Το περί «πολιτικού συστήματος» άλλοθι

του Χάρη Φαραίου*

Η πιο τραγική προσωπικότητα του 19^ου αιώνα, ο μεγάλος φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε, «βλέποντας», όπως ο ίδιος λέει, «πως πρέπει, μετά από λίγο, να φέρει την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με την πιο δύσκολη απαίτηση απ’ όσες της υποβλήθηκαν ποτέ» θεώρησε απαραίτητο να καταθέσει σε βιβλίο, μιαν (όντως  σαρκαστική) ανασκόπηση της ζωής και των έργων του, με τίτλο του, «Ίδε ο άνθρωπος» (Ecce homo). Ήταν μόλις 44 χρόνων! (Λίγες βδομάδες αργότερα προσβλήθηκε από ανίατη ψυχική ασθένεια, η οποία 12 χρόνια μετά, το 1900, τον οδήγησε στον θάνατο…). Είναι προφανές ότι ο, και προφητικός, εκείνος φιλόσοφος, θεώρησε χρέος του να προειδοποιήσει, για ό,τι καταστροφικό θα έφερνε με το τέλος του ο αιώνας του διαφωτισμού. Και το έκανε με τον, θυελλώδη σε ύφος, δυναμικό λόγο του.

Λέει λοιπόν (το 1888) ο Νίτσε: «Θα έλθει εποχή, κατά την οποία το όνομά μου θα υπενθυμίζει κάτι τερατώδες, κρίση, παρόμοια της οποίας ουδέποτε εμφανίστηκε επί της Γης. Θα έχομε συγκλονισμούς, σεισμικές δονήσεις, μετακίνηση βουνών και κοιλάδων, για τις οποίες ουδείς ουδέποτε ονειρεύτηκε μέχρι τούδε. Θα γίνουν πόλεμοι, όμοιοι προς τους οποίους ουδέποτε έγιναν επί της Γης. …Ουδέποτε ο κόσμος ήταν πτωχότερος σε αγάπη και αγαθότητα. Από μιας εκατονταετηρίδας εις ουδέν άλλο είμαστε παρασκευασμένοι, παρά σε βαθύτατους εκ θεμελίων συγκλονισμούς των πάντων». Και συνεχίζει με το ακόλουθο ουσιώδες, και ουσιωδώς επίκαιρο:

«…Ουδέποτε άλλοτε είχαμε μεγαλύτερη ανάγκη ηθικών παιδαγωγών και ουδέποτε ήταν λιγότερο πιθανό να τους βρούμε. Κατά τους χρόνους, στους οποίους οι γιατροί είναι αναγκαιότατοι, δηλ. στις επιδημίες, αυτοί οι ίδιοι είναι περισσότερο παντός άλλου εκτεθειμένοι στους μέγιστους κινδύνους…» Καταλήγει δε ο Νίτσε, για «εκείνη την εποχή», ότι:

«Οι άριστες προσωπικότητες της εποχής… θα είναι ανίκανες να γίνουν οδηγοί άλλων …καθόσον δεν θα έχουν τη δύναμη να τους ανυψώσουν υπεράνω της ψυχικής ένδειας, να διδάξουν δηλ. ότι οφείλουν να είναι στη ζωή τους απλοί και έντιμοι, δηλ. “ασυγχρόνιστοι”¹* με τη βαθύτατη σημασία της λέξης!»

*

Θα ήταν υπερβολή άραγε αν έλεγε ο γράφων, ότι η τρέχουσα πολιτική μασκαράτα, που διαδραματίζεται στην ελληνική πρωτεύουσα, και κυρίως όπως διαδραματίζεται, παραπέμπει στην «εποχή» εκείνη που περιγράφει ο Νίτσε; Είχαμε ποτέ άλλοτε έλλειψη «ηθικών παιδαγωγών», όπως την έχομε τώρα; Είναι ικανές οι «άριστες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής», να μας «ανυψώσουν υπεράνω της ψυχικής ένδειας»; Μπορούν «οι άριστες προσωπικότητες της εποχής» να αρνηθούν το γεγονός, ότι ως «παιδαγωγούς» τους έχει υποκαταστήσει η λάλος δημοσιογραφική ημιμάθεια, η πλουσιοπάροχα ενδημούσα σε ψυχική ένδεια, που καθημερινά, και ιδίως ηλεκτρονικά, βομβαρδίζει, και κατ’ αποκλειστικότητα διαχέει αυτή την κομπορρήμονα ημιμάθειά-της, εμφυτεύοντας-την ως επιδημία, όχι μόνο στους επιρρεπείς να νοσήσουν, αλλά και, στους θεράποντες, των νοσούντων, ιατρούς!

