμα της κρίσης: δεν θα στηρίζονται σε όλο και υψηλότερο δανεισμό από το εξωτερικό, όπως συνέβαινε επί τρεις δεκαετίες έως το 2010. Και στους δύο τύπους, θα μπορούμε να εισάγουμε μόνο όσα προϊόντα μπορούμε να πληρώσουμε από τα έσοδα που μας φέρνουν οι εξαγωγές μας. Συμπληρωματικά μπορούμε να πληρώνουμε μερικές εισαγωγές από τα όσα ξένα κεφάλαια έρχονται για επενδύσεις σε επιχειρήσεις και ακίνητα. Και στους δύο τύπους, η κατανάλωση θα αυξάνεται μόνο στον βαθμό που αυξάνεται η εγχώρια παραγωγή. Είτε με ευρώ, είτε με δραχμή, είτε με μεγάλο κράτος, είτε με μικρό, είτε με πλεονασματικούς προϋπολογισμούς, είτε με ελλειμματικούς, το εξωτερικό ισοζύγιο θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ισοσκελισμένο.
Στον πρώτο τύπο, ο τομέας που παράγει διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα παραμένει στάσιμος. Ο τομέας περιλαμβάνει μεταποίηση, γεωργία, εξαγώγιμη τεχνολογία και υπηρεσίες όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία. Θα γίνονται προσπάθειες να αυξηθεί η παραγωγή στις μη εμπορεύσιμες υπηρεσίες, όπως είναι υπηρεσίες του κράτους, επαγγέλματα υγείας, δικηγόροι, καφενεία, κατασκευές. Αλλά τα εισοδήματα από αυτές δεν θα μεταφράζονται στο σύνολο της οικονομίας ούτε σε περισσότερα βασικά καταναλωτικά προϊόντα, ούτε σε είδη πολυτελείας, ούτε σε φάρμακα και μηχανήματα για τα νοσοκομεία.
Η μεσαία τάξη σε αυτό το μοντέλο θα είναι μικρή, και θα περιοριστεί στα επαγγέλματα που είναι προστατευμένα και πολιτικά ισχυρά. Θα είναι μερικά στελέχη του Δημοσίου, καθώς και γιατροί, δικηγόροι, και εργολάβοι, αλλά πολύ λιγότεροι από πριν, όταν τα δάνεια απέξω γίνονταν εισοδήματα για πολλούς. Για να βελτιώνουν αυτοί την ποιότητα ζωής τους, σε μια καταναλωτική πίτα στάσιμη, όλοι οι άλλοι θα χάνουν. Ετσι, η στενή σχέση με την πολιτική εξουσία θα είναι προϋπόθεση για την οικονομική ευμάρεια. Κολλητός ή κομματικός θα είναι τα εφόδια της επιτυχίας.
Στον δεύτερο τύπο ανάπτυξης, η μεταποίηση, οι τεχνολογικές υπηρεσίες και άλλοι διεθνώς εμπορεύσιμοι κλάδοι μεγαλώνουν σταθερά. Σε μερικές παραλλαγές αυτό συμβαίνει επειδή θα μείνουν πολύ χαμηλά οι μισθοί, αλλά αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ σε μια ευρωπαϊκή οικονομία. Μακροπρόθεσμα, η παραγωγή σε αυτούς τους κλάδους θα αυξάνεται μόνο αν βελτιώνεται η ποιότητα των προϊόντων και οι τεχνικές παραγωγής. Η αυξημένη παραγωγή εμπορεύσιμων σημαίνει και μεγαλύτερη δυνατότητα κατανάλωσης για το σύνολο της κοινωνίας.
Η μεσαία τάξη μπορεί να είναι μεγάλη, αλλά θα έχει άλλη σύνθεση επαγγελμάτων από αυτήν της μεταπολίτευσης. Πολύ περισσότεροι θα μετέχουν σε επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό, και γι’ αυτό κάθε μέρα θα κάνουν μικρές ή μεγάλες αλλαγές στη δουλειά τους, θα στύβουν το μυαλό τους, θα νιώθουν άλλοτε νικητές κι άλλοτε χαμένοι. Λιγότερη ρουτίνα, λιγότερο ρουσφέτι, περισσότερη δημιουργία, στατιστικά περισσότερο εισόδημα, αλλά και μεγαλύτερη διακύμανση.
