Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος
Διεθνολόγος
Το διάβασμα και τα βιβλία είναι οι παρεξηγημένοι, παραμελημένοι θησαυροί του κόσμου μας. Βγαίνοντας από ένα βαρετό και καταπιεστικό εκπαιδευτικό σύστημα που επέβαλε την μελέτη ως αγγαρεία και το κείμενο ως αντικείμενο αποστήθισης, πάρα πολλοί άνθρωποι κλείνουν τα τελευταία σχολικά βιβλία για να μην ξανανοίξουν κανένα στη ζωή τους. Αυτό είναι μία μεγάλη τραγωδία – ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας, το οποίο έχει ενδιαφέροντα, ασχολίες και ευαισθησίες όπως όλοι, αποκόβεται από τη γνώση, τις ιδέες και την ψυχαγωγία που μπορεί να προσφέρει ένα βιβλίο.
Γιατί είναι σημαντικό;
Τα προφανή οφέλη ενός βιβλίου είναι οι πληροφορίες και οι ιδέες που περιέχει. Μπορεί κανείς να έρθει σε επαφή με το σύνολο της ανθρώπινης σκέψης, γνώσης και εμπειρίας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, από κάθε κουλτούρα, ιδεολογία και εποχή. Βελτιώνουμε το λεξιλόγιο μας, την κριτική μας σκέψη και καλλιεργούμε την φαντασία μας. Μπορούμε να βρεθούμε στο μυαλό και στη θέση κάθε λογής προσωπικότητας: επαναστατών, επιστημόνων, εξερευνητών, πολιτικών, καλλιτεχνών, ηρώων… Αυτό το πεδίο διευρύνεται ακόμα περισσότερο με την λογοτεχνία, που μπορεί και έχει αφηγηθεί άπειρες ιστορίες ανθρώπων από κάθε πλευρά της ζωής, σε ό,τι καταστάσεις μπορεί να φανταστεί κανείς.
Έχει γίνει πλέον κλισέ το ρητό «η γνώση είναι δύναμη», αυτό όμως δεν αναιρεί την ορθότητα του. Όλα όσα γίνονται γύρω μας παράγουν δεδομένα, σκέψεις και συμπεράσματα, που έχουν αποτυπωθεί κάπου γραπτά. Η γνώση οδηγεί στην δράση, θωρακίζει απέναντι στην εξαπάτηση, διατυπώνει ερωτήσεις, ανοίγει δρόμο για περισσότερη συζήτηση και περισσότερες ιδέες.
Το διάβασμα έχει και πιο χειροπιαστά οφέλη. Βελτιώνει τη μνήμη και ενισχύει τον εγκέφαλο, μειώνοντας τον κίνδυνο εκφυλιστικών νοσημάτων στην Τρίτη ηλικία. Σε μία εποχή που λόγω της τεχνολογίας η προσοχή μας είναι πιο διασπασμένη και αποπροσανατολισμένη από ποτέ, το διάβασμα βελτιώνει την ικανότητα μας στη συγκέντρωση και την περισυλλογή. Τέλος, το διάβασμα μπορεί να γίνει ένας πολύ ευχάριστος – και φθηνός – τρόπος διασκέδασης και χαλάρωσης, μία ευκαιρία ο χρόνος να κυλίσει πιο αργά και να αφοσιωθούμε για λίγο σε κάτι που μας αρέσει.
Πως να διαβάζω περισσότερο;
Πολλοί άνθρωποι θεωρητικά θα ήθελαν να διαβάσουν, ή και να αυξήσουν τον αριθμό των βιβλίων που ολοκληρώνουν. Αυτό μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους, από καθαρά ψυχαγωγικούς μέχρι μορφωτικούς, ακαδημαϊκούς και επαγγελματικούς. Ίσως να έχουν μία στοίβα βιβλία στο κομοδίνο τους που δεν άρχισαν ή δεν ολοκλήρωσαν ποτέ. Ίσως να θέλουν να εξερευνήσουν μία νέα ασχολία ή πεδίο γνώσης. Συχνό όμως παράπονο είναι πως δεν βρίσκουν χρόνο, τουλάχιστον όχι όσο θα ήθελαν.
