Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».
ΤΟ ΠΡΩΤΟ πρᾶγμα πού θυμᾶμαι ὅτι εὐχήθηκα τό 2001 ὅταν σοκαρισμένος…… εἶδα σέ ζωντανή μετάδοση τά ἀεροπλάνα τῶν τζιχαντιστῶν νά «καρφώνονται» πάνω στούς δίδυμους πύργους, ἦταν «πρός Θεοῦ νά μήν γίνουμε ποτέ σάν καί αὐτούς»! Ἡ ἐπίθεση στήν ἐλευθερία ἔπρεπε νά ἀπαντηθεῖ μέ περισσότερη ἐλευθερία. Δυστυχῶς τά πράγματα δέν ἐξελίχθηκαν ἔτσι. Παρά τίς εὐχές. Ἡ ἐπίθεση ἀπαντήθηκε μέ ἀσφάλεια. Καί προοπτικά σέ βάθος εἰκοσαετίας μέ συρρίκνωση ἐλευθεριῶν. Ἡ ὑπερδύναμη ἀναδιοργάνωσε ὅλες τίς πρεσβεῖες της στόν κόσμο καί σύμφωνα μέ τίς ἀποκαλύψεις τῶν Σνόουντεν καί Ἄσσανζ ἄρχισε νά παρακολουθεῖ τίς τηλεφωνικές ἐπικοινωνίες καί τήν ἠλεκτρονική ἀλληλογραφία πολιτῶν.
Πρῶτα αὐτῶν πού θεωροῦσε τρομοκράτες καί ἀπειλή γιά τήν ἀσφάλειά της, ἔπειτα ὅμως ἑκατομμυρίων πολιτῶν μέ ἄλλοθι τό ἄν κατά τίς συνδιαλέξεις τους ἤ τίς γραπτές ἐπαφές τους χρησιμοποιοῦσαν κάποιες λέξεις κλειδιά. Μετά τήν νίκη Τράμπ ἡ ὁποία βασίστηκε στά λεγόμενα social media καί στήν κατά τούς Δημοκρατικούς διείσδυση τῶν Ρώσσων σέ αὐτά, εἰς τρόπον ὥστε νά διαμορφώνεται ἡ ἐκλογική συμπεριφορά ἑκατομμυρίων πολιτῶν μέσω ἀλγορίθμων, οἱ ΗΠΑ ἄρχισαν νά συρρικνώνουν τήν ἐλευθερία καί στούς χώρους αὐτούς. Ὄχι μόνο εἰς βάρος τοῦ Τράμπ καί τῶν ὀπαδῶν του οἱ ὁποῖοι ἀπεκλείσθησαν μέ δικτατορικό τρόπο ἀπό τά κοινωνικά δίκτυα μετά τά πρόσφατα γεγονότα στό Καπιτώλιο. Ἀλλά καί εἰς βάρος ἐπώνυμων Δημοκρατικῶν. Μέλος τῆς οἰκογένειας Κέννεντυ ἀπεκλείσθη προσφάτως ἀπό τίς πλατφόρμες μέ ἀφορμή τά σχόλιά του ἐναντίον τῶν ἐμβολίων. Ἐθεωρήθη ἀρνητής καί τό Σύνταγμα τοῦ facebook καί τοῦ twitter τό ὁποῖο ὑποτίθεται ὅτι ἀντλεῖ νομιμοποίηση ἀπό τήν κοινότητα τῶν χρηστῶν του δέν μποροῦσε νά ἀνεχθεῖ σχόλια ἐναντίον τῶν πολυεθνικῶν. Τόν καθαίρεσε. Στήν πραγματικότητα, ἀπό τό 2001 καί ἐντεῦθεν, στήν Δύση, ζοῦμε σέ μιά νέα ἱστορική ἐποχή: τήν ἀναίρεση τῆς Δύσεως ὡς συστήματος ἀξιῶν.
