του Βασίλειου Μακρυπούλια*
Μέσα στα χρόνια όλα αλλάζουν και εξελίσσονται, η μαρξική σύλληψη του προλεταριάτου δεν αποτελεί εξαίρεση σε αυτόν τον αιώνιο κανόνα. Δεν ξέρω πώς θα ένοιωθε ο Γερμανός φιλόσοφος βλέποντας την ψυχολογική μετεξέλιξη του προλεταριάτου, το οποίο πλέον δεν αποσκοπεί στο να καθιερώσει καμμία δικτατορία διότι έχει απορροφηθεί πλήρως και ψυχολογικώς μέσα στο καταναλωτικό κοσμικό πλαίσιο του κεφαλαιοκρατικού κόσμου. Συγκεκριμένα οι προλετάριοι σήμερα έχουν κρατήσει τον μαρξικό αυτό τίτλο –όπως και οι ιερείς έχουν κρατήσει εθιμοτυπίες από την εποχή των αποστόλων– όμως συναποτελούν το εξουσιαστικό κομμάτι της σύγχρονης οικονομίας διότι συνιστούν τον κύριο αγοραστικό πόλο ώστε η αγορά να κινείται και ο κύκλος του χρήματος να δουλεύει όσο καλύτερα μπορεί. Εδώ μάλιστα και δέκα χρόνια –και αυτό ελάχιστοι το έχουν αντιληφθεί– η προλεταριοποίηση του κόσμου έχει ονομασθεί οικονομική κρίση.
Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι: Ο κόσμος αλλάζει, έχουμε απίστευτες μετακινήσεις πληθυσμών, οι πληθυσμοί όμως αυτοί ενώ μαρξικά θεωρούνται προλετάριοι(είτε θρησκευτικοί είτε εργασιακοί) δεν έχουν καμμία ταξική συνείδηση ή καμμία ιδεολογική και ηθική επιδίωξη να επαναστατήσουν και να αναλάβουν την εξουσία. Απλά θέλουν από τις κρατικές κυβερνήσεις εργασιακή απορρόφηση άρα και κοινωνική ενσωμάτωση. Ώστε το προλετάριο ως επαναστατικό μαρξικό μέγεθος έχει ιστορικά εξαφανισθεί. Στην προσπάθειά τους όμως οι κυβερνήσεις να στήσουν το νέο πληθυσμιακό πάζλ εξύφαναν το σενάριο της οικονομικής κρίσης, η οποία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ελεγχομένη ανακατανομή πλούτου, εξουσιαζομένου από κεντρικά μέρη, προκειμένου να ελεγχθεί το νέο κρατικό οικουμενικό πάζλ, και οι νέες εργασιακές και οικονομικοκοινωνικές ισορροπίες.
Οι προλετάριοι λοιπόν εξαρτώνται πλήρως από τους έχοντας τον πλούτο και καμμία σκέψη δεν υπάρχει να επαναστατήσουν, ούτως ή άλλως έχουν αλλάξει τελείως τη μαρξική επαναστατική τους φύση. Τώρα επειδή οι εργασιακές σχέσεις έχουν εξελιχθεί, οι μηχανές έχουν εισέλθει στη ζωή των ανθρώπων, οι μαρξικοί φόβοι ξεπεράσθηκαν, πτωχοί πλουτίζουν, προλετάριοι γίνονται αρχηγοί κρατών, τώρα πλέον οι προλετάριοι αποτελούν τον καταναλωτικό στρατό των κεφαλαιούχων. Κυβερνά το προλεταριάτο αλλά αντίστροφα. Τα προϊόντα δημιουργούνται με βάση τη μαζική κουλτούρα των προλεταρίων. Γι αυτό εξάλλου σιγά αλλά σταδιακά καταργείται η μεσαία τάξη ώστε όλα να απλοποιηθούν, όλος ο κόσμος θα πρέπει να γίνει μια τεράστια αγορά. Υπάρχουν οι πάροχοι πλούτου και προϊόντων και οι αγοραστές προλετάριοι. ΟΙ προλετάριοι προσαρμόζονται στο νέο μετακαπιταλιστικό κόσμο της ειρήνης που επιφυλάσσει το life style. Από τη στιγμή κατά την οποία το σπίτι του εργάτη έχει lab top,κινητό, τηλεοράσεις και λοιπές ανέσεις, όλα είναι τέλεια.