Για να υπάρχει κράτος πρόνοιας που θα στηρίξει τους αδύναμους αλλά και τους άτυχους της μεσαίας τάξης, θα χρειάζεται πιο σταθερή φορολογική βάση από αυτήν που είχαμε. Αυτό σημαίνει φόρο στην ακίνητη περιουσία κοντά στα σημερινά επίπεδα του ΕΝΦΙΑ. Που σημαίνει επίσης ότι η αποταμίευση της μεσαίας τάξης θα πρέπει σιγά σιγά να στραφεί και σε άλλες τοποθετήσεις, πέρα από τα ακίνητα. Οι παροχές του κράτους για υγεία και συντάξεις θα είναι για περισσότερους, και θα κατανέμονται πιο ίσα. Δεν θα υπάρχουν «ρετιρέ» στην ασφάλιση. Οποιος θέλει να έχει περισσότερα από τα βασικά θα πρέπει να τα χτίσει μόνος του ή με ομαδικά προγράμματα. Αυτό περίπου είναι το μοντέλο των επιτυχημένων οικονομιών με παραγωγικές επιχειρήσεις και γενικευμένη κοινωνική προστασία.
Τα πανεπιστήμια διαμορφώνουν δεξιότητες και αξίες για τη μεσαία τάξη, γι’ αυτό και θα επηρεάσουν την έκβαση στο σταυροδρόμι όπου βρισκόμαστε. Στη διαμάχη για τη φυσιογνωμία τους, η μία πλευρά θέλει να διδάσκουν «διεκδίκηση», να καθοδηγούνται από κόμματα, να παράγουν πολιτικούς, αλλά και υπαλλήλους για τις μη εμπορεύσιμες υπηρεσίες. Οι καθηγητές να ζουν μακριά από τις παγκόσμιες αλλαγές, η κριτική σκέψη να περιχαρακώνεται σε τυποποιημένες καταγγελίες και η τεχνολογία να μην ταράζει τη ρουτίνα τους. Μιλούν για μαζικό δημόσιο πανεπιστήμιο και αγνοούν ότι το δικό τους μοντέλο παράγει μια μικρή κάστα προνομιούχων κοντά στην εξουσία κι έναν μεγάλο αριθμό πτυχιούχων καταδικασμένων στην ανέχεια.
Η άλλη πλευρά ζητάει ένα πανεπιστήμιο που διδάσκει δημιουργία και παραγωγή. Οι καθηγητές μετέχουν στη διεθνή κοινότητα των επιστημόνων, λογοδοτούν και αξιολογούνται με τα κριτήρια εκείνης, όχι από τους κολλητούς. Οι απόφοιτοι είναι έτοιμοι να δοκιμάσουν πολλές δουλειές, να μαθαίνουν «διά βίου», να πιάσουν το κατσαβίδι, αλλά και να ψάξουν όλες τις πηγές χωρίς προκατάληψη. Μπορούν να ενταχθούν σε μια οικονομία που δίνει ευκαιρίες σε πολλούς, γιατί παράγει πολλά και διαφορετικά αγαθά, με ορίζοντα ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτοί θα είναι η μόνη βιώσιμη μεσαία τάξη στις δεκαετίες που έρχονται.
* Ο κ. Αρίστος Δοξιάδης είναι εταίρος στην εταιρεία Επιχειρηματικών Συμμετοχών Openfund.
11 comments
Διαβάζοντας κανείς τις παραπάνω συμπαθητικές εκθέσεις ιδεών, τις διατυπωμένες στην εφημερίδα στηλοβάτη του μέχρι σήμερα πολιτικού συστήματος που μας έφερε σε αυτό το χάλι, είναι απορίας άξιον εαν στη ζωή του ο κ. Αρίστος Δοξιάδης έχει “πιάσει ποτέ το κατσαβίδι, αλλά και εάν έχει ψάξει ποτέ όλες τις πηγές χωρίς προκατάληψη”.
ΥΓ
1) Όποιος δεν είναι με σαφήνεια κατά του πολιτικο-οικονομικού κατεστημένου που μας έφερε στο σημερινό χάλι είναι υπερ της διατηρήσεως αυτού του κατεστημένου και μόνος του στόχος είναι η μεταφορά ΟΛΩΝ των επιπτώσεων της χρεοκοπίας της χώρας στους ώμους της μεσαίας τάξης. Με προφανή στόχο φυσικά την μελλοντική δραστική συρρίκνωσή της.