Τό 1989 δέν ἦταν τό τέλος τῆς ἱστορίας, ἀλλά μία νέα ἀρχή της. Στήν πρώτη φάση τῆς νέας ἐποχῆς, τό σύστημα αἰσθανόμενο μιά ἀπειλή ἀπροσδιόριστη ἀποφάσισε: «Δυτικέ ἄνθρωπε, θά σέ ἀκούω καί θά σέ παρακολουθῶ». Τώρα στήν νέα φάση ἔρχεται νά σοῦ πεῖ: «Δυτικέ ἄνθρωπε, ὄχι μόνο θά σέ ἀκούω καί θά σέ παρακολουθῶ ἀλλά νά ξέρεις καί κάτι ἀκόμη. Θά σοῦ ἀφαιρῶ καί τόν λόγο. Θά σοῦ περιορίζω καί τό δικαίωμα ἔκφρασης. Εἰ δυνατόν καί τοῦ συνέρχεσθαι».
Στήν πατρίδα μας αὐτό ἄρχισε ἐπισήμως νά συνειδητοποιεῖται ἀπό προχθές, ὅταν τό facebook ἀποφάσισε νά ἀπαγορεύσει τίς ἀναρτήσεις ἀριστερῶν πολιτῶν οἱ ὁποῖοι καλοῦσαν τήν Πολιτεία νά σεβαστεῖ τά δικαιώματα τοῦ Κουφοντίνα καί νά κάνει δεκτό τό αἴτημά του γιά μεταγωγή στίς φυλακές Κορυδαλλοῦ. Μέ αἰτιολογία ἀπαγόρευσης, ὅτι ἀποδοκιμάζει τήν βία καί τήν τρομοκρατία. Αἴφνης ξεσηκώθηκε σάλος μέγας. Ἔπρεπε νά φθάσει τό πρόβλημα στήν αὐλή τῆς ἀριστερᾶς γιά νά καταστεῖ συνείδηση, τόπος κοινός, ἡ ραγδαία συρρίκνωση τῶν ἀτομικῶν ἐλευθεριῶν στό διαδίκτυο καί στήν δημόσια σφαῖρα. Πρίν φθάσουμε ἕως ἐδῶ ὅμως εἶχαν προηγηθεῖ ἄλλα ἐπεισόδια πού ἔπλητταν τό δικαίωμα τῆς ἐλεύθερης ἔκφρασης κεντρώων πολιτῶν. Δεξιῶν πολιτῶν. Ἀκροδεξιῶν πολιτῶν. Ἀπό ποῦ νά ἀρχίσει κανείς καί ποῦ νά τελειώσει; Ἀπό τήν ἀφαίρεση ἀνάρτησης τῆς Ἀφροδίτης Μάνου κατά τοῦ Σώυμπλε ἐπειδή πράγματι κάποιοι χαρακτηρισμοί της ἦταν ὑπερβολικοί; Ἀπό τήν ἀφαίρεση ἀνάρτησης ἰατροῦ πού διαφωνοῦσε μέ τά μέτρα τοῦ πρώτου lockdown; Ἀπό τόν προπηλακισμό τοῦ ἑρμηνευτῆ Πετράκου ἀπό τό ἴδιο τό facebook πού ἐπιχείρησε νά ἀρθρώσει τήν δικό του διαφορετικό λόγο ἐναντίον τῶν μέτρων γιά τήν πανδημία; Ἀπό τήν ἀφαίρεση βίντεο κλίπ ράπερ ἀπό τό Υοu Tube γιατί θεωρήθηκαν ἀκραῖοι οἱ στίχοι τῶν τραγουδιῶν τους; Ἀπό τήν πρόσφατη ἀφαίρεση ἀνάρτησης ὁμότιμης καθηγήτριας τοῦ Πανεπιστημίου Μακεδονίας γιά τά ἐθνικά θέματα; Ἀπό τόν περιορισμό τῆς ἐλευθερίας ἔκφρασης μελῶν τοῦ ἐθνικιστικοῦ χώρου στά μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης; Ἤ μήπως γιά νά ἔρθουμε στά καθ’ ἡμᾶς νά σταθοῦμε στό πρωτοσέλιδο κεντροαριστερῆς ἀπογευματινῆς ἐφημερίδας, ἡ ὁποία μᾶς προειδοποίησε προχθές γιά νά ἑτοιμαζόμαστε ὅτι οἱ ἁρμόδιες ἀρχές ἀγοράζουν νέο σύστημα καί σύντομα θά εἶναι σέ θέση νά ὑποκλέπτουν συνομιλίες ἑκατομμυρίων Ἑλλήνων μέσῳ τοῦ Viber καί τοῦ whatsup; Ἤ μήπως ἀκόμη-ἀκόμη πρέπει νά θυμηθοῦμε τόν ἀποκλεισμό ἐκπροσώπων κομμάτων ἀπό τηλεοπτικά πάνελ ἤ τήν ἀπαγόρευση μοτοπορειῶν ἐπί ποινῇ συλλήψεως τήν 25η Μαρτίου 2020;
Ὅσο οἱ ἀπαγορεύσεις ἔπλητταν τήν δεξιά, τήν ἀκροδεξιά, τόν ἐθνικισμό, τήν ἐκκλησία, ἀνυπότακτους πανεπιστημιακούς, τόν Τράμπ, τούς ψεκασμένους, τούς συνωμοσιολόγους, ἐν πάσῃ περιπτώσει ὅλους ὅσους ἡ Ἀριστερά θεωρεῖ ἐκτός βεληνεκοῦς τῆς «προοδευτικῆς παράταξης», δέν εἶχε κανένα πρόβλημα μέ τήν συρρίκνωση τῶν ἐλευθεριῶν στό διαδίκτυο καί μέ τήν ἀφαίρεση τοῦ λόγου. Καί δέν εἶχε πρόβλημα βεβαίως, γιατί ὅλα ὅσα συνέβαιναν τῆς θύμιζαν τόν μεταπολιτευτικό ἑαυτό της. Ἀπό τήν μία ἔδινε μάχη γιά νά δημοσιεύονται οἱ ματωμένες προκηρύξεις τῆς 17 Νοέμβρη στόν Τύπο ἀλλά ἀπό τήν ἄλλη ἀφαιροῦσε τόν λόγο ἀπό τούς συνδικαλιστές τῆς ΔΑΠ στά Πανεπιστήμια (ὁ Βαγγέλης Μεϊμαράκης καί ὁ Ἄγγελος Μοσχονᾶς ἔχουν νά θυμοῦνται πώς τούς ἅρπαξαν τό μικρόφωνο σέ συνέλευση στό Πάντειο) καί ἐμπόδιζε μέ ἀκτιβισμούς τήν προβολή ταινιῶν πού ἀνέτρεπαν τίς ἀλήθειες της, ὅπως ἡ «Ἑλένη», βασισμένη στό ὁμώνυμο βιβλίο τοῦ Γκατζογιάννη. Τῆς θύμιζαν ἐπίσης τόν δημοκρατικό σοβιετικό ἑαυτό της. Τίς ζωές τῶν ἄλλων. Τό ἱστορικό ξενοδοχεῖο τῆς Μόσχας «Νασιονάλ» τό ὁποῖο ἀκόμη καί σήμερα διατηρεῖ ὡς ἀξιοθέατο τά παγιδευμένα τηλέφωνα τῆς ΚGB. Γιατί νά νοιώθει ἄβολα λοιπόν ἡ Ἀριστερά; Ὅταν ἐμεῖς φωνάζαμε ὅτι ἀνοίγονται ἐπικίνδυνοι δρόμοι μέ τήν φασιστική διακοπή τοῦ διαγγέλματος Τράμπ στόν ἀέρα μέ ἀπόφαση δημοσιογράφου καί μέ τό διαδικτυκό πογκρόμ τῶν ὀπαδῶν του ἀπό τά κοινωνικά δίκτυα, κάποιοι στήν Ἑλλάδα πανηγύριζαν ἀπερίσκεπτα.
