Γράφει ο Παναγιώτης Κωστόπουλος*
Τον Δεκέμβριο του 2008 μετά την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου από αστυνομικό, ζήσαμε το κάψιμο της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων. Από την εγκληματική ενέργεια ενός αστυνομικού, φθάσαμε να καίγεται η μισή Ελλάδα. Ο αστυνομικός συνελήφθη, καταδικάστηκε και φυλακίσθηκε. Οπότε οι επαναστάτες ήταν δίχως αιτία. Η μάλλον με αιτία, αλλά χωρίς σκοπό…
Είδαμε πατεράδες και δάσκαλους να συνοδεύουν τα παιδιά τους στο αστυνομικό τμήμα για να πετάξουν πέτρες ή μολότοφ εναντίον των αστυνομικών, που για εκείνους δεν είχαν πρόσωπο, παρά μόνο στολή και αντιπροσώπευαν όλους τους κακούς «μπάτσους» και το κακό κράτος. Διψούσαν για εκδίκηση, άναρχη. Εναντίον της αστυνομίας, των θεσμών, του κράτους. Και επειδή οι προαναφερθέντες έχουν μάθει να ταυτίζουν το κράτος με το έθνος, στρέφονται φανατικά εναντίον του έθνους και καίνε ελληνικές σημαίες. Υποστηρίζουν πως στρέφονται επίσης εναντίον της πλουτοκρατίας. Γι’ αυτό έσπασαν και κατέστρεψαν πολλά μικρά μαγαζιά, κάποιες μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες μετά τα επεισόδια δεν μπόρεσαν να καλύψουν τις ζημίες, δεν ανέκαμψαν ποτέ και αναγκάστηκαν να κλείσουν.
Οι ίδιοι προσπάθησαν μάταια να ενδύσουν με ιδεολογικό περίβλημα την αντίδραση και τα επεισόδια. Αυτό που κατάφεραν ήταν να παράξουν έναν μηδενιστικό ισοπεδωτισμό, να στελεχώσουν τη νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ που τέθηκε ο ιδεολογικός καθοδηγητής αυτών των παιδιών, αλλά και τη νεο-τρομοκρατία. Η΄ μήπως ο Δεκέμβρης του 2008 δεν γέννησε και παιδιά που στελέχωσαν τις ύποπτες ΜΚΟ και εγγράφτηκαν στα payroll του Σόρρος προπονούμενοι να αναλάβουν στο άμεσο μέλλον και κάποιο κυβερνητικό πόστο;
Αντίθετα, ένα μεγάλο μέρος της σημερινής νεολαίας, δέκα χρόνια μετά, είδαμε ανέλπιστα στα μεγαλειώδη συλλαλητήρια της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας να δείχνει διάθεση να αντιδράσει για ένα εθνικό θέμα. Αυτή η νεολαία ακολούθησε το ορμέμφυτο συναίσθημα της αγάπης προς την πατρίδα. Μετά τα συλλαλητήρια, εκεί που φαινόταν ότι η νεολαία «ηρέμησε» και ξεχάστηκε το θέμα, ήρθε η θυσία του Κωνσταντίνου Κατσίφα να μας θυμίσει ότι οι νέοι στην καρδιά έχουν μπαρούτι που περιμένουν να ανάψει. Εκεί που όλα έδειχναν ότι το επόμενο θύμα του Κοτζιά και της κυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, θα ήταν η Βόρειος Ήπειρος (είχε δηλώσει ότι μετά το προσύμφωνο των Πρεσπών θα έκλεινε τα μέτωπα με την Αλβανία), όντας ξεχασμένη από το ελληνικό κράτος, ήρθε η θυσία του παλληκαριού να λειτουργήσει ως ηλεκτροσόκ που ξύπνησε τις αντιστάσεις των Ελλήνων και να δηλώσει, ότι πλέον δεν θα «περάσει» εύκολα οποιαδήποτε προδοτική συμφωνία. Η νεολαία συγκινήθηκε και εντυπωσιάστηκε από τον ηρωισμό και την αυτοθυσία του Κωνσταντίνου. Με τη ζωή του και τον θάνατό του ο Κωνσταντίνος δίδαξε πράγματα που θα χρειάζονταν πολλές σχολικές χρονιές για να διδαχτούν στην τάξη απ’ τα βιβλία. Ίσως αυτή να ήταν και οι αφορμή που έψαχναν οι νέοι για να πάρουν τον αγώνα για τη Μακεδονία στα χέρια τους.
