Πατρίδα μέσα στήν πατρίδα.

Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».

ΤΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑ στό γήπεδο τῆς ΑΕΚ τήν περασμένη Παρασκευή τό βράδυ ἦταν ἡ καλύτερη ἐκδήλωση μνήμης πού διοργανώθηκε φέτος στήν Ἑλλάδα γιά τά 100 χρόνια ἀπό τόν ξερριζωμό τῶν Ἑλλήνων τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Καί τοῦτο, διότι ἔγιναν κατά τρόπο πανομοιότυπο μέ τόν τρόπο πού ἐπορεύοντο οἱ προπάτορές μας στά καραβάνια τῆς φυγῆς ἀπό τούς γενέθλιους τόπους τους. Μέ ἐμπροσθοφυλακή τό Οἰκουμενικό μας Πατριαρχεῖο καί τήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία, μέ τήν ἑλληνική Σημαία καί τόν ἐθνικό ὕμνο, μέ τήν ἑλληνική μουσική παράδοση καί μέ τήν ὑπενθύμιση ὅλων τῶν ὀνομάτων τῶν ἀλησμόνητων πατρίδων. Οἱ ὁποῖες φιγουράρουν στίς θύρες τοῦ γηπέδου.

Ἔχω πάει σέ πολλά γήπεδα στό παρελθόν. Λατρεύω τά γήπεδα. Εἶναι ὁ πιό ἄμεσος θεσμός τῆς ἄμεσης δημοκρατίας. Ἀλλά τά γήπεδα ἐκτός ἀπό δημοκρατικός θεσμός εἶναι καί ἡ ταυτότητά μας. Ἡ κοινωνική καί ἡ ἐθνική μας ταυτότητα. Στό δημοτικό γήπεδο τοῦ νησιοῦ μου παρακολουθούσαμε πιτσιρικάδες μέ πασατέμπο, μαντολᾶτο καί ραδιοφωνάκι στό αὐτί κάθε Κυριακή τά ντέρμπυ τοῦ Σαρωνικοῦ μέ τόν Αἴαντα Σαλαμίνας. Στό Στάδιο Καραϊσκάκη τήν ἔνδοξη ἐποχή τῶν Γουλανδρῆ, Νταϊφᾶ, Κόκκαλη ζούσαμε τήν ὑπερηφάνεια τῶν λαϊκῶν στρωμάτων τοῦ Πειραιᾶ καί τῶν συνοικιῶν του γιά τό μεγαλεῖο τοῦ δαφνοστεφανωμένου ἐφήβου. Τῆς ἀγαπημένης ἐρυθρόλευκης ὁμάδας μας. Στήν Ξάνθη στό παλιό γήπεδο τοῦ ΑΟΞ πού ἦταν δίπλα στήν κρεμαστή γέφυρα, νοιώθαμε τό ἀπαράμιλλο συναίσθημα τῆς ὑπερηφάνειας τῶν ἀκριτῶν μας.

Στήν Τούμπα τό 2019 πήραμε μιά γεύση γιά τήν σημασία πού ἔχει γιά τούς Κωνσταντινουπολῖτες, τούς Ποντίους καί τούς γηγενεῖς Μακεδόνες κατοίκους τῆς Βορείου Ἑλλάδας ἕνα πρωτάθλημα. Ὡστόσο τό ἐθνικό συναίσθημα πού ζήσαμε ἀπό τήν θύρα 31 πού φέρει τό ὄνομα Κωνσταντινούπολη τήν περασμένη Παρασκευή στήν Νέα Φιλαδέλφεια, ὑπερέβη ὅλα αὐτά. Διότι αὐτό πού εἴδαμε στό τερέν ξεπέρασε τά στενά ὅρια ἑνός ποδοσφαιρικοῦ συλλόγου καί ἄγγιξε αὐτό πού ὀνομάζουμε ἐθνική ταυτότητα. Κάτι πού ἄλλως τε ἀποδείχτηκε ἀπό τήν ἀντίδραση τῶν τουρκικῶν ἐφημερίδων τήν ἑπομένη οἱ ὁποῖες ἐνοχλήθηκαν ἀπό τό γεγονός ὅτι τό γήπεδο ὀνομάζεται μέ ἀπόφαση Μελισσανίδη «Ἁγία Σοφία».