2) Εάν ο κ. Δοξιάδης τα έκανε μούσκεμα στις εταιρείες που έχει δουλέψει θα εξακολουθούσε να δουλεύει σε αυτές ή θα τον είχαν “σουτάρει” στο δευτερόλεπτο;
Η προφανής απάντηση του προηγούμενου ερωτήματος που ισχύει στο επιπεδο μιας ιδιωτικής εταιρείας γιατί να μην ισχύει και στο επίπεδο κράτους;
Γιατί δηλαδή ο κ. Δοξιάδης ουδέποτε έχει πει κάτι συγκεκριμένο κατά του πολιτικο-οικονομικού κατεστημένου της χώρας; Με ονοματεπώνυμα. Γιατί; Μόνον η “κακή μεσαία τάξη” του φταίει;
3) Τι νόημα έχει να “μετασχηματισθεί” (εκούσια ή ακούσια) ΜΟΝΟΝ η μεσαία τάξη;
Δεν φοβάται ο κ. Δοξιάδης μήπως όταν “φτιάξουν” κάπως τα πράγματα, η σημερινή άρχουσα τάξη που θα είναι και πάλι τότε στα πράγματα, πάλι αρχίσει κι άλλον κύκλο άκρατου δανεισμού και λαϊκισμού όπως έκανε μέχρι σήμερα;
Συμφωνώ με το σχόλιο του Beriev.
Επιπλέον,ποιοί θα αποτελέσουν την νέα μεσαία τάξη;
Οι λογικοί υποψήφιοι είναι αυτοί που φέυγουν καθημερινά από την χώρα.
”Οι παροχές του κράτους για υγεία και συντάξεις θα είναι για περισσότερους, και θα κατανέμονται πιο ίσα”
Ευχολόγιο. Που το στηρίζει; Εγώ προβλέπω και στο μέλλον άγαμες θυγατέρες και νοσοκομεία χωρίς γάζες ταυτόχρονα, όπως τώρα. Αν δεν έγινε τώρα κάτι, δεν θα γίνει ποτέ.
Και κάτι ακόμα. Η Ελλάδα απομακρύνεται από το μοντέλο του ευρωπα’ι’κού εθνικού κράτους με 90% ευρωπαίους κατοίκους, και πάει ολοταχώς προς Λίβανο ή Κύπρο. Είτε οι 2-3 εθνότητες της ζουν σε ένα κράτος, είτε διαμελιστεί, τα πράγματα δεν είναι αισιόδοξα για τα νοσοκομεία. Οι πολυεθνικές κοινωνίες δεν έχουν δημόσια υγεία, τα ξέρει αυτά ο κ. Δοξιάδης από την Αμερική:
http://www.heritage.org/research/commentary/2007/06/look-to-milton-open-borders-and-the-welfare-state
Τα πανεπιστήμια. Τι να πει κανείς; Η αριστεία-ρετσινιά; Η απόσυρση από την PISA; Πάμε όχι απλά για πάτο, αλλά για γεώτρηση.
Συγγνώμη, αλλά νομίζω ότι δεν πιάσατε το πλήρες νόημα του άρθρου. Ο συγγραφέας προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα «πώς μπορούμε να ξεφύγουμε από τη σημερινή κατάσταση». Έτσι, κατέληξε σε δύο πιθανά σενάρια. Είναι προφανές ποιο από τα δύο προτιμά. Περιγράφει λοιπόν τους δύο αυτούς πιθανούς δρόμους με σκοπό να να κατατεθούν στη δημόσια σφαίρα ώστε να τα έχουμε στο νου μας και αναλόγως να πράξει ο καθένας. Ιδίως οι κρατούντες.
Από κει και πέρα, το να καθόμαστε και να γράφουμε 100 φορές την ημέρα «φταίει το πολιτικό κατεστημένο, φταίει το πολιτικό κατεστημένο, φταίει το πολιτικό κατεστημένο…» όπως στις τιμωρίες των δασκάλων τη δεκαετία του 1960, ούτε βοηθάει, ούτε παραγωγικό είναι, ούτε καινούργιο. Η αρθρογραφία του Αρίστου Δοξιάδη ξεχωρίζει, επειδή βλέπει τα πράγματα 1ον χωρίς παρωπίδες, 2ον με τη ματιά στο αύριο (δηλαδή με ουσιαστικές προτάσεις) και 3ον και κυριότερον επειδή όλες του τις αναλύσεις δεν είναι ξερές οικονομικές αναλύσεις, αλλά λαμβάνουν υπόψη και την κοινωνική(/πολιτιστική) διάσταση της χώρας, δηλαδή τη νοοτροπία, τη δομή της οικονομίας, την κοινωνική διαστρωμάτωση κλπ. Αυτό το τρίτο στοιχείο είναι νομίζω εξαιρετικά σπάνιο να το βρει κανείς. Παρακαλώ ψάξτε παλαιότερα άρθρα του για περισσότερες πληροφορίες.
