Ου συ με λοιδορείς κύριε Νίμιτς…

του Χάρη Φεραίου*

Άκουσα το ρήμα σου κύριε Νίμιτς! Το εκτόξευσες άλλωστε ευκρινώς: «Αν εγώ ήμουν Μακεδόνας δεν θα διαπραγματευόμουν το όνομά μου»! Έτσι ακριβώς διατυπώθηκε το λοίδορο, που εξήλθε από το έρκος τών οδόντων σου, και απνευστί, αναιδές φθέγμα!  (Προσοχή! Όχι φλέγμα, παρότι, και βεβαίως, περί φλέγματος επρόκειτο…) Λοιδόρημα δε είναι ότι «Μακεδόνες» αποκαλείς, το Σλαβοαλβανικό συνονθύλευμα όσο (με το βλέμμα πάντα πλαγίως στο Αιγαίο) μάζεψε, διορίζοντάς το εκεί ως «Μακεδόνες», επιτήδειος Κροάτης αλχημιστής,  (και «φίλος» μας…) ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Και θα πρέπει, παρότι ασύστολο λοιδοριστή, συνεσταλμένος (ακριβέστερα συρρικνωμένος) εγώ να σε υπομένω λοιδορούντα, κύριε Νίμιτς!

Πλην όμως, και στο λέω: Ου συ με λοιδορείς κύριε Νίμιτς. Με λοιδορεί ο τόπος μου! Πρόσεξε δε: Δεν εννοώ τόπο μου, ανθρώπους όπως ο Κοτζιάς τού Αττικού λεκανοπεδίου, ή ο Αναστασίαδης των λευκωσιάτικων παρυφών τής λεκάνης τού Πεδιαίου! Αυτοί, κλασσικά κατάλοιπα είναι, τής έσχατης παρακμής τού τόπου. (Ιζήματα, που λέγαμε στο μάθημα τής χημείας…)  Εγώ μιλώ για την ίδια την προϊούσα παρακμή τού τόπου. Που εκπέμπει ρόγχο διακόσια τόσα χρόνια. Από την επαύριο τής απελευθέρωσής του (έστω κάποιου τμήματος) από τους Τούρκους. Όταν κατερχόμενοι «εκ τής Εσπερίας, διαφωτισμένοι» λόγιοί του, διακήρυτταν πως οφείλομε να αγνοήσομε τι μας έλεγε ο Κολοκοτρώνης, για «Βασιλιά Κωνσταντίνο» κ.τ.ο, διότι εμείς έλκομε την καταγωγή απ’ ευθείας από τον Περικλή:

Διαπρεπής νομοδιδάσκαλος, πανεπιστημιακός δε καθηγητής, ο Νικόλαος Σαρίπολος, (γείτονας την καταγωγή τού ως άνω κ. Αναστασιάδη) δίδασκε ότι, «…είμεθα κατ’ ευθείαν απόγονοι τών αρχαίων Ελλήνων, και αποστρέφομεν τους οφθαλμούς από τού αναμέσου χάσματος»! Με «ανάμεσον χάσμα» βεβαίως το Βυζάντιο… Το οποίο, άλλος διαφωτισμένος λόγιος, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ονομάζει «…άθλιον γένος», ο δε μέγας Κοραής «…ζυγόν τών Γραικορωμαίων αυτοκρατόρων». Για να επαναλάβει τα ανάλογα και, (πρώτος πρύτανης τού Πανεπιστημίου τού Όθωνα) ο Κωνσταντίνος Σχινάς! (Ο που πίεζε, υπενθυμίζω, τον Τερτσέτη ως Υπουργός Δικαιοσύνης να καταδικαστεί «εις θάνατον» ο Κολοκοτρώνης…). Και για να μην υστερήσουν δε σε «ελληνική καθαρότητα», Κοδρικάς κλπ, προσθέτουν και τους Μακεδόνες στα «ξένα έθνη» που υποδούλωσαν τους Έλληνες, από τη μάχη τής Χαιρωνείας και εντεύθεν!*¹  Μας έβαλαν μάλιστα συλλόβροτους τότε σ’ ένα καράβι όλους, να πάμε κατευθείαν να βρούμε ξανά τον Περικλή. Λέγαμε δε, ως πρώτο βεβαίως στάδιο, «νυφοκοκόζωμον» τον ζεστό καφέ που μας ξαπόσταινε από τον κάματο τής μέρας! Χωρίς εννοείται και να υπάρξει δεύτερο. Διότι, ως γνωστό, τα πλοία δεν ταξιδεύουνε στο χρόνο…

