του Χάρη Φεραίου*
Αφ’ ότου διαρρήξαμε το σύνδεσμό-μας με την ουσία-μας, ό,τι δηλαδή μας συνθέτει ως (πρωτότοκο της ιστορίας) λαό, και πανδήμως τώρα χρίζομε, ακροδεξιούς εθνικιστές όσους τον επικαλούνται ως εθνική ανάγκη, είναι φυσικό πια, να έχουν το ελεύθερο ανεμπόδιστα να μας εμπαίζουνε οι πάντες, ακόμα και εκείνη η πανσπερμία της Βαρδαρίας (καλούμενης Βαρντάσκα). Φανερώθηκε αυτό μεγαλοπρεπώς με την πολιτική μασκαράτα, του περί «Μακεδονίας» κατορθώματος του δυστυχούς κυρίου Μουζάλα. Και βέβαια δεν είναι ο εμπαιγμός εκείνου του πολυεθνικού συνονθυλεύματος το μείζον.1* Γροθιά στο στομάχι είναι η απέραντη ειρωνεία ευρωπαϊκών εφημερίδων, πως στην Αθήνα προκαλείται «νευρική κρίση», διότι ένας υπουργός «αποκαλεί Μακεδονία την Μακεδονία»! Και καταπέλτης όταν, προσπαθώντας να αποφύγει την ενοχή-της, η πολιτική διανόηση της χώρας, αύτανδρη καταποντίζεται βαφτίζοντας …«σαρδάμ» το ανήκουστο.
Και βέβαια δεν αναμένει ο γράφων ότι οι, που διέρρηξαν τον σύνδεσμο του νέου ελληνισμού με την ουσία-του, πολιτικοί άρχοντες, θα το πρόσεξαν: Γεγονός όμως είναι, ότι στην ιστορία η Μακεδονία δεν είναι μόνο τον Αλέξανδρο που έχει προσφέρει. Φυσικά και ουδείς αμφισβητεί ότι ιδρύοντας ανά την οικουμένη Ελληνίδες πόλεις, ο μαθητής εκείνος του Αριστοτέλη, διέσπειρε απανταχού τον ελληνικό πολιτισμό. Πλην όμως το μείζον που δημιούργησε ο θυελλώδης εκείνος νέος, δεν είναι η απέραντη έστω αυτοκρατορία-του, η οποία άλλωστε έζησε μόνο τρεις αιώνες. Το κοσμογονικό είναι ότι, διασπείροντάς-τον ανά την οικούμενη, έδωσε στον ελληνισμό τη δυνατότητα να αναπαραγάγει τέταρτο ελληνικό πολιτισμό, τον καλούμενο βυζαντινό, ο οποίος και έζησε για έντεκα αναμφισβήτητους αιώνες.
Παροικών δηλ. την οικουμένη πια ο ελληνισμός, μπόρεσε να «ακούσει» εκεί την καινή πρόταση που κόμισε στον κόσμο ο Χριστός. (Καινού τρόπου αναζήτησης του αληθούς!) Υιοθετώντας την, και, παρότι τότε παρακμάζον, ζωντανό όμως (έστω και εν υπνώσει) γένος, εγειρόμενο παρήγαγε εκείνο τον τέταρτο ελληνικό πολιτισμό του! Του οποίου η Μακεδονία υπήρξε κυρίαρχος συντελεστής, ώστε η Θεσσαλονίκη να αποκαλείται και «συμπρωτεύουσά-του». (Συντελεστής δε όχι μόνο με τη Μακεδονική Δυναστεία…)
Όντως: Στο να επιβιώσει και μετά τους έντεκα εκείνους αιώνες ο ελληνισμός, η Μακεδονία διαδραμάτισε σ’ αυτό θεμελιώδη ρόλο, ο οποίος και συνάπτεται με ό,τι στην ιστορία αποκαλείται «Ησυχαστική Έριδα». Κατά τούτο: Η έριδα εκείνη (ΙΔ’ αιώνας) ήταν στην ουσία-της μια φιλοσοφική σύγκρουση «Δυτικών» και «Ανατολικών» εντός της Αυτοκρατορίας. «Δυτικοί» λέγονταν όσοι, θαμπωμένοι από τη σχολαστική θεολογία του Θωμά Ακινάτη, (ο οποίος χρησιμοποιώντας, όπως εκείνος την εννοούσε, τη συλλογιστική της αριστοτελικής φιλοσοφίας, επιχειρούσε μέχρι και να …«αποδείξει» την ύπαρξη του Θεού!) υποστήριζαν την υπαγωγή της Ορθοδοξίας σ’ αυτή τη νοησιαρχία της καθολικής Δύσης. Αντίθετός τους προεξήρχε ο Γρηγόριος Παλαμάς, αρχιεπίσκοπος της (εν Μακεδονία βεβαίως) Θεσσαλονίκης, που, ως άριστος γνώστης της αριστοτελικής φιλοσοφίας, επωμίστηκε τον αγώνα ανατροπής των θωμικών νοησιαρχικών μηχανευμάτων. Κορυφαία, και στον χώρο της φιλοσοφίας, προσωπικότητα ο Παλαμάς, αντέταξε την ελληνική εκδοχή της αριστοτελικής μεθόδου, καταδεικνύοντας έτσι, ότι εκείνο που τελικά πραγματοποίησε ο δυτικός Σχολαστικισμός, είναι ένα και μόνο: Η πλήρης αντιστροφή της αριστοτελικής φιλοσοφίας!
