Ἀλλάζουν μονομερῶς οἱ συνθῆκες;

Κερκόπορτα γιά ἀλλαγές στήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης ἡ ἀπαίτηση τῆς Ἄγκυρας νά ἀλλάξει ἡ Σύνοδος τοῦ ΝΑΤΟ τήν ὀνομασία τῶν Στενῶν σέ «Τουρκικά» – Ἄν ἡ Κυπριακή Δημοκρατία μετατραπεῖ σέ συντεταγμένες, τότε ἀντί κράτους θά παραδώσουμε κοινότητα!

Τοῦ Μανώλη Κοττάκη

Στίς 20 Ἰουλίου 1936, πρίν 87 χρόνια ἀκριβῶς, ὑπεγράφη ἡ Συνθήκη τοῦ Μοντραί, ἡ ὁποία καθορίζει μεταξύ ἄλλων καί τό καθεστώς τῶν Στενῶν: Δαρδανέλια, Βόσπορος, Θάλασσα Μαρμαρᾶ. Τήν ὑπέγραψαν ἡ Ἀγγλία, ἡ Γαλλία, ἡ ΕΣΣΔ, ἡ Ἰαπωνία, ἡ Ἰνδία, ἡ Τουρκία, ἡ Ἑλλάδα, ἡ Ἰρλανδία, ἡ Βουλγαρία, ἡ Ρουμανία καί ἡ Γιουγκοσλαβία. Ἕνδεκα χῶρες συνολικά. Ἡ συνθήκη αὐτή μέ τά ἄρθρα 2 καί 4 ρύθμισε τήν ἐλευθερία τῆς ναυσιπλοΐας τῶν ἐμπορικῶν πλοίων εἴτε ἐν καιρῷ εἰρήνης εἴτε ἐν καιρῷ πολέμου «τῆς Τουρκίας μή οὔσης ἐμπολέμου» καί προέβλεψε τήν «πλήρη ἐλευθερία τοῦ διάπλου στά ἐμπορικά πλοῖα». Ἡ συνθήκη κατέστη ἐσωτερικό δίκαιο μέ τόν ἀναγκαστικό νόμο 2, ὁ ὁποῖος δημοσιεύθηκε στό ΦΕΚ Α΄ 333 τῆς 7-8 Αὐγούστου τοῦ 1936. Νόμος ὁ ὁποῖος ὑπεγράφετο ἀπό τόν βασιλέα Γεώργιο τόν Β΄, τόν Πρωθυπουργό Ἰωάννη Μεταξᾶ καί τά μέλη τοῦ Ὑπουργικοῦ Συμβουλίου, μεταξύ τῶν ὁποίων ὁ Θεόδωρος Σκυλακάκης, Ἀλέξης Παπαχελᾶς καί Γεράσιμος Ἀλιβιζᾶτος. Μεθαύριο, ἡ Σύνοδος τοῦ ΝΑΤΟ στό Βίλνιους, στήν ὁποία δέν μετέχουν τά διάδοχα κράτη τῆς Ἑνώσεως Σοβιετικῶν Σοσιαλιστικῶν Δημοκρατιῶν καί τῆς Ἑνιαίας Γιουγκοσλαβίας οὔτε βεβαίως ἡ Ἰνδία καί ἡ Ἰαπωνία, καλεῖται νά υἱοθετήσει ἀπαίτηση τῆς κυβέρνησης τῆς Ἄγκυρας καί νά ἀλλάξει τήν ὀνομασία τῶν «Στενῶν» ἀπό μονή σέ διπλῆ: Τά Στενά, πέραν τῶν ὁριζομένων στήν Συνθήκη τοῦ Μοντραί, θά ὀνομάζονται, ἄν περάσει ἡ πρόταση, «Τουρκικά Στενά». Ἐνῷ ἡ ἀναγνωρισμένη ὡς κράτος ἀπό τόν ΟΗΕ καί τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση «Κυπριακή Δημοκρατία» θά περιγράφεται στό μέλλον στούς χάρτες τοῦ ΝΑΤΟ ὡς ἕνα ἄθροισμα γεωγραφικῶν συντεταγμένων καί ὄχι ὡς ἕνα κράτος κυρίαρχο, μέ ὄνομα, ἔδαφος, ἐξουσία καί λαό.