Ο Μάρξ έδωσε τον τρόπο ο καπιταλισμός έκανε όλα τα άλλα. Συγκεκριμένα: Ο Μάρξ ως αντίστροφος Ιησούς φώναξε: «δεν υπάρχει σωτηρία έξω από τον κόσμο της μηχανής» (Ο Ιησούς είχε φωνάξει «δεν υπάρχει σωτηρία έξω από την εκκλησία»).Οι προλετάριοι πίστεψαν το Μάρξ και θεώρησαν ότι όλα στη ζωή είναι χρήμα, κατανάλωση, ύλη και οικονομικές ισορροπίες. Ευτυχισμένος δεν είναι αυτός ο οποίος σκέπτεται αλλά αυτός ο οποίος έχει ύλη και δεν τρομάζει να κοιτάζει τους οικονομικούς δείκτες στα «μάτια». Σταδιακά οι προλεταριακές μάζες ξέχασαν το πνεύμα και τις άνω οδούς και δέθηκαν στον κύκλο του χρήματος. Σήμερα που το life style έχει επικρατήσει ξεπεράσθηκε και η ιστορική αποστολή του προλεταριάτου. Γιατί να επαναστατήσουν όταν αυτοί με τις αγορές τους ρυθμίζουν τα πάντα; Γιατί να επαναστατήσουν όταν όλα και όλοι ,από τα σχολεία μέχρι τα ΜΜΕ εργάζονται γι αυτούς, με διαφημίσεις, με μελέτες αγοράς. Γιατί να επαναστατήσουν τη στιγμή κατά την οποία όλοι ασχολούνται με τους ευπαθείς και αδυνάτους, όταν όλα έχουν καταστή κατανάλωση και ύλη και ανάλωση, κάτι το οποίο αποεπαναστατικοποιεί το προλεταριάτο και το καθιστά τον συνεργάτη καταναλωτή των κεφαλαιούχων;
Είναι τόση η μανία του προλεταριάτου ώστε συζητούμε για μαρξική επαναστατική αντιστροφή του ιστορικού ρόλου των πτωχών και μαρξικά αδυνάτων. Πλέον το προλεταριάτο θα επαναστατήσει μόνον εάν δεν έχει όλα τα λεφτά ώστε να αγοράσει όλα όσα θέλει. Το ψυχολογικό και όχι το δικτατορικό προλεταριάτο είναι εδώ. Είναι τόσος ο εξανδραποδισμός που υφίσταται το προλεταριάτο ώστε θα επαναστατήσει μόνον όταν δεν έχει όλα όσα θέλει. Γι’ αυτό και έχει προσαρμοσθεί επάνω του όλη η καπιταλιστική εξουσιαστική κυρίαρχη λογική.