Κοίταξα λίγο πρός τόν οὐρανό τήν ὥρα πού ἔμπαιναν στό γήπεδο ὁ πανύψηλος μητροπολίτης Νέας Ἰωνίας καί Φιλαδελφείας Γαβριήλ καί ὁ δήμαρχος Γιάννης Βοῦρος. Τήν στιγμή πού 32.000 θεατές ἀποθέωναν τόν «παπᾶ».

Τήν ἐκκλησία. Ἡ ὁποία εἶναι δεμένη μέ τήν ὁμάδα, καθώς ὅταν ἱδρύθηκε ἡ ΑΕΚ τό 1924 ὁ τότε Οἰκουμενικός Πατριάρχης παρενέβη στόν Ἐλευθέριο Βενιζέλο καί ζήτησε τήν παραχώρηση τῆς ἔκτασης γιά τήν ἀνέγερση τοῦ γηπέδου της. Κοίταξα ψηλά πρός τόν οὐρανό καί σκέφτηκα ὅτι μέ ἀρχηγό τόν «παπᾶ» πού ἔκανε τόν ἁγιασμό, μέ ἀρχηγό τόν σταυρό, τήν σημαία, τίς εἰκόνες καί τά ἴδια πατρογονικά λάβαρα σάν αὐτά πού εἴδαμε νά παρατάσσονται στήν Φιλαδέλφεια, ξεκίνησαν τά καραβάνια τῶν Μικρασιατῶν, τῶν Ποντίων προσφύγων καί ἀργότερα τῶν Κωνσταντινουπολιτῶν ὅταν διώχθηκαν ἀπηνῶς ἀπό τούς Τούρκους τό 1919, τό 1922 καί τό 1955. Σ’ αὐτούς τούς «ἀρχηγούς» ὑπάκουαν.

Νά γιατί τά ἐγκαίνια τῆς «Ἁγίας Σοφίας» ἦταν ἡ καλύτερη ἐκδήλωση μνήμης γιά τό 1922. Διότι μᾶς ἔδειξαν ὅτι αὐτή ἦταν ἡ Ἑλλάδα πού δέν κατάφεραν ποτέ νά γονατίσουν. Αὐτή ἦταν ἡ Ἑλλάδα πού πῆγε μπροστά καί «ἔγινε καλύτερη μέσα ἀπό τήν δυστυχία της.» Κοίταξα ψηλά πρός τόν οὐρανό ὅταν ἄκουσα τήν λύρα τῶν ἀδερφῶν Τσαχουρίδη πού ἐνοχλεῖ τούς Τούρκους, ὅταν ἄκουσα θεατές χιλιάδες μέ ἑλληνικά πού ἔρχονταν κατ’ εὐθεῖαν ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη νά φωνάζουν μέ πάθος τό σύνθημα «Ἕνωσις» καί ὄχι «Ἕνωση».

Αὐτή εἶναι ἡ ταυτότητά μας γιά δεκαετίες, αὐτός εἶναι ὁ ἐθνικός μας κορμός, αὐτό εἶναι τό ὑπέροχο μεῖγμα πού γέννησε τήν νεώτερη Ἑλλάδα. Οἱ Κωνσταντινουπολῖτες, οἱ Πόντιοι, οἱ Μακεδόνες, οἱ Θρακιῶτες, οἱ Ἠπειρῶτες, οἱ Πελοποννήσιοι, οἱ Κρῆτες, οἱ Πειραιῶτες καί οἱ Ἀθηναῖοι. Αὐτό ἐκτιμοῦν καί ὅσοι ξέρουν ἀπό ταυτότητες. Οἱ παλαιοί ἱδρυτικοί λαοί τοῦ πλανήτη μας. Αὐτό ἐκτίμησε ὁ πρέσβης τῆς Κίνας πού ἀποχώρησε ἀπό τούς τελευταίους ἀπό τό γήπεδο.