Ρώτησα χθές τόν πρύτανη τῆς ἑλληνικῆς διπλωματίας, πρέσβη καί πρώην ὑπουργό Πέτρο Μολυβιάτη ποιά εἶναι γιά τήν Ἑλλάδα ἡ ἐθνική ἐπίπτωση τῆς μετονομασίας τῶν Στενῶν σέ Τουρκικά. Γιά δεκαετίες κρατεῖ τήν ἀνωνυμία του, ὅταν ἐρωτᾶται σχετικῶς, δέν τοῦ ἀρέσει ἡ δημοσιότητα, θέλει πάντοτε νά εἶναι ἐθνικά ὠφέλιμος. Ἀλλά τοῦ ἀποδίδω αὐτήν τήν φορά τήν ἀπάντηση χωρίς τήν ἄδειά του (καί ἐλπίζω νά μέ συγχωρέσει γι᾿ αὐτό), γιατί εἶναι ξένο πρός τίς ἀρχές μου νά ἰδιοποιοῦμαι καί νά ἐμφανίζω ἀπόψεις ἄλλων ὡς δικές μου. Ὁ κύριος Μολυβιάτης μοῦ ἀπάντησε ἀμέσως τό ἑξῆς: «Μπορεῖ, παιδί μου, νά ἀλλάζει μία Διεθνής Συνθήκη μονομερῶς, ἐπειδή τό ἀπαιτεῖ ἕνα ἀπό τά συμβαλλόμενα μέρη;». Καί πρόσθεσε: «Ἄν ἡ Τουρκία ἀλλάξει μονομερῶς τήν Συνθήκη τοῦ Μοντραί, τί θά τήν ἐμποδίσει, ἄραγε, αὔριο νά ἀλλάξει μονομερῶς καί τήν Συνθήκη τῆς Λωζάννης;».

Δέν χρειάστηκε νά μοῦ πεῖ ἄλλα ὁ πολύπειρος πρέσβης μας. Ἕνα λεπτό μιλήσαμε. Τά λόγια του ἦταν γροθιά στό στομάχι. Στό Βίλνιους τῶν τέως Σοβιετικῶν Σοσιαλιστικῶν Δημοκρατιῶν θά ἀνοίξει τεράστια Κερκόπορτα εἰς βάρος τῶν ἑλληνικῶν συμφερόντων, ἄν δέν ἀντιδράσει ἡ Ἑλληνική Δημοκρατία. Ἄν δέν ἀποτρέψει τήν ἀπόφαση. Εἶναι θέμα ἀρχῆς. Ὅπως θέμα ἀρχῆς εἶναι νά μήν διαγραφεῖ ἀπό τούς χάρτες τοῦ ΝΑΤΟ ἡ ὑπόσταση τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας, ἡ ὁποία ἔχει ἀναγνωριστεῖ ἀπό διεθνεῖς ὀργανισμούς καί πολυμερεῖς συνθῆκες. Διότι ἄν διεθνής ὀργανισμός τῆς Δύσεως καταργήσει μέ ἀπόφασή του ἀποφάσεις ἄλλου διεθνοῦς ὀργανισμοῦ τοῦ Δυτικοῦ Κόσμου, τότε γιά ποιό Διεθνές Δίκαιο καί γιά ποιά Διεθνῆ Νομιμότητα μποροῦμε νά μιλᾶμε; Καί ἄν δοθεῖ τό πράσινο φῶς γιά τήν Κυπριακή Δημοκρατία, ἡ ὁποία θά ἀρχίσει διαπραγματεύσεις γιά τήν «διζωνική», χωρίς νομική ὑπόσταση, ἀπό τό μηδέν, ὡς «Κύπρος» ἤ ὡς «ἑλληνοκυπριακή διοίκηση», τότε ποῦ, ἄραγε, σταματάει ὅλο αὐτό; Ἰδού τά δύσκολα!

Ὁ Πρόεδρος Μπάϊντεν θέλει, ὅπως δήλωσε προχθές στό CNN, ἐν πλήρῃ διανοίᾳ, νά μετατρέψει σέ «κοινοπραξία» τήν Ἑλλάδα καί τήν Τουρκία στό ΝΑΤΟ, γιά νά μπεῖ ἡ Σουηδία στήν συμμαχία. Ἀκόμη καί ἄν αὐτό χρειαστεῖ νά ὑποστεῖ βλάβη τῶν ἐθνικῶν συμφερόντων της ἡ Ἑλλάς (προσθέτουμε ἐμεῖς). Πέραν τοῦ θέματος ἀρχῆς, στό ὁποῖο καλεῖται νά ἀπαντήσει τό ΝΑΤΟ μεθαύριο, ἄν ἀλλάζει μία συνθήκη μονομερῶς, ἐγείρεται καί ἕνα ἀκόμη θέμα. Οἱ Τοῦρκοι θέλουν νά ὀνομαστοῦν τά στενά «Τουρκικά», γιά «νά δώσουν ἔμφαση ὅτι εἶναι δικά τους καί τά κάνουν ὅ,τι θέλουν». Ἐνῷ τό διεθνές καθεστώς τῶν Στενῶν πρέπει νά εἶναι σεβαστό ἀπό ὅλα τά ἀντισυμβαλλόμενα μέρη τῆς Συνθήκης τοῦ Μοντραί.

