Το νέο Λύκειο και τα Θρησκευτικά

Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας για το νέο Λύκειο προφανώς θα υποστεί επεξεργασία και δεν είναι η τελική. Όμως από όσα ανακοινώθηκαν μπορούμε να κάνουμε τα πρώτα σχόλιά μας και να εκφράσουμε τους προβληματισμούς μας. Άλλωστε ήδη ακούσθηκαν αντιδράσεις και διαφωνίες από κλάδους εκπαιδευτικών και πιστεύω ότι σε μία δημοκρατική πολιτεία οι υπεύθυνοι του κάθε Υπουργείου πρέπει να είναι ευέλικτοι όταν τα αντίθετα επιχειρήματα είναι βάσιμα.

Θα πω πρώτα τα θετικά, τα οποία εγώ προσωπικά βρίσκω στο προτεινόμενο σχέδιο. Είναι ευτύχημα ότι δεν ακολουθήθηκε η πρόταση ορισμένων Διευθυντών Ιδιωτικών Λυκείων, η οποία είχε δει το φως της δημοσιότητας προ ολίγων μηνών. Η πρόταση εκείνη βασιζόταν στο αγγλοσαξωνικό Διεθνές Απολυτήριο (Ι.Β.), το οποίο εφαρμόζεται και στην Ελλάδα για παιδιά που θέλουν να σπουδάσουν κατ’ ευθείαν σε αγγλόφωνα πανεπιστήμια και κολλέγια του εξωτερικού. Έχει καθαρά επαγγελματική στόχευση και λησμονεί τον παιδαγωγικό χαρακτήρα του Λυκείου, το οποίο παραμένει μία βαθμίδα της γενικής μορφώσεως και πρέπει συν τοις άλλοις να διαπλάθει χαρακτήρες. Το σχέδιο των Ελλήνων Διευθυντών προέβλεπε μόνον τρία υποχρεωτικά μαθήματα, τα Νέα Ελληνικά, τα Αγγλικά και τη Γυμναστική, γι’ αυτό κι σε παλαιότερα άρθρα μου είχα γράψει ότι δεν είναι Λύκειο, αλλά ΙΕΚ για αεροσυνοδούς! Μάλιστα το προαναφερθέν σχέδιο προέβλεπε μόνον Ευρωπαϊκή Ιστορία και αυτή ως επιλεγόμενο μάθημα, άρα καταργούσε τελείως την Ελληνική Ιστορία στις δύο τελευταίες τάξεις.

Το δεύτερο θετικό είναι ότι παρά τη συμπίεση των ωρών η Ελληνική Γλώσσα για πρώτη φορά παρουσιάζεται στους μαθητές ως μία ενιαία Ελληνική από την Αρχαιότητα έως σήμερα. Το μάθημα της Γλώσσας ενοποιεί την Αρχαία Γραμματεία, την Έκθεση- Έκφραση και τη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Δεν γνωρίζω την ποσότητα και την ποιότητα των κειμένων που θα προλάβουν να διδαχθούν, αλλά ως ιδέα μού αρέσει. Αυτή είναι η ιστορική αλήθεια για τη γλώσσα μας. Από τον Όμηρο μέχρι σήμερα οι περισσότερες ρίζες των λέξεων είναι οι ίδιες. Αυτό που αλλάζει είναι η γραμματική και μερικές καταλήξεις. Τα Αρχαία Ελληνικά δεν είναι ξένη γλώσσα για τα ελληνόπουλα, ούτε απέχουν τόσο πολύ από ατ Νέα Ελληνικά όσο απέχουν τα Λατινικά από τα ιταλικά και τις άλλες λατινογενείς γλώσσες.

Η τρίτη θετική επισήμανση είναι η δημιουργία στην Γ΄ Λυκείου μίας τρίτης κατεύθυνσης πέραν της θεωρητικής και της θετικής- τεχνολογικής. Δηλαδή το νέο Λύκειο θα έχει ξεχωριστή κατεύθυνση για όσους επιθυμούν να ακολουθήσουν τις σχολές με αντικείμενο τα οικονομικά, τη διοίκηση επιχειρήσεων και την κοινωνιολογία. Αυτή η διαίρεση υπάρχει και στη Γαλλία όπου το περίφημο Μπακ (εκ του Μπακαλωρεά = Απολυτήριο) χωρίζεται σε κατεύθυνση Φιλολογική, Επιστημονική και Κοινωνικο- οικονομική.