Έτσι, τον Νοέμβριο είχαμε καταλήψεις σε πολλά σχολεία της Ελλάδας και πορείες μαθητών για την ελληνικότητα της Μακεδονίας! Χωρίς να αναλύσουμε εδώ αν συμφωνούμε ή όχι με τις καταλήψεις, σημειώνουμε πως ήταν πρωτόγνωρο το γεγονός να γίνονται καταλήψεις και πορείες από μαθητές για ένα εθνικό θέμα και αυτό αφήνει μια νότα αισιοδοξίας για την αντίδραση της χαρακτηρισμένης «εν υπνώσει» νεολαίας, η οποία διαδήλωσε χωρίς να σπάσει βιτρίνες και πεζοδρόμια, χωρίς να φορά κουκούλες και χωρίς να πετά μολότοφ. Είναι περιττό να αναφερθεί ποιοι στάθηκαν απέναντι…
Προφανώς η αντίδραση της νεολαίας κάνει τους εθνομηδενιστές να «διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους», γιατί βλέπουν να πηγαίνει στράφι ο αγώνας που έκαναν τόσα χρόνια και τα χρήματα που δαπάνησαν για να κάνουν πλύση εγκεφάλου και να ετοιμάσουν τη νέα γενιά ραγιάδων και γενίτσαρων. Ίσως «φταίει» η μαγιά, ίσως «φταίνε» οι ρίζες, ίσως «φταίει» η οικογένεια. Αλλά περισσότερο «φταίει» η Ορθοδοξία που όσο και να προσπαθούν να τη ξεριζώσουν από την Ελλάδα, έχει μπολιάσει συνειδήσεις και μαθαίνει τον άνθρωπο να ζει ελεύθερος χωρίς δεσμεύσεις. Ο οντολογικά Ορθόδοξος Χριστιανός, «έχει κάψει την καλύβα του». Μαθαίνει να ζει και να πεθαίνει για ανώτερες αξίες, πράγματα ξένα προς αριστερούς και δεξιούς υλιστές που τους ενδιαφέρει το εφήμερο.
Εδώ και χρόνια η νεολαία μεγαλώνει σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα α-παιδείας, που οδηγεί εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις στο εξωτερικό ή σε κάποια ουρά του ΟΑΕΔ για ανανέωση της Κάρτας Ανεργίας. Μεγαλωμένη με ξένα πρότυπα και μαθημένη στην αλόγιστη κατανάλωση υλικών αγαθών, περιορίζεται στην κοινωνική επαφή μέσω των Μέσων (αντι)Κοινωνικής Δικτύωσης, χάνοντας την πραγματική επικοινωνία, συνηθισμένη να τρομάζει από την επαφή με τον συνάνθρωπο. Μια νεολαία που χόρτασε τόσα χρόνια εθνομηδενισμό, που χόρτασε τον χαρακτηρισμό «φασίστες», που προσπάθησαν να την απομακρύνουν από τον Θεό, που μεγάλωσε σε διαλυμένες οικογένειες, που δεν έχει από κάπου να πιαστεί και να ελπίζει.
Με την πάροδο των χρόνων, οι αντεθνικές απόψεις κυριάρχησαν εκεί που υπάρχουν οι «διαμορφωτές γνώμης», δηλαδή στα Πανεπιστήμια, στον καλλιτεχνικό χώρο, στον πνευματικό κόσμο, στις εκδόσεις κ.α. και από εκεί διοχετεύτηκαν στην κοινωνία. Τα αντανακλαστικά του κόσμου μειώθηκαν. Η καλοπέραση, ο ατομικισμός και ο ωχαδελφισμός μας στέρησαν την ενασχόληση με τα κοινωνικά, μας περιόρισαν στον μικρόκοσμό μας, αν όχι μόνο στον εαυτό μας. Έτσι, οι υγιώς σκεπτόμενοι πολίτες δεν ασχολήθηκαν ιδιαιτέρως με την πολιτική και άφησαν «άλλους» να δράσουν. Αυτό είχε ως συνέπεια να υπάρχει έλλειμμα πολιτικής σκέψης, παρεμβάσεως, συγγραμμάτων και συλλογικοτήτων και είναι κάτι που χρειάζεται να αλλάξει. Οι νέοι μας πρέπει να διδαχτούν να διεκδικούν και να κερδίζουν τις μάχες ιδεών στους χώρους των πανεπιστημίων, της τέχνης, του πολιτισμού, των εκδόσεων.
Γυρίζοντας τον χρόνο λίγο πίσω, στο 2004, μπορούμε να δούμε πως αυτό το ελπιδοφόρο ξάφνιασμα πατριωτισμού μπορεί να αποδειχθεί παροδικό. Ας θυμηθούμε την κατάκτηση του ευρωπαϊκού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου από την Εθνική Ελλάδος, όταν πολύς κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους με τις ελληνικές σημαίες στα χέρια και τον εθνικό ύμνο στο στόμα. Αρκετοί απ’ αυτούς ήταν νεολαίοι. Τότε πολλοί πίστεψαν, ότι κάτι μπορεί να αλλάξει, αλλά όπως αποδείχτηκε στα επόμενα χρόνια, διαψεύστηκαν… Καλή η έξαρση του πρόσκαιρου πατριωτισμού, αλλά δεν φτάνει. Πρέπει να δημιουργηθεί μέσα σε κάθε νεανική ψυχή κάτι πιο βαθύ, πιο στέρεο. Κάτι που είναι ικανό να λειτουργήσει ως θρυαλλίδα και να μην αποδειχθεί «κενό γράμμα».