Ανδρέας.
Έχουμε διαβάσει την αρθρογραφία του, έχουμε δει τα “TED lectures” του κλπ.
Π.χ. έχουμε ξαναγράψει σχόλιο σε γραφόμενα του, διαβάστε το:
http://www.antibaro.gr/article/12461#comments
Εκεί (στους NYTimes παρακαλώ) μας λέει απέξω-απέξω ότι κακώς έχουν οι Έλληνες τόση ιδιόκτητη περιουσία και ότι δεν έχουν mortgages(!) για τα σπίτια τους. Εγώ δεν μπορώ να καταλάβω που είναι το κακό σε αυτό. Δηλαδή είναι κακό να είναι κανείς νοικοκύρης;
Δηλαδή εαν τους πάρουμε σιγα-σιγά τα σπίτια (όπως φροντίζουν τα μνημόνια και οι πολιτικάντηδές μας με τους φόρους που βάζουν στην ακίνητη περιουσία) θα φτιάξει η οικονομία και θα πάνε όλοι να εργαστούν στην (ανύπαρκτη σήμερα) παραγωγική και εξαγωγική ιδιωτική οικονομία;
Έχετε διερωτηθεί; Εντάξει πες τους παίρνουμε τα σπίτια, τους δίνουμε μισθούς και επιδόματα ανεργίας πείνας, τους απολύουμε και τους ελαστικοποιούμε πλήρως τα ωράρια και μετά τι;
Δεν υπάρχει οικονομία στη χώρα αυτή τη στιγμή κ. Σταλίδη.
Και για να δημιουργηθεί αυτή που ονειρεύεται ο κ. Δοξιάδης θα απαιτηθεί τουλαχιστον μια 20ετία.
Υποτίθεται και εσείς και αυτός είστε θετικά μυαλά, μπορείτε να φανταστείτε τι θα γίνει αυτή τη νεκρή 20ετία;
Εαν όχι να σας πω εγώ, θα διαλυθεί η χώρα, εις τα εξ ων συνετέθη.
Δεν θα υπάρχει κανένα κοινωνικό συμβόλαιο και ο καθένας θα κοιτάει την πάρτη του και τίποτε άλλο.
Μερικές χιλιάδες γερόντια θα έχουν μείνει να ζητιανεύουν στους δρόμους και όλοι οι νέοι θα την έχουν κοπανήσει για το εξωτερικό. Για να μην πούμε και για τα σύνορα που θα έχουν φτάσει στα Τέμπη…
Χρειάζεται διδακτορικά κανείς για να καταλάβει ότι δεν φταίει (όλη) η μεσαία τάξη της χώρας για την κρίση;
Χρειάζεται διδακτορικά κανείς για να καταλάβει ότι τα σκληρά μέτρα υλοποιούνται αυτή τη στιγμή από τον διεφθαρμένο πυρήνα της χώρας ο οποίος φυσικά δεν έχει πειράξει και ούτε πρόκειται τον εαυτό του;
Η διαφθορά στη χώρα είναι γνωστή τοις πάσι στο Ελλαδιστάν:
Εφορίες, τελωνεία, λιμεναρχεία, πάσης φύσεως λαθρεμπορίες, δημόσια διοίκηση, δημοσιογραφία, υπάλληλοι διαφόρων υπουργείων, πρεσβειών κ.ο.κ.
Είμαστε στον πέμπτο χρόνο των “μνημονίων” πόσους είδατε από τους παραπάνω να έχουν την οποιαδήποτε επίπτωση; Δύο; Τρεις; Άντε πέντε.
Από τον δε πολιτικό κόσμο μονον το περιβάλλον Τσοχατζόπουλου κυνηγήθηκε, ουδείς άλλος. Και αυτός επειδή το ίδιο το σύστημα δεν τον πήγαινε.
Εν ολίγοις:
ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΗΝ ΥΓΙΗ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
Το κομματικοποιημένο μέρος της, αυτό που “τα έφαγε” με τον Πάγκαλο, είναι μικρό.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μεσαίας τάξης είναι αυτό που βαστάει τη χώρα στην πλάτη του.
Είναι ο κοινωνικός ιστός της χώρας.
Είναι αυτοί που κάθονται 1 τη νύχτα στην ουρά να ασπαστούν τα λείψανα της Αγιάς Βαρβάρας που χάριν και των πρεσβειών αυτής η η χώρα μας στέκεται ακόμα στα πόδια της.
