Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».
Στήν ἁρμοδιότητα τοῦ Τούρκου ὑπουργοῦ Ἀμύνης ὁ πρόξενος τῆς Κομοτηνῆς! Η κατάσταση πού ἐπικρατεῖ στήν Θράκη, ὁμοιάζει ἐκ πρώτης ὄψεως μέ μαγική εἰκόνα. Κάθε Σάββατο βράδυ, πούλμαν πού ἀναχωροῦν ἀπό τήν ὁδό Δημοκρίτου στήν Κομοτηνή, μεταφέρουν ἔναντι 14€ τό ἄτομο δεκάδες Ἕλληνες τουρίστες –κυρίως φοιτητές– στήν Κωνσταντινούπολη, ἡ ὁποία ἀπέχει μόλις 3 ὧρες. Κάθε Σάββατο ἀπόγευμα, αὐτοκίνητα μέ εὔπορους Τούρκους ἐκδρομεῖς περνοῦν τά σύνορα τῆς Ἑλλάδος στούς Κήπους καί κατευθύνονται στίς ἀγαπημένες τους ταβέρνες τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως, στήν περιοχή τοῦ Ἅη-Γιώργη καί τῆς Μάκρης, προκειμένου νά ἀπολαύσουν τό γεῦμα τους μακρυά ἀπό τούς περιορισμούς τῆς ἰσλαμικῆς θρησκείας γιά τό ἀλκοόλ. Ὁ αὐτόπτης μάρτυς μένει ἄφωνος. Τήν ὥρα πού ὁ Ἐρντογάν δίνει ρεσιτάλ μίσους ἐναντίον τῆς Ἑλλάδος, οἱ λαοί δείχνουν νά τόν ἀγνοοῦν. Εἶναι, ὅμως, τόσο εἰδυλλιακά τά πράγματα; Ὁ ἔμπειρος ἐπισκέπτης τῆς Κομοτηνῆς, τῆς Ξάνθης καί τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως μπορεῖ εὔκολα νά αἰσθανθεῖ τήν φόρτιση καί τόν ἠλεκτρισμό πού ἐπικρατεῖ καί κρύβεται πίσω ἀπό τήν ρουτίνα καί τήν ἐπιφανειακή ἠρεμία.
Σέ ὅλα τά σπίτια τῆς Θράκης ἀνεμίζουν τεράστιες ἑλληνικές σημαῖες. Αὐτή πού κυματίζει, μάλιστα, ἔξω ἀπό τό ὑπέροχο κτίριο τῆς λέσχης Κομοτηναίων κοντά στήν Τσανάκλειο Σχολή εἶναι γιγαντιαία καί ἐπιβλητική. Καί γιά τούς μυημένους στούς τοπικούς κώδικες, αὐτό σημαίνει πολλά. Ὡστόσο, αὐτό πού προκαλεῖ ἐνδιαφέρον σέ αὐτήν τήν φάση, εἶναι ὁ ἐμφύλιος πού ἔχει ξεσπάσει στό ἐσωτερικό τῆς μουσουλμανικῆς μειονότητας, ὁ ὁποῖος οὐσιαστικά, σέ ἕναν βαθμό, ἀποτελεῖ τόν καθρέφτη τῶν συσχετισμῶν καί τῶν ἀντιπαλοτήτων πού ἐπικρατοῦν στήν γειτονική Τουρκία. Ἡ καταγγελία τοῦ φιλελεύθερου μουσουλμάνου βουλευτῆ τοῦ ΠΑΣΟΚ Ἰλχάν Ἀχμέτ ἐναντίον τοῦ Τούρκου προξένου, ἡ ἀκαριαία διαγραφή του ἀπό τήν συμβουλευτική ἐπιτροπή «τουρκικῆς μειονότητας» μέ ἀπόφαση τοῦ προξένου, ἡ στοχοποίηση τοῦ δημάρχου Ἰάσμου ἀπό τό τουρκικό προξενεῖο (διεγράφη καί αὐτός ἀπό τήν συμβουλευτική) καί ἡ συνάντηση μετά φωτογραφήσεως, παρακαλῶ στίς 5 Ἰουνίου, τοῦ προξένου μέ τόν Τοῦρκο πρέσβη στήν Ἀθήνα, εἶναι γεγονότα πού δέν ἀξιολογήθηκαν οὔτε ἀναλύθηκαν ἐπαρκῶς ἀπό τά ἀθηναϊκά μέσα ἐνημέρωσης. Γιά νά κατανοήσει κανείς τήν δυναμική τῶν ἐξελίξεων στήν μειονότητα, θά πρέπει νά λάβει ὑπ’ ὄψιν του τρία γεγονότα:
