Ἀνέλπιστο δῶρο ἡ «Μακεδονία τοῦ Πιρίν».

Γράφει ὁ Μανώλης Κοττάκης – Διευθυντής τῆς ἐφημερίδος «ΕΣΤΙΑ».

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ νά ἦταν καί ἕνα μεμονωμένο γεγονός. Ἕνας τρελλός Βούλγαρος, ὁ ὁποῖος σύμφωνα μέ ὅσα ἔγιναν γνωστά διέθετε καί ποινικό μητρῶο στήν γείτονα χώρα, κατέβασε τήν ἑλληνική σημαία στό λιμάνι τῆς Καβάλας γιά νά σηκώσει τήν βουλγαρική καί γιά νά διακηρύξει «ἐδῶ εἶναι Βουλγαρία». Γιά χιλιάδες κατοίκους τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας καί τῆς Θράκης ὅμως πού εἶχαν νά ἀκούσουν ἀπό τήν περίοδο τῆς Κατοχῆς αὐτήν τήν φράση –ἐδῶ εἶναι Βουλγαρία– δέν εἶναι καθόλου ἕνα μεμονωμένο γεγονός! Μπορεῖ νά ἔχουν περάσει σχεδόν 80 χρόνια ἀπό τότε, ἀλλά οἱ μνῆμες εἶναι νωπές καί μεταφέρονται ἀπό στόμα σέ στόμα καί ἀπό γενιά σέ γενιά. Κάθε σπίτι στήν Καβάλα, τήν Δρᾶμα, τήν Ξάνθη, τήν Κομοτηνή, τήν Ἀλεξανδρούπολη ἔχει μιά ἱστορία βαρβαρότητας νά διηγηθεῖ.

Ἡ βουλγαρική κατοχή ἦταν ὀδυνηρή καί σκληρότερη ἀπό τήν γερμανική. Τό καθεστώς στό ὁποῖο ἀνέθεσε ὁ Χίτλερ τήν ἄσκηση τῆς ἐξουσίας καί τῆς κυριαρχίας στήν περιοχή τῆς Ἀνατολικῆς Μακεδονίας καί τῆς Θράκης διέπραξε ἀγριότητες. Ἐπιχειροῦσε μέ τό ζόρι νά ἀλλάξει τά ἐπώνυμα τῶν κατοίκων, κάτι πού δέν προσπάθησαν οὔτε αὐτοί οἱ Ὀθωμανοί στά 400 χρόνια τοῦ ζυγοῦ μας.

Ὅποιος τό δεχόταν, στιγματιζόταν ἀπό τόν τοπικό πληθυσμό διά βίου μέ τήν ρετσινιά «Βουλγαρογραμμένος». Ὅποιος δέν τό δεχόταν, ὑφίστατο σκληρά βασανιστήρια μέχρι τοῦ σημείου νά τοῦ ἀφαιροῦν βιαίως τά νύχια ἀπό τά πόδια καί τά χέρια, ὡσότου ὑποκύψει στίς ἀπαιτήσεις τους. Καί στήν περίπτωση πού αὐτό δέν συνέβαινε, ἐκτοπιζόταν στήν βόρειο Βουλγαρία σέ περιοχές πού ὀνομάζονταν «Ντουρντουβάκια» γιά καταναγκαστικά ἔργα.

Ἀκόμα ὑπάρχει σήμερα στήν Καβάλα, σέ ἀνάμνηση ἐκείνης τῆς περιόδου, στόν πλακόστρωτο δρόμο πού ὁδηγεῖ στό ξενοδοχεῖο «Ἰμαρέτ» (πού ἦταν μουσουλμανικό ὀρφανοτροφεῖο πού κατασκεύασε ὁ ἱδρυτής τῆς Αἰγύπτου Μεχμέτ Ἀλῆ) τό κτήριο τῆς λεγόμενης βουλγαρικῆς Κομαντατούρ. Μοῦ τό εἶχε δείξει στό παρελθόν ὅταν ἤμουν φοιτητής ὁ ἐξαίρετος συνάδελφος καί φίλος Γιῶργος Καρανίκας. Μοῦ τό ἔδειξε πρόσφατα ὁ ἀρχαιολόγος Μιχάλης Λυχούνας, λίγο πρίν παρουσιάσω τό αὐτοβιογραφικό βιβλίο τοῦ θείου του καί ὑπερνομάρχη Καβάλας Κώστα Τάτση «Ταξιδιῶτες στό χρόνο». Μοῦ μιλάει γι’ αὐτό τακτικά καί ὁ φίλος ἐκδότης τῆς ἐφημερίδας «Νέα Ἐγνατία» Κώστας Τσίγκας καί ὁ σταθερός ἀναγνώστης μας, τέως ὑπουργός τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, Δημοσθένης Δημοσθενόπουλος.

Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικό πώς ὅταν ἐπισκέφτηκε τό 2016 τήν Καβάλα ὁ πρόεδρος Μπορίσωφ, ἡ ἰδιοκτήτρια τοῦ ξενοδοχείου «Ἰμαρέτ» Ἄννα Μισσιριάν, ἀρνήθηκε νά τοποθετήσει δίπλα στήν ἑλληνική σημαία τήν βουλγαρική, γιατί ὑπάρχουν ἀκόμα (ὅπως ἐξήγησε στόν ἴδιο) ἄνθρωποι πού θυμοῦνται. Καί αὐτά δέν εἶναι οἱ μοναδικές ὀδυνηρές ἀναμνήσεις ἀπό ἕνα καθεστώς πού πάντοτε ἤθελε διέξοδο στό Αἰγαῖο καί προπαγάνδιζε τήν Μακεδονία τοῦ Πιρίν.

Ὑπάρχουν κι ἄλλα. Πού ὑπό προϋποθέσεις μπορεῖ νά συνδεθοῦν μέ τό παρόν. Ἡ περίοδος ἐκείνη ἦταν ὀδυνηρή, γιατί ὅλες οἱ ἑλληνικές ἐκκλησίες εἶχαν καταληφθεῖ ἀπό Βούλγαρους ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι πραγματοποιοῦσαν τήν λειτουργία στά βουλγαρικά. Τό ἴδιο δηλαδή πού ἔκανε στήν περίοδο πού ἡ Μακεδονία ἦταν ὑπό ὀθωμανική κατοχή καί ἡ βουλγαρική Ἐξαρχία πάσχιζε νά ἐκτοπίσει τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἀπό τά ἐδάφη τοῦ Βορρᾶ. Ἀλλά εὐτυχῶς πού ὑπῆρχαν κάποιοι πού ὀνομάζονταν Μέλας, Δραγούμης, Μητροπολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης καί τό ἀπέτρεψαν. Ἦταν τέλος ὀδυνηρή, γιατί οἱ Βούλγαροι ἔκλεψαν μοναδικά κειμήλια ἀπό τήν ἱερά μονή τῆς Εἰκοσιφοίνισσας στήν Δράμα. Βυζαντινά κειμήλια πού ἐπικυρώνουν τήν ἑλληνικότητα τῆς Μακεδονίας καί διακρατοῦν ἀκόμη στήν κατοχή τους οἱ γείτονες, ἀρνούμενοι νά μᾶς τά ἐπιστρέψουν.

Γιά ὅσους δέν καταλαβαίνουν τί σημαίνει αὐτό ἀρκεῖ μόνο νά σημειώσω καί νά ἐπισημάνω ὅτι στίς μέρες μας ἔχουν ἀρχίσει ἤδη παρασκηνιακές διεργασίες, προκειμένου Εὐρωπαῖοι ὑπήκοοι Σκοπιανῆς ἡ ἄλλης καταγωγῆς νά ἐπιχειρήσουν στό μέλλον νά ἱδρύσουν «Μακεδονική Ἐκκλησία», ἀνταγωνιστική τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας στήν περιοχή τῆς Μακεδονίας γιά νά ἀνοίξουν στό μέλλον τά γνωστά θέματα. Γιά ὅσους δέν καταλαβαίνουν, νά θυμίσω ὅτι πρίν ἀπό μερικούς μῆνες Ἀλβανός στήν καταγωγή ἱερέας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης τέλεσε στά ἀλβανικά τήν λειτουργία στόν ναό τῶν Ἁγίων Κωσταντίνου καί Ἑλένης πού βρίσκεται ἐπί τῆς λεωφόρου.

Μετά τήν βουλγαρική κατοχή καί τήν ἀπελευθέρωση τῆς περιοχῆς ἀπό τούς Βουλγάρους, ὑπῆρχε ἐλπίδα: τά πεντάχρονα παιδάκια πού μεγάλωσαν σέ μιά ἐπικράτεια στήν ὁποία ἡ ἐπίσημη βασική γλῶσσα δέν ἦταν ἡ ἑλληνική λόγῳ τοῦ καθεστῶτος, ξεχύθηκαν στούς δρόμους τῆς Καβάλας, πῆραν στά χέρια τους ἑλληνικές σημαῖες καί πανηγύρισαν τό χαρμόσυνο γεγονός τραγουδῶντας κάθε λέξη τοῦ ἐθνικοῦ ὕμνου. Κάθε λέξη. Τώρα; Προχθές διάβασα ὅτι ἔκλεισαν 80 σχολεῖα σέ ὅλη τήν Μακεδονία καί τήν Θράκη ἐξ αἰτίας τοῦ δημογραφικοῦ. 80!