Θά μποροῦσα νά πῶ, νά ποῦμε καί ἐμεῖς, ὅτι χαιρόμαστε μέ τήν φίμωση τῶν ἀπόψεών τους γιά τόν Κουφοντίνα. Προσωπικῶς ὅμως ἀπαγορεύω στόν ἑαυτό μου νά χαίρεται γιά μία ἀπαγόρευση. Ἀκόμη καί ἄν πλήττει ψηφοφόρους τῆς Ἀριστερᾶς. Ἀντιθέτως. Θεωρῶ πώς μιά ὑγιής δημοκρατία δέν πρέπει σέ καμμία περίπτωση νά φοβᾶται τήν ἄποψη πολίτη, ἀκόμη καί ἄν ὑποστηρίζει τό αἴτημα ἑνός τρομοκράτη νά μεταχθεῖ ἀπό μιά φυλακή σέ μιά ἄλλη. Πρέπει νά τῆς ἐπιτρέπει νά ἀκούγεται γιά νά τῆς δίνει χῶρο νά ἀπορρίπτεται. Ὡς μειοψηφική. Μόνο μιά ἄρρωστη δημοκρατία πού δέν ἔχει αὐτοπεποίθηση καί πίστη στόν ἑαυτό της φοβᾶται τίς ἀκραῖες διαφορετικές ἀπόψεις. Ἡ δημοκρατία ὡς τό πολίτευμα πού ἔχει σχεδιαστεῖ γιά τήν πειθώ δέν ἔχει δικαίωμα νά αἰσθάνεται ἀνασφάλεια γιά οἱαδήποτε ἄποψη. Εἴτε τήν ἐκφράζει ἀκροδεξιός, εἴτε ἀκροαριστερός, εἴτε ἀρνητής, εἴτε θρησκευόμενος, εἴτε οἱοσδήποτε. Ἡ ὑγιής δημοκρατία ἔχει ἀπαντήσεις γιά ὅλα. Νά φοβόμαστε τίς δημοκρατίες πού δέν ἔχουν ἀπαντήσεις καί ἀπαντοῦν μέ συρρικνώσεις.
Καί ἐπειδή βρισκόμαστε σέ ἕνα κομβικό σημεῖο –φιλελεύθερη ἐφημερίδα χαρακτήρισε χθές τό δίκτυο «εὔφλεκτη σφαῖρα» προετοιμάζοντας τό ἔδαφος γιά νομοθετικές παρεμβάσεις καί περιορισμούς– θέλω νά σημειώσω καλῇ τῇ πίστει τά ἑξῆς. Ἄς μήν διανοηθεῖ κανείς νά ἀξιοποιήσει τίς ὑπερβολές καί τίς διαβολές πού γράφτηκαν καί γράφονται μέ ἀφορμή τίς ὑποθέσεις Λιγνάδη καί Κουφοντίνα στά δίκτυα κοινωνικῆς δικτύωσης γιά νά εἰσάγει ἑλληνικῆς ἐμπνεύσεως περιορισμούς στά μέσα αὐτά. Ὁ ἴδιος δέν διατηρῶ γιά τήν ὥρα λογαριασμούς σέ αὐτά γιατί πιστεύω στήν ἔντυπη δημοσιογραφία καί στόν παραδοσιακό γραπτό λόγο. Πιστεύω στήν σκέψη καί ὄχι στά τηλεγραφήματα. Εἶμαι ρομαντικός. Δέ γίνεται ὅμως κάποιοι πού βάσισαν κυριαρχίες τους σέ φράσεις τοῦ τύπου «πάρτυ στό twitter μέ» ἤ «τό facebook γκρεμίζει τόν», τώρα πού γυρίζει τό κλῖμα σέ αὐτά λόγῳ τῆς φύσεώς τους ὡς μέσων (θρέφονται ἀπό τήν κριτική πρός τίς ἐξουσίες), νά κάνουν δεύτερες ἀδιανόητες σκέψεις.
Ἐάν ὁ κόσμος στερηθεῖ τήν δυνατότητα νά ἐκτονώνεται χαστουκίζοντας τά πληκτρολόγια σέ κάθε Πάρνηθα, κάθε Σούνιο, κάθε Ἰκαρία, κάθε Πολάκη, κάθε Λιγνάδη καί κάθε Κουφοντίνα, τότε οἱ ἐξελίξεις ἀντιθέτως μέ ὅσα πιστεύουν κάποιοι δέν θά ἐπιβραδυνθοῦν. Θά ἐπιταχυνθοῦν. Ἡ σφαῖρα ναί, εἶναι εὔφλεκτη γιατί κάποιοι ἐπένδυσαν πολιτικά σέ αὐτήν στά χρόνια τῆς ἀντιπολίτευσης καί ἡ φωτιά πού ἄναψαν ἀπειλεῖ τώρα καί τούς ἰδίους. Ἀλλά μιά φωτιά δέν σβήνεται ἄν τῆς ρίξεις καί ἄλλο λάδι. Σβήνεται μέ τήν πειθώ καί μέ τήν πολιτική. Εὔχομαι νά ἐπικρατήσει ψυχραιμία.
Άρθρο στην “ΕΣΤΙΑ”, Δ. 1 Μαρτίου 2021, φ. 41.896, σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 2/3/2021). .