Του Θανάση Κ.
Όταν η παγκόσμια οικονομία βουλιάζει σε ξαφνική – ΜΗ “αναμενόμενη” (δηλαδή μη “κυκλική”) – ύφεση, έχουμε συνήθως μεγάλες ανατροπές πολιτικές και γεωπολιτικές…
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο μέχρι πριν ένα χρόνο πιθανολογούσε μια “ήπια άνοδο του πληθωρισμού”, που μπορούσε να “απορροφηθεί” γρήγορα και μια “ταχεία ανάκαμψη” (μετά την πανδημία), τώρα πια κάνει πολύ δυσοίωνες προβλέψεις. Αναφέρεται σε υψηλό πληθωρισμό που δεν θα τιθασευτεί εύκολα και σε πιθανότητα παγκόσμιας ύφεσης που συγκρίνεται με τις χειρότερες της τελευταίας πεντηκονταετίας!
Συγκεκριμένα σύμφωνα με το ΔΝΤ η παγκόσμια οικονομία γνώρισε υφέσεις το 1973, το 1981-82, το 2009 και το 2020. Την τελευταία μάλιστα λόγω πανδημίας.
Καμία από αυτές τις κρίσεις δεν είχε τα χαρακτηριστικά μιας ομαλής κυκλικής διακύμανσης της διεθνούς οικονομίας.
Όλες προκλήθηκαν από “εξωγενή” (μη κυκλικά) γεγονότα. Πετρελαϊκές κρίσεις (1973 και 1979) δομική χρηματιστηριακή κρίση (2008).
Όλες είχαν σοβαρές πολιτικές και γεωπολιτικές συνέπειες.
Όλες κατάφερε να τις ξεπεράσει, τελικά, ο Δυτικός κόσμος.
* Σήμερα για πρώτη φορά ομολογείται και επισήμως (από το ΔΝΤ) ότι η κρίση είναι παρόμοιας (αν όχι μεγαλύτερης) σοβαρότητας με τις πέντε προηγούμενες.
Επίσης οφείλεται σε μια σειρά από “εξωγενείς” λόγους (μη “κυκλική”).
Που θα έχει διάρκεια αρκετά μεγαλύτερη, απ’ όσο αρχικά προβλεπόταν.
Μόνο που αυτή τη φορά – και σε αντίθεση με τις προηγούμενες φορές – θα πλήξει κυρίως το Δυτικό κόσμο…
Και θα έχει άγνωστες πολιτικές συνέπειες μέσα στη Δύση, οδηγώντας σε ακόμα πιο απρόβλεπτες γεωπολιτικές ανατροπές.
Σύμφωνα με διαδοχικές εκθέσεις του ΔΝΤ, η Ρωσία θα έχει ύφεση κι αυτή αλλά θα πάει αρκετά καλύτερα από το αρχικά αναμενόμενο. Ενώ η Δύση θα πάει χειρότερα απ’ όσο περίμεναν…
Πιο συγκεκριμένα, το ΔΝΤ προέβλεπε το Μάρτιο ότι η Ρωσία θα είχε φέτος ύφεση 8,5% (και θα κατέρρεε). Τον Ιούνιο αναθεώρησαν την πρόβλεψη αυτή: Η Ρωσία θα είχε ύφεση της τάξης του 6% για φέτος (χωρίς να μιλάνε πλέον για κατάρρευση). Τώρα θεωρούν ότι η Ρωσία θα κλείσει τη χρονιά με ύφεση γύρω στο 3,4% (πράγμα που πιθανόν θα αναθεωρηθεί κι άλλο προς τα κάτω).
Ταυτόχρονα το 2023 θα είναι για τη Δύση “η πιο σκοτεινή ώρα” (the darkest hour) όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στους Financial Times ο κορυφαίος οικονομολόγος του ΔΝΤ Olivier Gourinchas.Tα πράγματα θα γίνουν “πολύ οδυνηρά για πάρα πολύ κόσμο”, όπως συμπλήρωσε ο ίδιος…
Την ίδια στιγμή η Ρωσία ανακοινώνει ότι η βιομηχανική της παραγωγή άρχισε ήδη να ανακάμπτει (παρά τις προηγούμενες προβλέψεις για… επικείμενη “κατάρρευσή” της). Eνώ αυτή η ανακοίνωση αντιμετωπίζεται με “σκεπτικισμό” από δυτικούς παρατηρητές, διεθνείς οίκοι διατυπώνουν την πρόβλεψη ότι η ανάκαμψη στη Ρωσία μπορεί να ξεκινήσει από την επόμενη χρονιά. Όταν η Δύση θα αντιμετωπίζει ακόμα τη “χειρότερη ώρα της”!