Πρῶτον, ὁ Τοῦρκος πρόξενος στήν Κομοτηνή ἔχει ὑπαχθεῖ ἐσχάτως στήν ἁρμοδιότητα τοῦ ὑπουργοῦ Ἀμύνης Χουλουσί Ἀκάρ καί δέν δίνει λόγο μόνο στό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν. Δεύτερον, ὁ πρόξενος, ἐκτελῶντας ἐντολές ἀπό τήν Ἄγκυρα, φαίνεται ὅτι ἀπαιτεῖ ἀπό τούς βουλευτές καί τούς δημάρχους τῆς μειονότητας νά καταστοῦν στράτευμα τοῦ Ἀκάρ καί νά δώσουν ρεσιτάλ φιλοτουρκισμοῦ. Φαίνεται ὅτι τούς ζητᾶ νά συσπειρωθοῦν καί νά προκαλέσουν ἔνταση στίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις, εἴτε ἀπό τό βῆμα τοῦ κοινοβουλίου, εἴτε ἀπό τοπικές ἐκδηλώσεις, στίς ὁποῖες φέρεται νά ἀπαίτησε –σύμφωνα μέ τοπικά μέσα ἐνημέρωσης– νά ἔχει τόν πρῶτο λόγο. Ἀλλά εἰσπράττει ἀρνήσεις. Προφανῶς, τόν ἐνοχλεῖ τό γεγονός ὅτι ὁ φιλελεύθερος Ἰλχάν δέν παίζει τό παιγνίδι τοῦ διχασμοῦ, πού βλάπτει τήν μειονότητα. Προφανῶς τόν ἐνοχλεῖ ὅτι ἀναφέρεται τακτικά στήν θρακιώτικη καταγωγή του καί δέν δίνει ἔμφαση στά ἐθνοτικά της χαρακτηριστικά. Οὔτε ἐπαναλαμβάνει τά ἐπιχειρήματα τῆς Ἄγκυρας περί καταπίεσης τῆς μειονότητας. Ἀναδεικνύει, ὅμως, ὅλα τά θέματα τῆς μειονότητας στήν Βουλή μέ μετριοπάθεια. Προφανῶς ἐπίσης, δέν ἀρέσει στόν Τοῦρκο πρόξενο ὅτι σέ πολιτιστικές ἐκδηλώσεις πού ἔγιναν προσφάτως στήν ἐπαρχία τοῦ Ἰάσμου, ἐκλήθησαν ἀπό τόν μειονοτικό δήμαρχο τῆς περιοχῆς Ἕλληνες τραγουδιστές ὅπως ὁ Θέμης Ἀδαμαντίδης καί ὁ Μιχάλης Stavento καί ὄχι μόνον Τοῦρκοι, ὅπως συνέβαινε στό παρελθόν.
Τρίτον, φαίνεται ὅτι οἱ τάσεις στά ἡγετικά κλιμάκια τῆς μειονότητας εἶναι δύο: ἡ πρώτη εἶναι ἰδιαιτέρως φιλική στόν Πρόεδρο Ἐρντογάν, ὑπάρχει ὅμως καί μία ἀκόμη δεύτερη, ἡ ὁποία εἶναι φιλική στήν κεμαλική ἀντιπολίτευση. Εἶναι ἐξ ἴσου ἰσχυρή, γι’ αὐτό καί ὄχι πειθήνια στίς ὅποιες ὁδηγίες τῆς ζητεῖται νά ἐκτελεστοῦν. Καί ἀπ’ ὅ,τι φαίνεται, στόν δρόμο πρός τίς τουρκικές ἐκλογές, οἱ ἀντιστάσεις θά αὐξάνονται. Παρά τό γεγονός ὅτι ἡ κυβέρνηση Ἐρντογάν αὔξησε τήν χρηματοδότηση πρός τό τουρκικό προξενεῖο, τήν ὥρα πού ἡ Τουρκία περνᾶ βαθειά οἰκονομική κρίση.