Κοίταξα ψηλά πρός τόν οὐρανό καί βεβαιώθηκα λοιπόν ὅτι ὅλοι αὐτοί οἱ πρόγονοί μας πού βίωσαν φτώχεια, διωγμούς καί κοινωνικούς ἀποκλεισμούς («στά ξένα εἶμαι Ἕλληνας καί στήν Ἑλλάδα ξένος») χωρίς ὅμως νά ἀλλαξοπιστήσουν, μᾶς ἔδιναν τήν εὐχή τους ἀπό ’κεῖ πάνω! Νά συνεχίσουμε ἔτσι! Μέ ἦθος καί ὑπομονή. Σάν αὐτά πού ἀκτινοβολοῦσαν τά πρόσωπα τοῦ μαθουσάλα Νεστορίδη καί τοῦ Λάκη Νικολάου.

Ὁ Πρόεδρος τῆς ΑΕΚ εἶπε κάτι πολύ ἐνδιαφέρον στήν ὁμιλία του. Ὅτι μέ τόν τρόπο πού συγκροτήθηκε τό νεώτερο ἑλληνικό κράτος τά γήπεδα καί οἱ ὁμάδες εἶναι «μία πατρίδα μέσα στήν πατρίδα.» Γιά τίς προσφυγικές μας ὁμάδες ὅπως ὁ Ἀπόλλων Σμύρνης, ὁ Πανιώνιος, ὁ ΠΑΟΚ, ἡ ΑΕΚ, ἰσχύει κατά μείζονα λόγο αὐτό. Τό εἶδα καί στήν Τούμπα πού τό 2019 ἄκουσα τό σύνθημα «ὅλοι οἱ Πόντιοι μαζί ΠΑΟΚ καί ξερό ψωμί.» Τό κατάλαβα ἀκόμη καλύτερα στήν Νέα Φιλαδέλφεια, ὅταν ὁ Δημήτρης Μελισσανίδης «κέρδισε» ἀπό τά ἀποδυτήρια ὅλα τά μελλοντικά «πρωταθλήματα» ἀνακοινώνοντας ὅτι ἡ Ἁγία Σοφία θά γίνει μουσεῖο μέ τά ἑξῆς λόγια:

«Ἡ Ἁγιά-Σοφιά εἶναι ἕνα κέντρο μνήμης, ἱστορίας καί πολιτισμοῦ. Θά ὑπάρχει τό Μουσεῖο Προσφυγικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὅπου τά ἑλληνόπουλα, ἀνεξάρτητα ἀπό ὁμάδα, θά μποροῦν νά μάθουν τά πάντα. Οἱ φίλοι τῆς ὁμάδας μας θά περνοῦν ἀπό τίς 45 πύλες πού ἔχουν ὀνόματα ἀπό τίς πατρίδες τῶν προγόνων μας. Δέν ὑπάρχουν χαμένες πατρίδες, ἀλλά ἀλησμόνητες πατρίδες. Τό γήπεδό μας εἶναι μιά πατρίδα μέσα στήν πατρίδα. Τό γήπεδο αὐτό εἶναι φυλαχτό πού θά κουβαλᾶ ὁ κάθε ΑΕΚτζῆς πάνω του».