Το τι θα συμβεί τελικά, παραμένει άγνωστο. Το μόνο βέβαιο μέχρι στιγμής είναι ότι οι δυτικές προβλέψεις για την ίδια τη Δυτική οικονομία επιδεινώνονται,
οι δυτικές προβλέψεις για τη Ρωσία βελτιώνονται (το δείχνει άλλωστε και η άνοδος του ρουβλίου),
οι διεθνείς συσχετισμοί της Δύσης με τον υπόλοιπο κόσμο, για πρώτη φορά εξελίσσονται απρόβλεπτα άσχημα για τη Δύση
και μέσα στις δυτικές χώρες έχουμε ανατροπές πολιτικών ισορροπιών που άντεξαν δεκαετίες και μετακινήσεις του εκλογικού σώματος – αυτή τη φορά δεξιότερα.
Παντού!
Αυτή η “επί δεξιά” στροφή των κοινωνιών της Δύσης, εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους. Αλλά είναι πλέον αδιαμφισβήτητη…
Αλλού έχουμε άνοδο της άκρας Δεξιάς. Καθαρά και απερίφραστα…
Αλλού η Δεξιά μπαίνει στην κυβέρνηση (Ιταλία, Σουηδία), αλλού δεν μπαίνει στην κυβέρνηση, αλλά αυξάνει το ειδικό βάρος της (Γαλλία).
Αλλού έχουμε στροφή της Κεντροδεξιάς, δεξιότερα. Όπως στη Βρετανία στην Ισπανία, στην Αυστρία – και στην ίδια τη Γερμανία ακόμα.
Αλλού έχουμε μετακίνηση της Κεντροαριστεράς δεξιότερα (Δανία και Ισπανία).
Κι έχουμε βέβαια τις ΗΠΑ, όπου η πιο αποτυχημένη κυβέρνηση των Δημοκρατικών, αντιμετωπίζει τις επαναληπτικές εκλογές ανανέωσης του Κογκρέσου (σε τρείς εβδομάδες) όπου αναμένεται σαρωτική νίκη των Ρεπουμπλικάνων.
Με σημαντικές μειονότητες, όπως οι Ισπανόφωνοι, να μετακινούνται κι αυτοί δεξιότερα.
* Ταυτόχρονα έχουμε συσχετισμούς εναντίον της Δύσης διεθνώς.
— Για πρώτη φορά η Κίνα βρίσκεται σταθερά στο πλευρό της Ρωσίας. Παρά τις δυτικές προβλέψεις ότι κάτι τέτοιο δεν επρόκειτο να συμβεί – για εμπορικούς λόγους, λέει. Γιατί η Κίνα δεν επρόκειτο να χάσει τη Δύση με την οποία διατηρεί τις μεγαλύτερες οικονομικές συναλλαγές, λέει.
Αυτό το “οικονομίστικο” επιχείρημα, επισκιάστηκε από το γεωπολιτικό!
Η Κίνα στράφηκε με τη Ρωσία, γιατί γνωρίζει ότι, αν η Ρωσία συντριβόταν από τη Δύση, μετά θα ερχόταν και η σειρά την ίδιας της Κίνας!
Έτσι σήμερα το Πεκίνο συνεργάζεται στενά με τη Μόσχα (και τους Άραβες) για την αποδολαριοποίηση των διεθνών συναλλαγών.
— Η Ινδία συνεργάζεται κι αυτή στενά με τη Ρωσία και την Κίνα. Παρά το γεγονός ότι η Ινδία θεωρεί ως υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για την ίδια, την Κίνα.