Ποιό εἶναι, λοιπόν, τό μεῖζον πού μᾶς διέφυγε καί κρύβεται ἐνδεχομένως πίσω ἀπό τίς καταγγελίες τοῦ κυρίου Ἰλχάν καί τήν διαγραφή του ἀπό τήν συμβουλευτική ἐπιτροπή τῆς μειονότητας; Τήν ὥρα πού ψάχνουμε ποῦ θά χτυπήσει στό Αἰγαῖο ὁ Ἐρντογάν καί ἡ Τουρκία, μᾶς διέφυγε ἡ Θράκη. Μᾶς διέφυγε ὅτι σχεδιάζεται προσεκτικά νά ἀποτελέσει ἐπιβοηθητική ἑστία ἔντασης στίς ἑλληνοτουρκικές σχέσεις, μέ τήν στρατολόγηση βουλευτῶν τοῦ ἑλληνικοῦ κοινοβουλίου, οἱ ὁποῖοι ὅμως ἀρνοῦνται νά παίξουν αὐτόν τόν προβοκατόρικο ρόλο. Μᾶς διέφυγε καί κάτι ἀκόμη: ὁ Ἰλχάν εἶναι ὁ πρῶτος πολιτικός ἀπό τήν μουσουλμανική μειονότητα τῆς Θράκης, ἀπό τό 1989, ὁ ὁποῖος μέ τόλμη καταγγέλλει τόν Τοῦρκο πρόξενο Κομοτηνῆς γιά ἀνάμειξη στά ἐσωτερικά τῆς Ἑλλάδος. Ὁ τελευταῖος πού τό ἔκανε, δέν ἦταν κάν βουλευτής ἀλλά πολιτευτής τῆς Νέας Δημοκρατίας, ὁ προοδευτικός ψυχίατρος Ἰμπραήμ Ὀνσούνογλου, ὁ ὁποῖος δέν ἦταν ἐκλεκτός τοῦ προξενείου.
Πρόκειται γιά μία ἐντελῶς νέα κατάσταση, ἡ ὁποία θά ἐξελιχθεῖ. Καί ἴσως χρειαστεῖ παρέμβαση τοῦ Ὑπουργείου Ἑξωτερικῶν, γιά τό γεγονός ὅτι ὁ πρόξενος, μετά ἀπό καί ἐπίσημες καταγγελίες βουλευτῶν τοῦ κοινοβουλίου, παραβιάζει τήν σύμβαση τῆς Βιέννης. Μέ ὅ,τι μπορεῖ νά σημαίνει αὐτό. Γιά τήν ὥρα, ἡ ἔνταση περιορίζεται στό ἐσωτερικό τῶν ἡγετικῶν κλιμακίων τῆς μειονότητας, ὅπου καθρεφτίζεται ἡ διχόνοια μεταξύ κεμαλικῶν καί ἰσλαμιστῶν. Ἄς μήν ὑπάρχουν αὐταπάτες ὅμως. Θά ἔρθει στιγμή πού θά ἐπιδιωχθεῖ μέ κάποια ἀφορμή ἡ δημιουργία ἔντασης συνολικά στήν περιοχή. Γι’ αὐτό καί οἱ κάτοικοι τῆς Θράκης, πού αἰσθάνονται πότε ἀνεβαίνει καί πότε κατεβαίνει πραγματικά τό θερμόμετρο, ἔχουν ὑψώσει στά σπίτια τους μεγάλες ἑλληνικές σημαῖες. Προειδοποίηση λέγεται αὐτό στήν θρακική διάλεκτο!
Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Τε. 15 Ίουνίου 2022, φ. 42.280 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 16/6/2022).