Η «ησυχαστική έριδα» ανέδειξε συνάμα και την κυρίαρχη διαφορά Ορθοδοξίας και Δύσης, ως ορθόδοξη αντίσταση στην αφηρημένη «θρησκευτική πεποίθηση». (Που συνιστά άλλωστε ακύρωση του εκκλησιαστικού γεγονότος). Η παλαμική «διδασκαλία», (ως ελληνική αντί-θεση στη δυτική αλλοτρίωση) λίγο ακριβώς πριν την εκπνοή της Αυτοκρατορίας, υπήρξε επιπροσθέτως και σωτήρια κατά το ότι θωράκισε το έθνος, ώστε έτσι να μπορέσει να επιβιώσει στα χρόνια της δουλείας που ακολούθησαν. Πράγματι εκείνο που το έσωσε ως έθνος κατά το οθωμανικό έρεβος, ήταν ότι διατήρησε ζωντανό, καθώς ο Γιανναράς υποδεικνύει, «το λαϊκό ήθος του εκκλησιαστικού σώματος, έκδηλο στον κοινωνικό βίο των υπόδουλων ελληνικών κοινοτήτων». Των ελληνικών δηλ. «κοινών», ενσάρκωση της ποτέ «εκκλησίας του δήμου». Τα οποία όμως με νόμο της έσπευσε ενωρίς να καταργήσει (επίσης «δυτική αλλοτρίωση») η Βαυαροκρατία. Με την τότε νεοελληνική διανόηση να χειροκροτεί, και φυσικά τη νυν να καταλαμβάνεται από τεταρταίο πυρετό, στο άκουσμα και μόνο οποιασδήποτε από Βυζαντίου παράδοσης…
*
Συμπέρασμα, περί Μακεδονίας βεβαίως, του προηγηθέντος λόγου προκύπτει το έξης, εκφεύγον όμως του βεληνεκούς της τρέχουσας νεοελληνικής διανόησης: Ο Αλέξανδρος, (της αρχαίας Μακεδονίας) διαχέοντας ανά τον κόσμο τον ελληνικό τρόπο τον 4ο π.Χ. αιώνα, έδωσε στον ελληνισμό τη δυνατότητα να γεννήσει, στον 4ο μ.Χ. αιώνα, τον τέταρτο ελληνικό πολιτισμό, και να διασωθεί συνάμα από ολοκληρωτική εξαφάνισή-του, κίνδυνο που εγκυμονούσε η «ανελλήνιστη» ιδιωτεία-του, στην εποχή της παρακμής-του των ρωμαϊκών χρόνων. Ο Γρηγόριος Παλαμάς,2* (της βυζαντινής Μακεδονίας) το ίδιο διέσωσε τον ελληνικό κόσμο, στον 14ο μ.Χ. αιώνα της άλλης παρακμής του, ώστε επιβιώνοντας στην Τουρκοκρατία, να έχει και τη δυνατότητα, αναγεννημένος ως γένος, να γεννήσει ενδεχομένως και πέμπτο πολιτισμό. Δυνατότητα όμως που κατάργησαν εν τη γενέσει-της, η Βαυαροκρατία εν χορώ με την νεοελληνική διαφωτισμένη διανόηση…