Σκέφτομαι μάλιστα εὐκαιρίας δοθείσης καί τό ἑξῆς: μέ δεδομένη τήν τεράστια ἐπιρροή πού ἔχει τό ποδόσφαιρο στήν νεολαία μας, εἶναι μία πρώτης τάξεως εὐκαιρία γιά τούς προέδρους τῶν ποδοσφαιρικῶν ὁμάδων νά ἡγηθοῦν μίας προσπάθειας γιά τήν διατήρηση καί τήν ἐνίσχυση τῆς ἐθνικῆς ταυτότητας. Νά κάνουν δηλαδή κάτι παραπάνω ἀπό τό νά τσακώνονται γιά τό var. Ἡ ὁλοκλήρωση τῶν γηπέδων τῶν ποδοσφαιρικῶν ὁμάδων μέ τήν καθοριστική προσφορά τῆς Πολιτείας πρέπει νά εἶναι ἀνταποδοτική. Ὅπως τό γήπεδο τοῦ Ὀλυμπιακοῦ ὁλοκληρώθηκε λίγο πρίν ἀπό τούς Ὀλυμπιακούς Ἀγῶνες τοῦ 2004 μέ τά περίφημα overlays, ὅπως τό γήπεδο τῆς ΑΕΚ ὁλοκληρώθηκε χάρη στήν βοήθεια τῆς περιφέρειας Ἀττικῆς, ἔτσι καί τά γήπεδα τοῦ ΠΑΟΚ, τοῦ Ἄρεως καί τοῦ Παναθηναϊκοῦ καί θά ὁλοκληρωθοῦν στό μέλλον μέ τήν βοήθεια τῆς Πολιτείας. Μέ μία κοινή δέσμευση ὅμως! Νά γίνουν κυψέλες ἐθνικῆς ταυτότητας. Νά μᾶς θυμίζουν ἀπό ποῦ ἐρχόμαστε.

Τό ρῖγος πού μᾶς διαπέρασε στήν θέα τῆς εἰκόνας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως νά εὔχεται σέ μιά ὁμάδα πού «ἱδρύθηκε» στήν Κωνσταντινούπολη, εἶναι κάτι πού σπανίως μπορεῖ νά νοιώσει κανείς. Ἡ συγκίνηση πού αἰσθανθήκαμε ἀκούγοντας τόν ἔχοντα φοβερό γκέλ στήν νεολαία Μητροπολίτη Νέας Ἰωνίας Γαβριήλ νά ὑπενθυμίζει μέ τόν τρόπο του, ὅτι τά πνευματικά σύνορα τοῦ ὀρθόδοξου ἑλληνισμοῦ εἶναι πολύ μεγαλύτερα ἀπό τά φυσικά τοῦ σήμερα, ἦταν ἐπίσης μοναδική.

Ἐδῶ λοιπόν χρειάζεται μεγαλοσύνη ἀπό ὅλους τούς Προέδρους. Διότι οἱ σύλλογοι πού διοικοῦν εἶναι πολύ μεγαλύτεροι ἀπό τό μπόι τῆς ἐποχῆς μας καί ἀπό τό μπόι τους. Εἶναι πράγματι ἰδέες, ὅπως εἶπε καί ὁ Πατριάρχης. Ἡ ἀντίδραση τῶν Τούρκων στό ἄκουσμα τοῦ ὀνόματος Ἁγία Σοφία δείχνει ὅτι ἔχουμε ἀνάγκη τήν ἑνότητα (καί ὄχι τούς ἐγωισμούς.) Τά πρωταθλήματα κρίνονται στά τερραίν. Τό ἔθνος ὅμως στίς ψυχές μας. Οἱ σύλλογοι εἶναι ἡ φλόγα πού τούς ζεσταίνει. Ὁ Μελισσανίδης ἀνοίγει ἕνα δρόμο ἱδρύοντας μουσεῖο ἐκεῖ πού κάποτε κυριαρχοῦσε ἡ βία. Ἄς τόν ἀκολουθήσουν καί οἱ ἄλλοι. Ἕνα Μουσεῖο Γεωργίου Καραϊσκάκη ἐκεῖ πού ἔπεσε ὁ ἥρωάς μας, θά ἦταν μία ὡραία συνέχεια…

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Δ. 2 Όκτωβρίου 2022, φ. 42.372 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 3/10/2022).