Είναι τα παιδιά αυτών που θα πολεμήσουν για αυτή τη ρημάδα την πατρίδα εαν ποτέ χρειαστεί. (Δηλαδή ποιοι θα πάνε οι γόνοι των πολιτικών, των τραπεζιτών ή των καναλαρχών;…)
Με λίγα λόγια αυτοί είναι η Ελλάδα. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, εμείς είμαστε οι Έλληνες. Η τίμια και υγιής μεσαία τάξη της χώρας. Με τα καλά μας και με τα κακά μας.
ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΛΟΙΠΟΝ ΤΗΝ ΥΓΙΗ ΜΕΣΑΙΑ ΤΑΞΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
ΜΗΝ ΠΥΡΟΒΟΛΕΙΤΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.
Συγγνώμη, αλλά θα επιμείνω ότι δεν καταλάβατε καλά.
Δεν πυροβολεί τη μεσαία τάξη! Λέει το ακριβώς αντίθετο.
Ένα ένα. Στο άρθρο του στους ΝΥΤ, στο σχετικό σημείο παραπέμπει στο εξής παλαιότερο άρθρο του http://www.antibaro.gr/article/3735, το οποίο είναι έξοχο.
Ούτε πυροβολεί, ούτε το αναφέρει σαν «κακό» ότι δεν είναι υποθηκευμένα στις τράπεζες. Και προφανώς, όλα σας τα συμπεράσματα από κει και μετά είναι αβάσιμα.
Όπως θα δείτε και στο παλαιότερο άρθρο που έδωσα πιο πριν, ο άνθρωπος κάνει μία αποτίμηση της ελληνικής οικονομίας, με βάση μάλιστα κοινωνικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Αυτό είναι σπάνιο, ίσως μοναδικό. Και ασφαλώς ορθότατο. Δεν είναι δυνατόν να γίνει οποιαδήποτε πρόταση για το αύριο, αν δεν προηγηθεί μία κατανόηση της σημερινής κατάστασης. Υπάρχουν ιδιαίτερα στοιχεία της ελληνικής οικονομίας τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη για οποιαδήποτε αλλαγή. Το να τα επισημαίνει κανείς αυτά τα σημεία, δεν σημαίνει ότι τα επισημαίνει ως αρνητικά. Προσωπικά δεν έχω δει πουθενά καμία αντίστοιχη ανάλυση. Αν έχετε δει εσείς, πείτε μου. Όλοι έρχονται αφ’ υψηλού και προτείνουν λύσεις και αντιγραφές και μόνον ο Αρίστος Δοξιάδης κοιτάζει και τα μέσα.
Εκτιμώ ότι τον παρεξηγείτε. Το ίδιο και για το παρόν άρθρο. Είναι στον άξονα σκέψης του μία όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αστική, μεσαία τάξη και αυτό που δεν θέλει να συμβεί είναι να συρρικνωθεί σε τεράστιο βαθμό ώστε ακριβώς να προκαλέσει όσα εσείς γράφετε στο σχόλιό σας.
Δεν μπορώ να καταλάβω τόση καχυποψία στα γραπτά του. Πατήστε στο όνομά του και θα δείτε και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα που έχουν αναπαραχθεί εδώ.
Ανδρέας.
Δυστυχώς δεν μπορώ να δω τα γραφόμενα του από την σκοπιά που τα βλέπετε εσείς. Όσες φορές και να τα διαβάζω ο προσανατολισμός του μου φαίνεται σαφής.
Εν πάση περιπτώσει εδώ διαφωνούμε.
Σαν παρατήρηση πάντως και μιας και που το αναφέρετε στο:
http://www.antibaro.gr/article/3735
παρατηρεί κανείς και το πως ο συγγραφέας “διαβάζει” τα στατιστικά όπως τον βολεύουν αυτόν:
“Στην Ελλάδα το 57% όσων απασχολούνται στη «μη χρηματοοικονομική επιχειρηματική οικονομία» (ΜΧΕΟ) είναι είτε αυτοαπασχολούμενοι είτε σε επιχειρήσεις με λιγότερους από 10 απασχολούμενους. Στο σύνολο της ΕΕ των «27» ο δείκτης είναι 30%. Η Ιταλία έρχεται δεύτερη με 47%, η Πορτογαλία τρίτη με 42%. Η Γαλλία είναι στο 27%, η Μ. Βρετανία στο 21%, η Γερμανία στο 18%.”
Εαν μελετούσε καλύτερα θα έβλεπε π.χ. εδώ:
http://csdle.lex.unict.it/Archive/LW/Press%20releases/EUROSTAT%20press%20releases/20131128-122719_2013_175pdf.pdf
ότι το σχεδόν 82% των επιχειρήσεων στην Γερμανία είναι επιχειρήσεις με λιγότερο από 10 υπαλλήλους.