Η Ινδία, βέβαια, δεν “συμπάθησε” ξαφνικά την Κίνα. Απλώς γνωρίζει πως χωρίς μια ισχυρή Ρωσία δίπλα της η ίδια θα γινόταν πολύ πιο ευάλωτη απέναντι στην Κίνα.
— Οι ίδιοι οι Άραβες – και ιδιαίτερα τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη του Κόλπου – πήγαν με τη Ρωσία και τη βοηθούν στον ενεργειακό στραγγαλισμό της Δύσης. Ο λόγος πολύ απλός: Η “ενεργειακή μετάβαση” της Δύσης στρέφεται κατά του παγκόσμιου καρτέλ υδρογονανθράκων. Οπότε οι Άραβες συμμάχησαν εναντίον όσων θέλουν να τους περιθωριοποιήσουν.
— Η Λατινική Αμερική στράφηκε κι εκείνη κατά της Δύσης. Στη Βραζιλία έχουμε δύο υποψήφιους για την Προεδρία: Ο δεξιός Μπολσονάρο (που πήγε πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο) είχε πάρει θέση υπέρ της Ρωσίας, Ο αριστερός υποψήφιος Λούλα (που θεωρείται ακόμα “επικρατέστερος”) είναι ακόμα περισσότερο υπέρ της Ρωσίας!
Να σημειωθεί πως όλα αυτά συνέβησαν ενώ οι πολεμικές εξελίξεις στην Ουκρανία δεν πήγαιναν καλά για τη Ρωσία.
Αν το σκηνικό αλλάξει – όπως αρκετοί προεξοφλούν πλέον στη Δύση – όταν η Ρωσία ρίξει 300 χιλιάδες κανονικό τακτικό στρατό (όχι πολιτοφύλακες ή Εθνοφυλακή) στην Ουκρανία, τότε η αποδυνάμωση της θέσης της Δύσης διεθνώς μπορεί να επιδεινωθεί.
Βέβαια στον Πόλεμο υπάρχουν πάντα και τα απρόοπτα…
Αλλά εκείνο που φοβάται περισσότερο η Δύση δεν είναι μια πιθανή (ή απίθανη) πολεμική “επιτυχία” των Ρώσων στην Ουκρανία. Αλλά οι συνέπειες της ενεργειακής φτώχιας στην ίδια τη Δύση. Ενεργειακή φτώχια που προκάλεσαν οι πολιτικές ταχύτατης κατάργησης των υδρογονανθράκων και οι κυρώσεις που επέβαλαν οι ίδιοι οι δυτικοί στη Ρωσία.
Δηλαδή η αποδυνάμωση της Δύσης οφείλεται κυρίως σε πολιτικές της ίδιας της Δύσης, όχι σε κινήσεις των αντιπάλων της…
* Υπάρχει όμως και μια τρίτη διάσταση αυτής της αποδυνάμωσης: Πέρα από τις ανατροπές πολιτικών συσχετισμών μέσα στις δυτικές κοινωνίες, πέρα από τη συσπείρωση των πάντων εναντίον της Δύσης, έχουμε και φαινόμενα τριγμών ανάμεσα στα δυτικά κράτη.
— Η Αμερική κατηγορείται από τους Γερμανούς ότι επωφελείται από την κρίση και πουλά πανάκριβο το υγροποιημένο φυσικό αέριο στην Ευρώπη.
— Η Γερμανία κατηγορείται από τους υπόλοιπους εταίρους της στην Ευρώπη ότι με το πακέτο των 200 δισεκατομμυρίων που έβγαλε για να στηρίξει την οικονομία της εν όψει της ενεργειακής κρίσης, καταδικάζει ουσιαστικά τους υπόλοιπους εταίρους της.
— Η Ιταλία εξασφαλίζει τον εφοδιασμό της σε ρωσικό αέριο, όπως και η Βουλγαρία, αντιστρέφοντας τις προηγούμενες πολιτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, μετά τα εκλογικά αποτελέσματα στις δύο χώρες!
— Η Πολωνία παραμένει σε σκληρά αντιρωσική πολιτική, η Ουγγαρία αντίθετα ακολουθεί φιλορωσική πολιτική, αλλά και οι δύο συνασπίζονται κατά των Βρυξελλών που απειλούν και τις δύο να τις… βγάλουν από την ΕΕ!