Ας την προσέξουμε. Καταργείται η μεσαία τάξη ώστε να έχουμε τους λίγους εμπόρους και τους πολλούς καταναλωτές. Από εκεί και πέρα έχουμε μαζικές παραγωγές σε προϊόντα ευρείας χρήσης (υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα, αυτοκίνητα κ.α) ώστε οι μάζες να ευχαριστούνται. Όλα εμπορευματικοποιούνται, όλα γίνονται κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν των προλεταρίων, χάριν της καταναλωτικής μανίας των προλεταρίων. Τα ψώνια γίνονται τηλεοπτικά παιχνίδια ώστε οι προλετάριοι να έχουν τα δικά τους είκοσι λεπτά όπου θα είναι πρωταγωνιστές πέρα από κάθε αμφιβολία. Η τηλεόραση σφύζει από μαγειρική και χορούς και τραγούδια και τυχερά παίγνια προκειμένου να εξευμενισθεί η μαρξική επαναστατική μανία των προλεταρίων. Ο προλεταριακός επαναστατικός ζόφος μετατρέπεται σε καταναλωτική και κεφαλαιοκρατική δουλοπρεπής μανία. Ο κόσμος γίνεται αντιληπτός όχι όπως στον Πυθαγόρα (στολίδι και αρμονία) αλλά ως ένα τεράστιο προϊόν το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αγορασθεί και να καταναλωθεί. Δεν είναι τυχαίο ότι οι συσκευές ευρείας οικιακής χρήσης, φάρμακα ευρείας χρήσης, βιβλία τσέπης, παντού καφέ και γρήγορο φαγητό, όλα καθίστανται εύκολη αγορά χωρίς σκέψη προκειμένου το προλεταριάτο να καταστή ήρεμος ψυχολογικός παράγων. Γι αυτό εξάλλου και η αριστερολαγνεία. Οι προλετάριοι δεν ξεχνούν ότι ο Μάρξ τους εδημιούργησε και σε κανένα άλλο κόσμο δεν θα είχαν τόσο τέλεια ζωή,να δουλεύουν λίγο, να προσπαθούν ελάχιστα, να ζούν με τη γαστέρα και την επιθυμία και όχι το νού, και να είναι τόσο ευτυχισμένοι. Διότι υπήρξαν και πολιτισμοί όπου απαίτησαν από τους πολίτες το μείζον και το ανώτερον, νοερώς και ηθικώς, προκειμένου η πόλις και οι πολίτες να εξελιχθούν.
Ώστε λοιπόν η περίφημη διαλεκτική σχέση πλουσίων και προλεταρίων ομοιάζει με τη σχέση του όρους με τις πηγές. Όλοι και όλα εργάζονται για το προλεταριάτο το οποίο πλέον είναι μέρος του επισήμου life style. Yπάρχει όμως μια παράξενη εμφάνιση του προλεταριάτου. Εξωτερικά καταναλώνει, ψυχολογικώς είναι αγχωμένοι οι προλετάριοι διότι δεν ξέρουν εάν θα τα έχουν όλα, πνευματικώς νοιώθουν μαρξικά τέκνα του κράτους ώστε ως οι πρωτόπλαστοι τα περιμένουν όλα από το κράτος. Δεν επιδιώκουν το μέγιστο, θέλουν τα επιδόματα, την ευρεία κατανάλωση, και τις ελαστικές μορφές εργασίας. Διότι οι προλετάριοι προκαλούν σε μεγάλο βαθμό όλα όσα εργασιακά ή μη επισυμβαίνουν, κρυφά αποτελούν συνδιαμορφωτή με τους εξουσιαστές του κόσμου όπως τον βλέπουμε να διαμορφώνεται αυτόν τον κόσμο, επειδή μάλιστα προήλθαν από το Μάρξ και άσχετα με το τι ξέρουν πολιτικά ή δεν ξέρουν, επιθυμούν την αριστερολαγνεία, διότι σε κάθε άλλο σοβαρό πολιτικό περιβάλλον, όπου η ωφέλεια θα υπερκεράσει την απλή τέρψη, οι προλετάριοι θα αποκτήσουν την υγιά πολιτική συνείδηση, όπως αυτή τη βλέπουμε στον Πλατωνικό Πρωταγόρα. Ώστε η Πλατωνική Εργατκή τάξη η οποία απορρέει από τους Βασιλείς –Φιλοσόφους να στηρίζεται στην αιδώ και στη δίκη, στην προσφορά προς την ευδαιμονία και την ενδελέχεια και της πόλεως και του πολίτου.
* Ο Βασίλειος Μακρυπούλιας είαι δρ.φιλοσοφίας.