Αυτός βέβαια προτιμά να καταγράψει το ποσοστό επί του συνόλου των εργαζομένων που δουλεύουν σε μικρές επιχειρήσεις που όντως είναι 18% για να “θεμελιώσει” το (έμμεσο) επιχείρημά του ότι πρέπει να κατεδαφίσουμε την μικροεπιχειρηματικότητα του Έλληνα και να τον βάλουμε να δουλέψει για καμμιά 20ετία στα γκούντυς μέχρι η Μέρκελ να δεήσει και να φτιάξει και καμμιά γερμανική βιομηχανία στην Ελλάδα…
Σημειωτέον η μικροεπιχειρηματικότητα της Γερμανίας λογίζεται και ως συντελεστής διαχρονικής επιτυχίας του Γερμανικού οικονομικού μοντέλου από πολλούς αναλυτές. Αυτό βέβαια ξεφεύγει της αντίληψης του συγγραφέα…
Ναι, διαφωνούμε.
Για παράδειγμα. γράφετε ότι “…. για να “θεμελιώσει” το (έμμεσο) επιχείρημά του ότι πρέπει…”. Κι εγώ λέω ότι όχι ΔΕΝ το γράφει για να θεμελιώσει κανένα επιχείρημα περί του τι πρέπει να κάνουμε. Το γράφει για να θεμελιώσει την ανάλυση της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε σήμερα και ΚΑΤΟΠΙΝ να συζητήσουμε τι μπορούμε να κάνουμε μ’ αυτές τις συνθήκες. Δεν υπάρχει πουθενά, μα πουθενά στα άρθρα ή στο βιβλίο του καμία νύξη να «κατεδαφίσουμε την μικροεπιχειρηματικότητα του Έλληνα». Μα υπάρχουν πολλές παραπομπές για ακριβώς το ΑΝΤΙΘΕΤΟ. Να ενθαρρυνθεί η μικροεπιχειρηματικότητα, να διευκολυνθεί η έναρξη επιχειρήσεων (κι άλλο) και να διευκολυνθεί η λειτουργία μικρών επιχειρήσεων. Παντού αυτά γράφει. Είναι αναφανδόν υπέρ της μικροεπιχειρηματικότητας. Αυτό που λέτε ότι του ξεφεύγει είναι συνεχώς το βασικό του επιχείρημα.
Όσο για το στατιστικό, πάλι δεν βλέπω αυτό που λέτε. Εσείς ο ίδιος γράφετε τη φράση του “Στην Ελλάδα το 57% όσων απασχολούνται στη …”. Το ποσοστό είναι ποσοστό «όσων απασχολούνται», δηλαδή ποσοστό του αριθμού των απασχολουμένων εκεί σε σχέση με το σύνολο. Αυτό ακριβώς που λέτε ο ίδιος για τη Γερμανία. Όχι επί του αριθμού των επιχειρήσεων, αλλά επί του αριθμού των εργαζομένων. [Είναι προφανέ ότι το ποσοστό επί του αριθμού των επιχειρήσεων είναι μεγάλο, αλλά αυτό το στατιστικό δεν ενδιφέρει για το θέμα.]
Ανδρέας.
Στο “Νοικοκυραίοι, ραντιέρηδες, καιροσκόποι” γράφει:
“Μια καλή προσέγγιση είναι να εντοπίσουμε σε τι διαφέρουμε από τις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες, που συνειδητά ή ασυνείδητα τις έχουμε για πρότυπο.”
Παρακάτω λοιπόν αναφέρεται στο θέμα της μικροεπιχειρηματικότητας το οποίο είναι προφανές (όπως το διατυπώνει) ότι είναι κάτι στο οποίο “διαφέρουμε” από τη δύση. Είναι σαφές το σκεπτικό του αυτό.
Επίσης είναι σαφές και το ότι ο τρόπος που παρουσιάζει αυτό το θέμα είναι υπό την τεχνική της “πλαισιοποίησης”, framing λέγεται η μεθοδολογία Αγγλιστί http://en.wikipedia.org/wiki/Framing_%28social_sciences%29
Και αυτό διότι παρ’ολο που τα ποσοστά μικροεπιχειρηματικότητας στη Γερμανία δεν είναι μικρά αυτός παρουσιάζει δύο μόνον νούμερα:
Ελλάς->57%, Γερμανία->18%
Εαν δει κανείς όμως καλύτερα τα στατιστικά θα δει επίσης ότι το 82% των επιχειρήσεων στην Γερμανία είναι επιχειρήσεις κάτω των 10 ατόμων και μόλις το 0.5% των επιχειρήσεων είναι αυτό που λέμε μεγάλες επιχείρήσεις, επιχειρήσεις δηλαδή με πάνω από 250 άτομα.