— Ενώ η Τουρκία που ανήκει στο ΝΑΤΟ – υποτίθεται – συσφίγγει συνεχώς τις σχέσεις της με τη Ρωσία! Παραγγέλλοντας και νέα συστοιχία πυραύλων S-400 από τη Ρωσία (αίτημα στο οποίο ανταποκρίθηκε θετικά ο Πούτιν, αμέσως) και παραγγέλλοντας δεύτερο πυρηνικό εργοστάσιο από τη Ρωσία (αίτημα το οποίο ακόμα δεν αποδέχθηκε η Μόσχα).
Τώρα Ερντογάν και Πούτιν αναγγέλλουν τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης μέσω Τουρκίας, για όσους Ευρωπαίους εγκαταλείψουν τις κυρώσεις!
Για να το πούμε πολύ ωμά:
έχουμε μετακινήσεις μέσα στις δυτικές κοινωνίες δεξιότερα,
έχουμε προϊούσα διεθνή απομόνωση της Δύσης
κι έχουμε θρυμματισμό ανάμεσα στις δυτικές δυνάμεις.
Και μέσα στην Ευρώπη…
Αυτά όλα δεν προκλήθηκαν από τον Πόλεμο στην Ουκρανία!
Επιταχύνθηκαν από το Πόλεμο στην Ουκρανία.
Αλλά τα βαθύτερα αίτια και οι μακροχρόνιες τάσεις προϋπήρχαν.
Και τα επέβαλε η ίδια η Δύση στον εαυτό της…
Όμως, όλα είναι ακόμα αντιστρέψιμα.
Αλλά για να αντιστραφούν πρέπει η Δύση επειγόντως:
* Πρώτον να εγκαταλείψει τις ιδεοληψίες της “πράσινης μετάβασης”, Δεν… “σώζει τον πλανήτη”! Απλώς καταδικάζει τον εαυτό της σε ενεργειακή φτώχια και σε πλήρη αποβιομηχάνιση.
Δηλαδή διεθνή περιθωριοποίηση…
* Δεύτερον να εγκαταλείψει το δικαιωματισμό, και τις δηλητηριώδεις φενάκες του woke culture. Αλλά και να επιστρέψει στη φύλαξη των συνόρων της. Μόνο έτσι θα ενώσει ξανά τις κοινωνίες της που στρέφονται πλέον στα άκρα. Ή μάλλον πλέον, κυρίως στο “δεξιό άκρο”.
Το κέντρο βάρους των δυτικών κοινωνιών μετακινείται δεξιότερα, κι όποιος αναζητά το “κέντρο”…αριστερότερα, θα βρεθεί προ δυσάρεστων εκπλήξεων.
* Τρίτον, η Ευρώπη να μάθει να ζει χωρίς την αμυντική εξάρτηση από τις ΗΠΑ, και χωρίς την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία!
Μπορεί να συνεργάζεται μαζί τους, αλλά χωρίς να είναι εξαρτημένη απ’ αυτές.
Και κυρίως η Ευρώπη να επενδύσει στον εαυτό της: στους πλουτοπαραγωγικούς πόρους της (που η “πράσινη μετάβαση” την οδήγησε να τους εγκαταλείψει) και στις αξίες της (που ο δικαιωματισμός την οδήγησε να τις υπονομεύσει).
Η Ευρώπη χρειάζεται νέο προσανατολισμό και νέες ηγεσίες για να παραμείνει ενωμένη και για να γίνει αυτό που μπορεί και αυτό που της αξίζει – αυτάρκης και δυνατή.
Αυτάρκης ενεργειακά, αυτάρκης αμυντικά και δυνατή οικονομικά, παραγωγικά – αλλά και από άποψη κοινωνικής συνοχής.
Μια Ευρώπη που θωρεί… “ισλαμοφοβικό” όποιον αντιτίθεται στην επιβολή της μαντήλας μέσα στην Ευρώπη, αλλά εκφράζει την “αλληλεγγύη” της όταν οι Ιρανές καίνε τις μαντήλες τους στο Ιράν, δεν πάει πολύ μακριά.