Και έκτοτε θαλασσοπνιγμένοι θαλασσοδερνόμαστε, μονίμως μακρυά από τον εσωτερικό μας χώρο, το «χαμένο κέντρο» που έλεγε και ο Ζήσιμος Λορεντζάτος. Χωρίς και να γνωρίζομε πια, τι είναι  αυτό που χάσαμε: Υπερασπιζόμαστε τη Μακεδονία, αλλά αγνοούμε τι στην ιστορία μας σημαίνει αυτό το όνομα! Μας σφύριξαν τα σλαβικά εκείνα κατάλοιπα, όσα κατοικούν τώρα στον Βαρδάρη, ότι Μακεδονία είναι ο Αλέξανδρος, και ότι Αλέξανδρος, (ένας πολεμιστής πάνω σε άλογο) είναι ο πρόγονός τους! Θαλασσωμένοι δε εμείς, αποδεχόμαστε ότι ο Αλέξανδρος είναι μεν πολεμιστής πάνω σε άλογο, αλλά είναι δικός μας, κι όχι δικός τους, πρόγονος. Διότι, με χαμένο κέντρο, ουδέν κατανοούμε! Δεν κατανοούμε δηλ., ότι «μέγας» ονομάστηκε εκείνος ο έφιππος νέος, όχι διότι μόνο νίκες είχε στην εκπληκτική πορεία του, αλλά διότι στα μόλις δέκα χρόνια τής θυελλώδους εκείνης εξόρμησης προς την ανατολή, ίδρυσε για τον κόσμο 32 Ελληνίδες πόλεις. Και ότι αυτές, και όχι ο Βουκεφάλας του βεβαίως, είναι που άλλαξαν την ιστορία, σύνολου δε, τού ανθρώπινου πολιτισμού… Και πως, αυτό είναι ό,τι σημαίνει για μας «Μακεδονία».

Χωρίς φυσικά να είναι και το μόνο. Διότι ως χώρος αυτός τού ελληνικού κόσμου, πρόσφερε επίσης στην ιστορία του, χίλια χρόνια αργότερα, κάτι επίσης μέγα, παρότι «άγνωστο»: Την κορυφαία δυναστεία αυτοκρατόρων του, την Μακεδονική, που τέλειωσε μεν την πορεία της με έναν άλλο έφιππο, επίσης πάντα νικηφόρο, πολεμιστή, τον Βασίλειο Βουλγαροκτόνο, αλλά την άρχισε με ένα επίσης τέκνο της, τέκνο αυτής τής «Ελληνίδας πόλης», τον διανοούμενο Πατριάρχη Φώτιο. Εκείνον που απέστειλε τους Μεθόδιο και Κύριλλο (αμφότερους επίσης Μακεδόνες) να ιδρύουν, στον βορρά τώρα, νέες «Ελληνίδες πόλεις»: Να προσφέρουν δηλ. στους, βάρβαρους ακόμα, Σλάβους τη γραφή (την κυριλλική) και συνεπώς τη γλώσσα, άλλως την αυτογνωσία τους. Δηλαδή την άνοδό τους στον πολιτισμό. Βγάζοντας από τα σκοτάδια, τους προγόνους εκείνους, που κατάλοιπα τους τώρα κατοικούνε στον Βαρδάρη. «Ετερο-φώτιστα» προϊόντα και βεβαίως «υστερο-φώτιστα», που όμως τώρα μπορούν, σ’ εμάς τους θαλασσωμένους, να μας κουνούν το δάκτυλο…

Τι αλήθεια απ’ όλα αυτά (τα συνοπτικά βεβαίως) έχουν τη δυνατότητα, όχι μόνο Αναστασίαδης και Κοτζιάς, νεοελληνικές αυτές σκιές, ξεθωριασμένες, φωτεινών προγόνων, να κατανοήσουν. Και τι, αν τους ερωτήσεις κάτι πιο σύνθετο ακόμη: Να ερωτήσεις δηλ., σύνολη την νεοελληνική μας, νεωτερική άλλωστε, διανόηση, τι, σε σύγκριση με την (σαρωτική τότε) διδασκαλία τής δυτικής νοησιαρχίας, για επιβίωση τού έθνους, στα ερεβώδη χρόνια τής Τουρκοκρατίας, σήμαινε η εκπληκτική διασάφησή της, ως ελληνικού τρόπου, τής Ορθοδοξίας, που διακήρυξε, λίγο πριν την Άλωση, Μακεδόνας και αυτός έσχατος, αλλά επίσης μέγας, ο Γρηγόριος Παλαμάς! Τι κατανοεί από το Παλαμικό φαινόμενο, η, ως θλιβερός πλάνης ανέστιος, μακράν και τού χαμένου κέντρου, διαβιούσα στο παραπληγικό της καροτσάκι, νεωτερική διανόηση τού τόπου…*²

Γι’ αυτό στο ξαναλέω κύριε Νίμιτς: Ου συ με λοιδορείς, αλλ’ ο τόπος. Ο  τ ό π ο ς   μ ο υ …

 

* Ο Χάρης Φεραίος είναι Διδάκτωρ τού ΕΜΠ. 

_____________________________________________________________________________________________

*1. Και ας μην απορεί ο αναγνώστης, διότι και ο εμβληματικός ιστορικός τής αριστερής διανόησης, Γιάννης Κορδάτος, πρόσφατα δε, (1946) παρόμοια διακήρυσσε! Και διακηρύσσουν ακόμα οι επίγονοι, πανεπιστημιακοί («επί καθέδρας Παπαρρηγοπούλου» φευ) καθηγητές, επώνυμοι σύντροφοί του…

*2. Και πώς, λέει ο γράφων, να μην έχει δίκαιο ο Χρήστος Γιανναράς, όταν διερωτάται αν «…ξέρει να ετυμολογήσει τη λέξη άγαλμα, τη λέξη αλήθεια, τη λέξη κοινοβούλιο;»