Επίσης αναφέρει το νούμερο των 18% που είναι το ποσοστό αυτών που εργάζονται σε επιχειρήσεις κάτω των 10 ατόμων, αλλά δεν αναφέρει οτι το 44% των εργαζομένων στη Γερμανία εργάζονται σε επιχειρήσεις μεσαίες με 10 έως 250 ατομα και μόλις το 37% εργάζεται σε μεγάλες επιχειρήσεις άνω των 250 ατόμων. Και αυτό στην υπεραναπτυγμένη βιομηχανικά Γερμανία.
Δεδομένων των παραπάνω και της επιτυχίας του Γερμανικού οικονομικού μοντέλου βγαίνει το συμπέρασμα ότι η επιχειρηματικότητα μεσαίας και μικρής κλίμακας δεν είναι αναγκαία κακό πράγμα όπως θέλει να την παρουσιάζει ο κ. Δοξιάδης.
Βεβαίως και δεν είναι κακό να είναι κανείς νοικοκύρης κύριε Beriev. Μόνο που υπάρχει και το νοίκι. Μιλάμε τόσο καιρό για την καταστροφή της μεσαίας τάξης η οποια επί δεκαετίες πρίν χαρακτήριζε χαραμοφάηδες τους φτωχούς τους οποίους η ίδια εκμεταλλευόταν. Οι περισσότεροι φτωχοί βέβαια δεν ειναι χαραμοφάηδες. Απλά δεν βρήκαν από τους δικούς τους απολυτως τιποτα ουτε για να τα χρησιμοποιησουν για να φτιάξουν κάτι αλλά ούτε και για να τα φάνε. Χαρακτηριστικό της μεσαίας ταξης ήταν όλα τα προηγούμενα χρόνια η ύβρις (με την αρχαιοελληνική έννοια της λέξης), η αλαζονεία και η εκμετάλλευση των φτωχών. Ποιος ειναι περισσότερο εκμεταλλευτής; Ενας μεγαλο – εργοδότης στον οποίο εργάζεται ο φτωχός ή ένας ιδιοκτήτης της μεσαίας τάξης ο οποίος και νοικιάζει ένα απο τα σπίτια του στο φτωχό. Δύσκολο να απαντήσει κανείς. Το ενοίκιο κάποτε είχε φτάσει να είναι κάτι λιγότερο από ένα μέσο μισθό. Την παραμικρή αυξηση στό εισόδημα του φτωχού την έτρωγε αμέσως το ενοίκιο. Τη δεκαετία του 80 είχε βγεί μάλιστα και το αστείο “Βρε παιδιά, να τους κάνουμε μια εξουσιοδότηση να πηγαίνουν να παίρνουν το μισθό μας να τελειώνουμε”.
Γνωρίζω ότι το σχόλιό μου είναι φορτισμένο αλλά περιγράφει μία άλλη όψη της πραγματικότητας ή οποία έχει δυο όψεις τουλάχιστον. Επρεπε όμως, οι της μεσαίας τάξης, να φτωχύνουν όχι μόνο για να καταλάβουν ότι δεν πρέπει να εκμεταλλεύονται τους συνανθρώπους τους αλλά και γιά να καταλάβουν τι σημαίνει ΕΕ, παγκοσμιοποίηση, “κοινό νόμισμά” και όλα αυτά που δέχτηκαν αδιαμαρτύρητα τόσα χρόνια γιατί απλά δεν φαινόταν να τους επηρεάζουν. Ακόμα δεν έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν. Περιμένουν να καταργηθεί ο ΕΝΦΙΑ. Εχουν πολύ δρόμο ακόμα μπροστά τους.
Πάντως ας μη βιαστεί κάποιος να εξηγήσει ότι αυτά τα οποία προανέφερα γινόταν για κάποιους λόγους οικονομικούς κυρίως. Πέρα από αυτά που μας έχουν μάθει ή μας έχουν επιβάλει να κάνουμε οι γονείς μας , η κοινωνία ή το … σύστημα υπάρχει και η προσωπική ευθύνη του καθενός μας. Αυτό ισχύει για όλους μας όχι μόνο για τους συμπατριώτες μας της μεσαίας τάξης. Ενας τρόπος για να ανακαλύψουμε την προσωπική ευθύνη είναι να φτωχύνουμε. Δυστύχως ακόμα περισσότερο.