Στήν πραγματικότητα, αὐτό πού συμβαίνει εἶναι ὅτι ἡ Δύση ἐπιχειρεῖ ἀπεγνωσμένα νά φέρει ξανά τό ἀπολωλός πρόβατο τῆς Συμμαχίας πίσω στό μαντρί καί, γιά νά τό ἐπιτύχει αὐτό, θά κάνει τά πάντα, ἀκόμη καί ἐκπτώσεις στό Διεθνές Δίκαιο: Θά τοῦ πουλήσει μαχητικά ἀεροπλάνα καί θά πιέσει γιά τήν μείωση τοῦ ἑλληνικοῦ ἐναερίου χώρου στό Αἰγαῖο στά 6 μίλια, προκειμένου νά μήν τίθενται θέματα παραβιάσεως τῆς ἐθνικῆς μας κυριαρχίας. Θά ἀλλάξει τήν Συνθήκη στά μέτρα τῆς γείτονος, ὥστε νά ἀναβαθμιστεῖ περαιτέρω ὁ γεωπολιτικός της ρόλος στό Οὐκρανικό, ρόλος πού προσκαίρως ἔχει ὑποβαθμισθεῖ λόγῳ τοῦ ἀεροδρομίου, τοῦ λιμανιοῦ καί τῆς σιδηροδρομικῆς γραμμῆς τῆς Ἀλεξανδρουπόλεως. Θά τῆς ἐπιτρέψει νά ψευτοδιαπραγματευτεῖ τήν ἔνταξή της στήν ΕΕ μέ εἰδική σχέση, ἀκόμη καί ἄν τό κράτος δικαίου εἶναι ἄγνωστη λέξη στήν γειτονική χώρα. Θά καταργήσει τήν «Κυπριακή Δημοκρατία».

Αὐτό πού δέν μπορεῖ ἤ δέν θέλει νά καταλάβει ἡ Δύση, ἡ ὁποία πιέζει τόν «προβλέψιμο σύμμαχό της», Ἑλλάδα, νά κάνει βήματα πίσω γιά χάρη τοῦ ἀπολωλότος προβάτου, εἶναι ὅτι ἡ Τουρκία θά ἁρπάξει αὐτά πού θέλει καί δέν θά ἐπιστρέψει ποτέ στό μαντρί. Στήν καλύτερη περίπτωση γιά τήν Δύση, θά παραμείνει ὁ ἐπιτήδειος οὐδέτερος, ἐπιχειρῶντας μαζί μέ τόν ἔλεγχο τῶν Στενῶν νά κερδίσει καί τόν ἔλεγχο τοῦ Αἰγαίου. Ὁ ὁποῖος ἐκτός ἀπό θαλάσσιες ζῶνες γιά τά πολεμικά της πλοῖα περιλαμβάνει καί τόν ἔλεγχο τῶν τουριστικῶν ροῶν. Ἤδη ἀρχίσαμε νά πληρώνουμε ἀπό αὐτό τό καλοκαίρι τό ἀνεύθυνο Turk Aegean. Οἱ γείτονές μας μᾶς «κλέβουν» χιλιάδες ἐπισκέπτες.

«Καλά» περάσαμε, λοιπόν, στήν προεκλογική ἐκστρατεία, «καλά» καί προχθές στίς προγραμματικές δηλώσεις, ὅπου δέν εἰπώθηκε τίποτε οὔτε ἀπό τήν κυβέρνηση οὔτε ἀπό τήν ἀντιπολίτευση γιά τήν κρίσιμη Σύνοδο τοῦ ΝΑΤΟ, ἀλλά ἡ ὀδυνηρή πραγματικότης εἶναι ἐνώπιόν μας. Καί δέν ἔχουμε δικαίωμα νά στεκόμαστε ἀπαθεῖς ἔναντί της. Πρέπει νά δράσουμε. Τούς ἑπόμενους μῆνες θά ρυθμιστοῦν τά ἑπόμενα χρόνια. Καί ἐμεῖς τά πιστά μέλη τῆς Συμμαχίας δέν πρέπει νά χάσουμε. Πρέπει νά κερδίσουμε αὐτό πού δικαιούμαστε.

 

Κεντρικό ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Τρ. 11 Ἱουλίου 2023, φ. 42.597 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 12/07/2023).