Μια Ευρώπη που πιθηκίζει… “πράσινη προοδευτικότητα” και περιμένει από τη… 19χρονη Γκρέτα Τούρνμπεργκ να της “επιτρέψει” να κρατήσει ανοικτούς τους πυρηνικούς αντιδραστήρες (συνέβη κι αυτό!), δεν πάει πουθενά…
Η Ευρώπη θυμίζει τον κακομαθημένο έφηβο, που ζει ακόμα μέσα στην απόλυτη ασφάλεια του σπιτιού του, απολαμβάνει την “προστασία” που του προσφέρουν οι γονείς του, αλλά θέλει να κάνει την “επανάστασή” του!
Για να σταθεί στα πόδια του πρέπει να φύγει από την γονεϊκή προστασία.
Aν δεν το κάνει θα μείνει για πάντα ανάπηρος.
Η Ευρώπη αν δεν πάψει να είναι εξαρτημένη από τις ΗΠΑ αμυντικά κι από τη Ρωσία ενεργειακά, απλώς θα διαλυθεί.
Και για να ενηλικιωθεί η Ευρώπη πρέπει να ξεπεράσει την ηγεμονία της Γερμανίας που συμβόλιζε αυτή ακριβώς τη διπλή εξάρτηση.
Και να αποβάλει ακόμα, τις ηγεσίες, που αντί να εκπροσωπούν τις εθνικές κοινωνίες που τις εκλέγουν, αυτές προσπαθούν να επιβάλλουν τις εμμονικές αποφάσεις διορισμένων γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες, μέσα στις… αλαφιασμένες εθνικές τους κοινωνίες.
ΥΓ.1 Η κ. Φον Ντερ Λάϊεν αρχικά ζήτησε πλαφόν στο ρωσικό αέριο. Ύστερα ακούσαμε ότι συζητάει πλαφόν στο αέριο γενικά. Τελικά φαίνεται ότι εγκαταλείπει την ιδέα του πλαφόν, ενώ μια σειρά από κράτη-μέλη άρχισαν να εγκαταλείπουν τους “φιλόδοξους” στόχους της πράσινης μετάβασης! Και η ΕΕ παραμένει ακόμα χωρίς κοινή πολιτική για την ενέργεια.
ΥΓ. 2 Αποκαλύπτεται σήμερα ότι η Αμερικανική κυβέρνηση που ζητάει από την Ευρώπη να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, η ίδια πάντως χρεώνει το δικό της αέριο που πουλάει στην Ευρώπη σε υπερτριπλάσια τιμή από το ρωσικό! Και δεν μπορεί να καλύψει παραπάνω από το ένα τρίτο της ποσότητας που έδιναν οι Ρώσοι. Κι αυτό σε βάθος χρόνου.
ΥΓ.3 Και η Ελληνική κυβέρνηση (για να έλθουμε στα δικά μας) “πανηγύριζε” προχθές που καλύφθηκε το σύνολο της κατανάλωσης της χώρας, για πέντε ολόκληρες ώρες από ΑΠΕ! Δεν έχουν ακούσει ότι η Καλιφόρνια καλύπτει εδώ και χρόνια για αρκετές ώρες την ημέρα – κάθε μέρα – τις ενεργειακές της ανάγκες από ΑΠΕ. Αλλά τώρα καταφεύγει σε… κυλιόμενες συσκοτίσεις (rolling blackouts) γιατί η ενέργεια δεν επαρκεί τις υπόλοιπες ώρες! Και το κόστος της ενέργειας έχει πολλαπλασιαστεί στην Καλιφόρνια για όλους.
Όπως δεν έχουν ακούσει ότι τα τεράστια φωτοβολταϊκά πάρκα στη Νεβάδα και στο Μαρόκο έχουν ήδη εγκαταλειφθεί. Γιατί αποδείχθηκαν μη αποδοτικά! Αφού απορρόφησαν τεράστιες επενδύσεις – και τεράστιες επιδοτήσεις.
Πριν ζητήσουμε την “ενηλικίωση” της Ευρώπης, καλό είναι να ενηλικιωθούμε εμείς οι ίδιοι…