Στην πραγματικότητα αυτό που λείπει είναι η οργάνωση – οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν πολύ περισσότερο διαθέσιμο χρόνο από ότι νομίζουν, ιδίως όταν είναι νέοι. Παρακάτω ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές για περισσότερο και καλύτερο διάβασμα.
Βάλε το διάβασμα στο πρόγραμμα σου: Μέσα στις ασχολίες της ημέρας, τη σχολή, τη δουλειά, το νοικοκυριό και την κοινωνική ζωή, είναι εύκολο να προσπεράσουμε ευκαιρίες για διάβασμα. Μπορούμε όμως να βρούμε κάποια σημεία μέσα στην ημέρα, π.χ. μόλις ξυπνήσουμε ή προτού κοιμηθούμε, για να ανοίξουμε το βιβλίο που μας αρέσει. Ακόμη και 15-20 λεπτά κάθε μέρα μπορούν να κάνουν τη διαφορά.
Εμεταλλεύσου κενά μέσα στην ημέρα: Οι περισσότεροι από εμάς περνάμε πολλή ώρα στον υπολογιστή ή το κινητό μας τηλέφωνο, όταν είμαστε μόνοι. Ένα κομμάτι αυτού του χρόνου μπορεί να αφιερωθεί στο διάβασμα. Αντί να χαζεύουμε στο Instagram και το Facebook όταν περιμένουμε στην ουρά, καθόμαστε στο λεωφορείο ή ταξιδεύουμε με πλοίο, μπορούμε να βγάλουμε εκείνη τη στιγμή το βιβλίο μας. Σε αυτές τις περιπτώσεις βολεύουν πολύ τα e-books (τα οποία διατίθεται δωρεάν σε γιγάντιες ποσότητες στο διαδίκτυο), που μπορούμε να τα δούμε από το κινητό μας. Ένα βιβλίο μπορεί να βρίσκεται μόνιμα μέσα στην τσάντα μας – ή, πολλά βιβλία, στην μνήμη του τηλεφώνου μας.
Άκου ένα βιβλίο: Για περιπτώσεις που δεν μπορούμε να καθόμαστε μπροστά από μία οθόνη ή το βιβλίο μας, όταν π.χ. κάνουμε δουλειές στο σπίτι ή αθλούμαστε, πολύ καλή λύση είναι τα audiobooks, ηχογραφημένα δηλαδή βιβλία. Έτσι μπορούν ώρες της ημέρας που είναι ανιαρές ή κουραστικές να αποκτήσουν ξαφνικά ενδιαφέρον. Δυστυχώς δεν υπάρχουν πολλά ελληνικά ηχογραφημένα βιβλία, αυτό όμως μπορεί να είναι μια τέλεια αφορμή να ξεσκονίσουμε τα αγγλικά μας.
Μη φοβάσαι να κλείσεις ένα βιβλίο: Ορισμένοι άνθρωποι πιέζουν τον εαυτό τους να ολοκληρώσουν ένα βιβλίο που δεν τους αρέσει ιδιαίτερα ή το βρίσκουν βαρετό. Αυτή η προσέγγιση είναι πολύ λάθος. Το μόνο κριτήριο ανάγνωσης είναι εάν μας αρέσει και εάν μας προσφέρει κάτι. Δεν έχουμε δα καμιά δέσμευση απέναντι στο συγγραφέα!