Beriev, με το να μου λες τα ίδια με πριν περιμένεις διαφορετική απάντηση;
Ναι, το 18% των ανθρώπων που εργάζονται εργάζονται σε μικρές επιχειρήσεις κάτω των 10 ατόμων. Αυτό λέει και το ίδιο λένε και τα στοιχεία σου. Πού είναι η διαφορά;
Προφανώς το ποσοστό των πολύ μεγάλων επιχειρήσεων δεν μπορεί να είναι τεράστιο, ακριβώς λόγω του μεγάλου αριθμού τους. Στον δικό σου πίνακα λέει ότι αυτό το ποσοστό στη Γερμανία είναι 0.5%, όπως λες κι εσύ, και αυτό είναι το υψηλότερο στην Ευρώπη. Μόνο η Ρουμανία είναι στο 0.4%, πολύ λίγες στο 0.3% και οι περισσότερες 0.2% και λιγότερο.
Δεν καταλαβαίνω πού είναι η διαφορά.
Ασφαλώς και διαφέρουμε με βάση τα δυτικά μοντέλα οικονομίας στον αριθμό των ανθρώπων που απασχολούνται σε μικρές επιχειρήσεις. Το συμπέρασμά του ευσταθεί 100%. Οι αριθμοί είναι ενδεικτικοί. Δεν καταλαβαίνω τι εννοείς.
Και επαναλαμβάνω ότι ΔΕΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΩΣ ΚΑΚΟ ΠΡΑΓΜΑ. Πόσες φορές θα το πω ακόμα; Την παρουσιάζει ως δεδομένο. Είναι υπέρ της μικροεπιχειρηματικότητας.
Ανδρέας.
@ΔΗΜΗΤΡΗΣ
Έχω ζήσει σχεδόν 30 χρόνια στο νοίκι Δημήτρη…
@Ανδρέας
Εν ολίγοις:
το 44+18=62% των Γερμανών δουλεύουν σε εταιρείες με 250 άτομα και κάτω.
το 57% των Ελλήνων σε εταιρείες με 10 άτομα και κάτω.
Τέλος για να πούμε και κανέναν …καλό λόγο το παρακάτω είναι κάτι που αξίζει να κρατήσουμε από αυτά που γράφει:
“ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ
Κλείνω με λίγα προλεγόμενα σε μια μεγάλη συζήτηση.
Η πολιτική ανάπτυξης θα πετύχει μόνο αν εστιάσει στις οικογενειακές στρατηγικές, στις μικροεπιχειρήσεις, στην προσοδοκρατία και στον καιροσκοπισμό – είτε για να αξιοποιήσει μερικά στοιχεία τους, είτε για να τα αλλάξει.
Ένα νέο ελληνικό αναπτυξιακό μοντέλο δεν θα μοιάζει με τα πετυχημένα διεθνώς. Ξεκινάει από άλλες βάσεις, και θα έχει άλλη τροχιά. Ας αποδεχθούμε την ιδιομορφία.
Η κοινωνία έχει αναπτύξει ανεπίσημους θεσμούς ευρείας αποδοχής. Τα φροντιστήρια, για παράδειγμα, που δεν κλείνουν ποτέ όταν γίνονται καταλήψεις στα σχολεία. Ή τις μεταχρονολογημένες επιταγές. Ας σκεφτούμε πώς θα τους αξιοποιήσουμε.
Δεν έχουμε μεγάλες επιχειρήσεις στα διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά. Θα ενισχύσουμε τη συγκέντρωση του κεφαλαίου εκεί, και με ποιο τρόπο; Να ένα ερώτημα-αγκάθι για όλο το ιδεολογικό φάσμα. Και αν ναι, πώς θα αποτρέψουμε την προσοδοθηρία και τον καιροσκοπισμό που εισχωρούν σε όλες τις μεγάλης κλίμακας προσπάθειες στη χώρα μας;
Οι μικρές μονάδες θα είναι πάντα κρίσιμες σε εμάς. Χρειάζεται να γίνουν εξωστρεφείς, ανταγωνιστικές, να καινοτομούν, να συντονίζονται, να μην επιβαρύνονται από τη δημόσια διοίκηση. Όλα τα συστήματα του Δημοσίου, εκπαιδευτικό, φορολογικό, ασφαλιστικό, έρευνα, υποδομές, πρέπει να υποστηρίξουν αυτούς τους στόχους. Το αναπτυξιακό λογοπλαίσιο να διαμορφωθεί πάνω στη μικρή κλίμακα.
Ο καθείς και τα όπλα του.”