Μακεδονία συνεπώς, ως έννοια πια, δεν είναι, η δεν θα όφειλε, για τον ελληνικό πολιτισμό βεβαίως, να είναι μια γεωγραφική απλώς περιοχή, ώστε να είναι δυνατό, εκτός των άλλων, να γίνεται αντικείμενο σαρδάμ της γλώσσας, όπως το ερμήνευσε η ενοχή της πολιτικής-μας διανόησης. Εκείνη η νεοελληνική διανόηση βεβαίως, που, επαναλαμβάνει προς εμπέδωση ο γράφων, «καταλαμβάνεται από τεταρταίο πυρετό, στο άκουσμα και μόνο οποιασδήποτε από Βυζαντίου παράδοσης»! Κι ας είναι η παράδοση εκείνη, που ως πρωταρχική ουσία του τον συντήρησε, ώστε να μπορέσει να επανέλθει εν ζωή ο λαός ως έθνος…
Πλήρης δηλαδή, από εμάς δε τους ίδιους διακηρυγμένη, και εσκεμμένη διάρρηξη λαού και ουσίας-του, που αναφέραμε στην αρχή της γραφής αυτής! (Αν βέβαια κατανοεί η πολιτική-μας διανόηση, για ποιο ακριβώς πράγμα μιλάμε). Πώς λοιπόν να μας σέβονται εμάς οι άλλοι, όταν εμείς δεν σεβόμαστε εκείνο που μας συνθέτει ως ιστορικό λαό; Και πώς να μη μας εμπαίζουν δηλαδή…
* Χ ά ρ η ς Φ ε ρ α ί ο ς. Διδάκτωρ του ΕΜΠ «Φ» 26/3/16
1*. Και να σκεφτεί κανείς πως όλη αυτή η καρικατούρα περί «Μακεδονίας», είναι μια πονηριά που σκάρωσε ο (κατά τα άλλα «μεγάλος φίλος και σύμμαχος» της ποτέ άρχουσας στην Κύπρο τάξης!) «στρατάρχης Τίτο», στην πρεμούρα να φτάσει τη χώρα-του μέχρι τον Θερμαϊκό! Στο Αιγαίο…
2*. Του οποίου τη μνήμη, ως Αγίου βεβαίως, γιορτάζει η εκκλησία-μας αύριο, Δεύτερη Κυριακή των Νηστειών. (Ερώτημα παραμένει πότε θα τον τιμήσει και ως εθνικό σωτήρα το αλλοτριωμένο αυτό κράτος…)
1 comment
«συμβασιλεύουσα», νομίζω, καὶ ὄχι «συμπρωτεύουσα».
Τὸ ἄρθρο συγχέει, πιστεύω ἀθελήτως, τὶς δύο ὄψεις τοῦ Ἡσυχασμοῦ-Παλαμισμοῦ (μὴν βαρᾶτε, ξέρω ὅτι εἶναι διαφορετικὰ πράγματα), τὴν ἱστορικὴ καὶ τὴν ὑπερβατική.
Ἐὰν θεωροῦμε τὸ ἔργο τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἀπὸ σκοπιὰ «ἱστορική», τότε πρέπει νὰ ἀναρωτηθοῦμε γιατί ὑποστήριξε τοὺς συγχρόνους του Ἡσυχαστὰς καὶ δὲν ζητοῦσε ἐπιστροφὴ στὸν μοναχισμὸ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου. Ἐμεῖς ζητοῦμε σήμερα στ’ ἀλήθεια ἐπιστροφὴ στὸν 14ο αἰῶνα ; Ἂν δοῦμε προσεκτικά, ὅλοι ἀνεξαιρέτως οἱ Πατέρες (καὶ οἱ Δυτικοί) ἦταν ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς τους καὶ τοῦ χρόνου μετὰ τὴν ἐποχή τους. Κανένας ἀπολύτως δὲν κήρυξε ἐπιστροφὴ σὲ κάποιον ἀπωλεσθέντα παράδεισο. Διότι ὁ κόσμος, βεβαίως, δὲν πάει πίσω στὸν Παράδεισο τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὔας, ἀλλὰ στὴν Νέα Ἱερουσαλήμ.