Ο πατριωτισμός δεν είναι κάτι που διδάσκεται. Διδάσκεται όμως η Παράδοση, η Ιστορία μας, η Γλώσσα μας, τα κείμενα των Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας και της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας. Αυτά, το μεγαλύτερο μέρος της νεολαίας (και όχι μόνο), δεν τα έχει διδαχτεί. Δεν γίνεται η νεολαία να μην γνωρίζει τι άφησε πίσω του ο Παύλος Μελάς για να πεθάνει για τη Μακεδονία, πώς έζησε και πώς πέθανε ο Ίωνας Δραγούμης, ποιος ήταν ο Γερμανός Καραβαγγέλης ή ο Σπυρομήλιος και τι έγινε στις 17 Φεβρουαρίου το 1914. Να μην έχει διαβάσει τον Ιερό Χρυσόστομο και τον Μέγα Βασίλειο, τον Σολωμό και τον Παλαμά. Να μην μπορεί να ξεχωρίσει έναν πίνακα του Εγγονόπουλου και του Θεόφιλου, να μην γνωρίζει ποιος ήταν ο Κόντογλου. Γενικότερα, διακρίνεται ένα τεράστιο έλλειμα Παιδείας…
Η φιλοπατρία ως κάτι το εγγενές διαφέρει από τη διαδικασία γνώσης που προανέφερα (διδαχή Παράδοσης, Ιστορίας, Γλώσσας κ.ά.) γιατί η δεύτερη πρέπει να έχει έναν στόχο και έναν σκοπό. Πρέπει να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι οι πολίτες-μέλη της κοινότητας (έθνους) μοιράζονται ένα κοινό ιστορικό παρελθόν. Με αυτόν τον τρόπο να βιώσουν τους δεσμούς οι οποίοι τους συνδέουν και με εναργή συνείδηση να κατανοήσουν από πού έρχονται, πού βρίσκονται και να αποφασίσουν πού θέλουν να πάνε. Και αν θέλουν να πάνε μακριά, πρέπει να εργαστούν στην βάση, στη ρίζα, στα πράγματα που συνθέτουν την ταυτότητά μας. Να αντιληφθούν τη χωροχρονική συνέχεια του ελληνισμού, να αποδεχτούν την κληρονομιά, να πάρουν τη σκυτάλη στη σκυταλοδρομία συνέχισης του έθνους και να παλέψουν για την επιβίωση και την μακροημέρευσή του.
Κοντολογίς, ο στόχος πρέπει να είναι να μετατρέψουμε το συναίσθημα (πατριωτισμό), σε συνείδηση και πράξη και να ακολουθήσουμε μια στάση ζωής που θα επαληθεύει αυτήν την επιλογή. Να επιτύχουμε την επικαιροποίηση της παράδοσης και την ηθική ανασυγκρότηση της κοινωνίας. Έτσι, θα καταφέρουμε να ενδυναμώσουμε την εθνική ταυτότητα, η οποία θα μπορέσει να μας καταστήσει βιώσιμους ως πολιτισμό μέσα στη χοάνη της παγκοσμιοποίησης, του ηθικού μαρασμού και του κίνδυνου της απώλειας ακόμα και της ίδιας μας της υπόστασης ως έθνος.
Το τελευταίο διάστημα, βιώνουμε και θα βιώσουμε την ταλάντωση του πολιτικού εκκρεμούς, που έρχεται από την «Αριστερά» και πηγαίνει στη «Δεξιά», μιλώντας με τους παλιούς και εν πολλοίς ξεπερασμένους όρους. Πολλοί νέοι μπαίνουν ή θα μπουν σε ένα αδιέξοδο παιχνίδι κυνηγητού με τις συμμορίες των «αντιπάλων», ιδιαίτερα αν δεν υπάρχουν υγιείς δυνάμεις να τους υποδεχτούν. Γι’ αυτό και είναι πάντα ορατός ο κίνδυνος να υπάρξει εκτροπή σε αντιδημοκρατικές καταστάσεις, από τις οποίες θα επωφεληθούν διάφορες συμμορίες. Στο σημείο αυτό, εντοπίζεται και η ευθύνη των μεγαλύτερων ηλικιακά, οι οποίοι δεν έχουν δημιουργήσει ακόμα ένα πατριωτικό, δημοκρατικό, πολιτικό υποκείμενο που θα εκφράσει και θα αγκαλιάσει αυτά τα παιδιά, ώστε να μην παρασυρθούν στην αγκαλιά κάθε επιτήδειου και να μετατραπούν από κομματικοί νεολαίοι και χειροκροτητές του κάθε κομματάρχη, σε πυροκροτητές συνειδήσεων.
Για το τέλος κρατάμε τα λόγια του Δραγούμη από τον πρόλογο του «Μαρτύρων και Ηρώων αίμα»: «Φαντάζομαι φυτρώνοντας νέα γενεά Ελλήνων – τη γενεά σας Ελληνόπουλα, αν θέλετε – μεγαλωμένη στα αίματα, θρεμμένη με πολέμους, μεθυσμένη από κινδύνους, γενεά ζωντανών, γενεά τολμηρών, γενεά ατρόμητων, χυμίζοντας κατά το φως ενός γλυτωμού».
*Ιδιωτικός Υπάλληλος, Μεταπτυχιακός Φοιτητής Δημόσιας Ιστορίας.