Στα αρνητικά του νέου σχεδίου επισημαίνω τη δυσμενή μεταχείριση των Θρησκευτικών. Ενώ στο μέχρι σήμερα ισχύον πρόγραμμα του τριταξίου Λυκείου η Γυμναστική και τα Θρησκευτικά καταλαμβάνουν ισότιμα 5 ώρες (2 στην Α, 2 στη Β και 1 στη Γ ), τώρα η αντιστοιχία των υποχρεωτικών μαθημάτων γίνεται 6-3 υπέρ της Γυμναστικής. Δηλαδή τα Θρησκευτικά θα διδάσκονται 2 ώρες υποχρεωτικά στην Α Λ Λυκείου, 1 ώρα υποχρεωτικά στη Β΄ Λυκείου, και μάλιστα με αλλαγμένο τίτλο και περιεχόμενο, και 2 ώρες ως επιλεγόμενο μάθημα στη Γ΄ Λυκείου πάλι με τον τίτλο Θρησκεία και Κόσμος. Εμφανίζεται δε μία ανακολουθία στο κείμενο του σχεδίου. Ενώ αρχικά αναγράφεται ότι στο νέο Λύκειο δεν θα υπάρχουν μονόωρα μαθήματα τελικά υπάρχει μόνο ένα και αυτό είναι το μάθημα Θρησκεία και Κόσμος της Β Λυκείου. Η εμπειρία όλων μας από τα γυμνασιακά μας χρόνια διδάσκει ότι μονόωρο μάθημα σημαίνει ουσιαστικά καταργημένο μάθημα. Τη μία εβδομάδα συμπίπτει με αργία, τη δεύτερη ασθενεί ο καθηγητής, την τρίτη μπορεί να συμπέσει με εκδρομή, την επόμενη θα γίνει πρόχειρο διαγώνισμα και τελικά δεν διδάσκεται τίποτε.

Η ευρωπαϊκή εμπειρία καταδεικνύει ότι στην εποχή μας τα Θρησκευτικά θεωρούνται απαραίτητο μάθημα σε όλες τις βαθμίδες του Σχολείου και μάλιστα έρχεται να διαδραματίσει έναν ρόλο ηθοπλαστικό, τον οποίο δεν έχουν πάντα τα άλλα μαθήματα. Στη Γερμανία και στο Βέλγιο η διδασκαλία των Θρησκευτικών στη Στοιχειώδη και στη Μέση Παιδεία είναι υποχρεωτική και προβλέπεται από το Σύνταγμα. Μάλιστα στη Γερμανία η Ρωμαιοκαθολική και η Ευαγγελική Εκκλησία έχουν καίριο ρόλο στη συγγραφή των βιβλίων. Στη χώρα μας ισχύει ο νόμος 590/ 1977 , δηλαδή ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος, που προβλέπει ότι η Ιερά Σύνοδος έχει λόγο επί του δογματικού περιεχομένου των βιβλίων των Θρησκευτικών, αλλά απ
ό πλευράς Πολιτείας συνήθως αγνοείται αυτή η πρόνοια του Νόμου. Στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Πορτογαλία το μάθημα έχει αμιγώς Ρωμαιοκαθολικό χαρακτήρα δηλαδή τα τοπικά Υπουργεία Παιδείας αναγνωρίζουν τον ρόλο της συγκεκριμένης Χριστιανικής Ομολογίας στην κοινωνία και στην εθνική ταυτότητα. Στη Ρωσία από τον Σεπτέμβριο θα υπάρχει υποχρεωτικό μάθημα Ορθοδόξων Θρησκευτικών σε όλα τα σχολεία, εκτός από τις περιοχές στις οποίες επικρατεί το μουσουλμανικό στοιχείο ( Τσετσενία κ,λπ).

Πρέπει, λοιπόν, και στις τρεις τάξεις του Λυκείου μας τα Θρησκευτικά να είναι μάθημα υποχρεωτικό και βασισμένο στην Ορθόδοξη Παράδοση, με το δικαίωμα απαλλαγής των αλλοθρήσκων και των ετεροδόξων, όπως προβλέπει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Κ.Χ. 3.4.2011

.