Παράδειγμα διαχεόμενης δημοσιογραφικής ημιμάθειας, αποτελούν τα παρεπόμενα των εκλογών του Σεπτέμβρη: Η δημοσιογραφική δικτατόρευση της γνώμης, νυχθημερόν την πυροβολεί, για «καθαρή λαϊκή εντολή», ή «καθαρή λαϊκή ετυμηγορία», ή ακόμα και «εκλογικό θρίαμβο Τσίπρα!²* Γνωστού όντος, ότι στην μασκαράτα εκείνη, όπου «θριάμβευσε» ο Τσίπρας, μόνο το θλιβερό 56,55% του λαού πείσθηκε να συρθεί. Και το «θριαμβικό» 35,46% (!) συνεπώς του Τσίπρα, μόνο στο 20,05% του σύνολου λαού αντιστοιχεί! Και όμως οι, κατά τον Νίτσε, «θεράποντες ιατροί», και ιδίως αυτοί, ανέχονται αυτή την αναίσχυντη παρακμή, να διαδίδεται «με ταχύτητα πυρκαϊάς»: Πρώτα, αυτός που κυβερνά τη χώρα, να έχει την έγκριση του 1/5 μόνο του λαού της, αλλά κυρίως, να «διδάσκεται», (και μάλιστα πανταχόθεν) ο λαός, πως αυτή η εθνική πανωλεθρία αποτελεί και θρίαμβο…

Τραγικότερο όμως είναι πως οι «ηθικοί παιδαγωγοί», εκείνοι που λέει ο Νίτσε ότι «τους έχομε ανάγκη» προσφεύγουν απλώς στο άλλοθι, ότι τάχα «είναι το πολιτικό σύστημα που φταίει» γι’ αυτή την ηθική κρίση! Και ας 2,5 χιλιάδες χρόνια πριν τους το έχει πει ο Αριστοτέλης: Ότι, δεν έχει σημασία το είδος του πολιτεύματος «είτε ο ένας είτε οι ολίγοι είτε οι πολλοί ασκούν την εξουσία». Σημασία, σε κάθε περίπτωση, έχει να την ασκούν αυτή την εξουσία αποβλέποντας στο «κοινό συμφέρον». «Τότε», συμπεραίνει ο Αριστοτέλης, «τα πολιτεύματα αυτά είναι αναγκαστικά καλά»! Και μην επαναλάβουν οι «ηθικοί παιδαγωγοί μας», την υπεκφυγή «και ποιος ορίζει το κοινό συμφέρον», διότι απάντηση υπάρχει, και είναι επίσης ελληνική, και την είπε πριν από τον Αριστοτέλη ο Ηράκλειτος, ερμηνεύει δε εκείνο το «κοινό» του Αριστοτέλη: Ότι πρώτο, οφείλει ο βίος να «αληθεύει», και δεύτερο ότι «αληθεύομε όταν κοινωνούμε, ενώ ψευδόμεθα όταν ιδιάζομε»!