Μὲ τίποτε δὲν μπορῶ νὰ δεχθῶ ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ἂν ζοῦσε σήμερα, δὲν θὰ κατεκεραύνωνε τὸ «ἐπίδομα ἔγκαιρης προσέλευσης στὴν ἐργασία». Τί ἦταν, ἱστορικῶς πάντοτε, ὁ Ἡσυχασμὸς παρὰ ἄρνηση τοῦ φιλοτομαρισμοῦ, ποὺ ζητοῦσε νὰ παραδώσει τὰ ἱερὰ καὶ τὰ ὅσια, ὥστε νὰ συνεχίσει νὰ ὑπάρχει, ἔστω καὶ μόνον χάρη στήν, δάνεια καὶ μὲ τὸ ἀζημίωτο, ἐπικουρία τῆς Δύσεως ; Γιὰ νὰ περιορίσει ὁ (τυφλὸς καὶ στὸ δικό του πραγματικὸ συμφέρον) φιλοτομαρισμὸς τοὺς διαλυτικοὺς καὶ τοῦ τότε κράτους φόρους, οὔτε λόγος !
Κι ἐμεῖς, ὅμως, καταχωνιασμένο τὸν εἴχαμε τὸν Ἡσυχασμὸ γιὰ 450, τοὐλάχιστον χρόνια. Κι ἐμεῖς τὸ 1960 τὸν ἀνακαλύψαμε πραγματικά, μαζὶ, δηλαδή, μὲ τοὺς Δυτικούς, ἂν ὄχι καὶ μέσῳ αὐτῶν. Καί, βεβαίως, μεταξὺ τῶν δύο, δὲν εἶναι πιὸ ἔνοχος ἐκεῖνος πού εἶχε τὴν Ἀλήθεια στὴν βιβλιοθήκη του καὶ τὴν ἔβγαζε νὰ παίρνει ἀέρα κάθε 200 χρόνια γιὰ νὰ τὴν ξαναχώσει, κατόπιν ; Αὐτὴ ἡ ἔμφαση ἀπὸ πλευρᾶς μας στὴν «ἰστορικὴ» πλευρὰ τοῦ Ἡσυχασμοῦ μπορεῖ καὶ νὰ εἶναι ἕνας τρόπος νὰ ἀποφύγουμε ἀκριβῶς τὶς ἱστορικές μας εὐθύνες ὡς Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία. Ἐπικαλούμεθα τὴν ταλαιπωρία μας στὰ χέρια τῶν ἀλλοδόξων καὶ ἀλλοθρήσκων, τὶς ἱστορικές μας περιπέτειες καὶ τὰ παρόμοια. Μόνον πού ξεχνᾶμε ὅτι καὶ ἡ Δύση πέρασε παρόμοια καί, μάλιστα, ἐνωρίτερα ἀπὸ ἐμᾶς καὶ ὅτι ἔφαγε πολλὲς φορὲς χειρότερο ξύλο. Καὶ μᾶς ζήτησε βοήθεια καὶ δὲν εἴμαστε, τότε, σὲ θέση νὰ τῆς τὴν δώσουμε. Ἰστορικὰ ὅλα αὐτά, γιὰ νὰ θυμηθοῦμε καὶ μία ἔκφραση τοῦ Ἀνδρέα Λασκαράτου. Ὁ ἁπλὸς κόσμος, ὁ κατώτερος κλῆρος καὶ λίγοι μοναχοί, βεβαίως, ἔσωζαν τὴν Ἀλήθεια, τὴν «οὐσία» τοῦ ἄρθρου, μὲ τὴν στάση τους καί, παλαιότερα, καὶ μὲ τὸ μαρτύριό τους, ἀλλὰ πάντοτε στὸ περιθώριο τῆς ὅποιας «πνευματικῆς» κινήσεως. (καὶ στὴν Δύση – μὲ μπόνους γιὰ τοὺς συναναγνώστας ἕνα ἀριστούργημα τῆς ρητορικῆς στὴν Ἀγγλικὴ γλῶσσα !) Καὶ δὲν ἔδιναν δεκάρα γιὰ τὸ ἂν ἦταν «γνήσιοι». Αὐτὸ ἀπασχολεῖ ἐμᾶς, τοὺς λίγους γνησίως, τοὺς πολλοὺς κιβδήλως, μὲ τὴν μανία γιὰ τὴν γνησιότητα τῶν ἀστῶν καὶ τῶν μικροαστῶν μιμητῶν των.