Διάβασε πάνω από ένα ταυτόχρονα: Αυτή η συμβουλή σίγουρα δεν είναι για όλους, όμως το να έχει κανείς δύο-τρία βιβλία υπ’ όψιν του την ίδια περίοδο βοηθά να δώσει περισσότερη ποικιλία. Αν βαρεθούμε το ένα, μπορούμε να συνεχίσουμε το δεύτερο, δημιουργώντας έναν ευχάριστο κύκλο.
Βάλε στόχους: Αν είσαι σαν εμένα και θες να έχεις τα πάντα οργανωμένα, μπορείς να βάλεις κάποιους (ρεαλιστικούς) στόχους για την ανάγνωση σου, για παράδειγμα πόσα και ποια βιβλία θες να διαβάσεις φέτος, ή να διαβάζεις μισή ώρα κάθε μέρα για ένα μήνα. Μπορείς να έχεις μία λίστα με τα βιβλία που θέλεις να διαβάσεις, ώστε να λειτουργεί σαν πυξίδα. Απλά συμβιβάσου με την ιδέα ότι η λίστα θα μεγαλώνει με γρηγορότερο ρυθμό από ότι εσύ ολοκληρώνεις τα βιβλία της (κι αυτό είναι καλό).
Μίλα με φίλους: Το διάβασμα είναι συνήθως μοναχική υπόθεση, η αγάπη για τα βιβλία όμως όχι. Συζήτα με γνωστούς και φίλους για ένα βιβλίο που διάβασες, ή για το τι διαβάζουν εκείνοι. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο εάν έχετε κοινά ενδιαφέροντα. Έτσι μπορείς να ανακαλύψεις καινούρια, ενδιαφέροντα βιβλία – βοηθώντας η λίστα 20 βιβλίων του 2019 να φτάσει αισίως, τον Δεκέμβριο του έτους, τα 104.
Τι να διαβάσω;
Κυριολεκτικά ό,τι θες.
Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός, το ίδιο και τα ενδιαφέροντα του – ευτυχώς ο κόσμος των βιβλίων έχει χώρο για όλους. Μόνο η λογοτεχνία έχει εκατοντάδες κατηγορίες και είδη. Από εκεί και πέρα ανοίγεται μπροστά μας η ιστορία (εννοείται πως θα την έβαζα πρώτη, για να μην ξεχνιόμαστε), η φιλοσοφία, η πολιτική, τα οικονομικά, οι φυσικές επιστήμες, η θεολογία, η τεχνολογία, η ψυχολογία, η αυτοβελτίωση.
Αν ρωτούσε κάποιος εμένα, εγώ θα έλεγα πως είναι σημαντικό όλοι οι άνθρωποι να γνωρίζουν την ιστορία της πατρίδας τους, τον πολιτισμό της και την σκέψη των ανθρώπων της. Αλλά από εκεί και πέρα είσαι απόλυτα ελεύθερος, με μόνη προϋπόθεση να περνάς καλά και να μαθαίνεις.
Καλό ταξίδι!
2 comments
Πολύ ωραίο άρθρο. Ερωτήσεις: έχεις να προτείνεις βιβλία που αναφέρθηκε ο rod dreher στο άρθρο που ανέβασες περί αναζητησης στόχου; Είπε ότι δε θα τα βρούμε στα βιβλία αυτοβελτιωσης. Και δεύτερον: αν έχεις υπόψη σου βιβλίο για γυναίκες που φοβούνται να αναπαραχθούν. Πολύ σημαντικό αν μου απαντήσεις. Ευχαριστώ.
Καλησπέρα σας. Όταν ο Dreher μιλούσε για βιβλία που αφορούν το νόημα και τους στόχους, εννοούσε κυρίως φιλοσοφίας και θρησκείας. Ο καθένας μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε χιλιάδες διαφορετικούς σκοπούς. Για τον Dreher και τον υποφαινόμενο η καλύτερη επιλογή θα ήταν το Ευαγγέλιο (+”Η περιπέτεια ενός προσκυνητή”). Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα σας, δυστυχώς δηλώνω πλήρη άγνοια.