Τούτο σημαίνει ότι ο ελληνικός συλλογικός βίος καμιά σχέση δεν έχει, ούτε είχε ποτέ, με τον ερειδόμενο στο χρησιμοθηρικό «ατομικό δικαίωμα» της δυτικής ιδιωτείας Ευρωπαϊκό! Και τούτο διότι είναι άρρηκτα θεμελιωμένος στον «κοινωνικό βίο», ως μετοχή σε κοινό άθλημα, (του «κοινωνείν») το οποίο γι’ αυτό ακριβώς ονομάζεται «κοινωνία» και όχι societa!³*

Συνεπώς λέει ο γράφων, καθήκον των, κατά τον Νίτσε, «ηθικών παιδαγωγών», καθήκον όλων-μας σήμερα, είναι να εργαστούμε, πέρα και μακράν «ευρωπαϊκών κεκτημένων», στοχεύοντας στην ανασύσταση των «ελληνικών κοινών» τα οποία, αναμορφούμενα κατά μακρούς καιρούς και χρόνους, συνόδευσαν τον ιδίως μακρό πολιτικό βίο των Ελλήνων, (μέχρι που τα κατάργησε η πεφωτισμένη Βαυαροκρατία του Όθωνα το 1833!) και να αφήσομε τις υπεκφυγές περί «πολιτικών συστημάτων» και άλλων θνητών παρόμοιων. Φυσικά και το κατανοεί ο γράφων, ότι αυτό, και αν το επιχειρήσομε, δεν θα μπορεί να γίνει στο άμεσο μέλλον.⁴* Γι’ αυτό, είπε και άλλοτε («Αντίβαρο», 18/4/15), ότι αυτό που ως τότε έχομε υποχρέωση να κάνομε, είναι πρώτιστα να βρούμε τον τρόπο, ή την μέθοδο, ώστε να εμποδίσομε, βραχυκυκλώνοντάς-την, την ενδημούσα λαίλαπα των επαγγελματιών της καθ’ ημάς «πολιτικής», να έχει το ελεύθερο να εμπαίζει ακόμα και το υπάρχον πολίτευμα, με τις ανά τριμηνία εκλογικές-της παντομίμες⁵*. Αυτό είναι τώρα το επείγον… (Ιδού πεδίο λοιπόν διανοητικής άσκησης).

Χάρης Φεραίος, Διδάκτωρ του ΕΜΠ                                                              «Φιλελεύθερος» 3/10/15

__________________________________________________________________

1*. Φυσικά το «ασυγχρόνιστοι» του Νίτσε εδώ, παραπέμπει στα σύγχρονά του διδάγματα του ξηραίνοντος τους χυμούς της αληθινής ζωής, διαβόητου Διαφωτισμού, ο οποίος με την υπέρογκη ανάπτυξη του εγκεφάλου, όπως λέει και ο Guyau  (ο «Νίτσε της Γαλλίας») οδήγησε τον άνθρωπο του 19ου αιώνα σε σημείο όπου «συγκρινόμενος με τον Πλατωνικό άνθρωπο να μοιάζει με τέρας».

2*. Ο Τσακαλώτος, σε όσους δυσανασχετούν με την «επιτευχθείσα», δια «σκληρής διαπραγμάτευσης» (και να ακούγεται, που λέει κι ο Καβάφης!) από τον ΣΥΡΙΖΑ, καταστροφή, κυνικά απαντά, «ας καταλάβουν την ετυμηγορία των πολιτών»! (Κορυφαίος εμπαιγμός, ή κορυφαία αναισχυντία;)

3*. Απ’ εδώ πηγάζει και το «κοινό συμφέρον», που ο Αριστοτέλης πάλι ταυτίζει με το δίκαιον, και το «πολιτικόν αγαθόν». Αν βέβαια μπορούμε να κάνομε ελληνική ανάγνωση του Αριστοτέλη…

4*. Ούτε βέβαια με τον Πελεγρίνη ή τη Σία Αναγνωστοπούλου.

5*. Ήταν πρόταση, ενδιάμεσου έστω, «μικτού» πολιτεύματος «Δημοκρατίας και Αριστοκρατίας», (αμφότερων αυστηρά προερχόμενων από λαϊκή ψήφο και μόνο), με την ισχύ της δεύτερης (και για μια απλώς εκλογική περίοδο) να προκύπτει αποκλειστικά, από ενδεχόμενη αποτυχία της πρώτης. Δηλ. μόνο αδυναμία «συνεννόησης» του τρέχοντος πολιτικού ιερατείου, θα παράγει την παρέμβαση της «Αριστοκρατίας». («Συνετισμό», τουλάχιστο, δεν προάγει τέτοια μέθοδος;)