Ἀπό μία ἄποψη λοιπόν ἡ τρέλλα πού ἔκανε ὁ Βούλγαρος τόν ὁποῖο συνέλαβε ἡ φιλοδυτική οἰκουμενική κυβέρνηση Χάρβαρντ τῆς Σόφιας καί τοῦ ἄσκησε ποινικές διώξεις, ἴσως εἶναι καί εὐλογία. Καί θά ἦταν μεγαλύτερη εὐλογία ἄν ὑπῆρχε βίντεο πού νά δείχνει τό κατέβασμα τῆς ἑλληνικῆς σημαίας καί τήν ἀνάρτηση τῆς βουλγαρικῆς μήπως ξυπνήσουν ἀκόμα περισσότερο συνειδήσεις στήν πατρίδα μας. Εἰδικά στήν Ἀθήνα ὅπου κάποιοι νομίζουν ὅτι ἑλληνοβουλγαρικές σχέσεις εἶναι μόνο οἱ ἀγωγοί φυσικοῦ ἀερίου καί ἡ συνεργασία σέ ἐπίπεδο βάσεων τοῦ ΝΑΤΟ γιά τόν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας.

Σέ κάθε περίπτωση, ὁ τύπος αὐτός μᾶς θύμισε δύο πράγματα: ὅτι στό μυαλό πολλῶν στήν γειτονική μας χώρα –ἔστω κι ἄν αὐτό ἀποκρύπτεται, δέν ἔχει ἐγκαταλειφθεῖ ἡ σκέψη τῆς Μακεδονίας τοῦ Πιρίν πού ἔχει διέξοδο στό Αἰγαῖο ἀρχιπέλαγος. Παραμένει ἰσχυρή ἔστω κι ἄν θεωρεῖται ἀπό κάποιους ἀφελής ἀλυτρωτισμός. Παραμένει ἰσχυρή ἔστω καί ἐάν ἀπό τά ἐδάφη αὐτά πέρασε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γιά νά κηρύξει τόν χριστιανισμό καί γιά νά βαφτίσει τήν πρώτη Εὐρωπαία χριστιανή, τήν Λυδία. Παραμένει ἰσχυρή ἔστω κι ἄν κάθε πέτρα στήν περιοχή, ὅπως τό ἀρχαῖο θέατρο Φιλίππων φωνάζει ὅτι εἶναι ἑλληνική καί μιλάει ἑλληνικά.

Μᾶς θύμισε ἐπίσης τήν περίφημη φράση τοῦ Ἐθνάρχη Κωσταντίνου Καραμανλῆ, ὅταν διαφώνησε μέ τήν προτεινόμενη λύση γιά τό Σκοπιανό τό 1992. Εἶχε μιλήσει τότε ὁ Καραμανλῆς γιά «μελλοντικό συνδυασμό δυνάμεων» πού θά μποροῦσε νά δράσει εἰς βάρος τῶν δικῶν μας συμφερόντων.

Ὁ συνδυασμός αὐτός αὐτήν τήν στιγμή δέν φαίνεται νά ὑπάρχει. Εὐτυχῶς. Ἀλλά ἅμα κοιτάξουμε τόν χάρτη, θά δοῦμε κατ’ ἀρχάς ὅτι ἡ κυβέρνηση τῶν Σκοπίων θά ἀλλάξει τό Σύνταγμά της προσεχῶς γιά νά ἀναγνωρίσει ὅτι ὑπάρχει μέσα στήν χώρα βουλγαρική μειονότητα καί τό λεγόμενο μακεδονικό ἔθνος δέν εἶναι ἑνιαῖο. Θά δοῦμε τούς Τούρκους καί τίς ὑπηρεσίες τους στήν Κομοτηνή καί στήν Ἀδριανούπολη νά καιροφυλακτοῦν γιά τήν Θράκη. Καί βεβαίως θά δοῦμε πολλούς νά προσπαθοῦν νά ἐπαναφέρουν στήν περιοχή τῆς Μακεδονίας γλῶσσες ξεχασμένες ἀπό τήν περίοδο τῆς ὀθωμανικῆς κατοχῆς ὅπως εἶναι τά ἀλβανικά, τά σλαβομακεδονικά, ἀκόμη καί τά βουλγαρικά τώρα. Ἄς θεωρήσουμε λοιπόν αὐτό τό πρῶτο καμπανάκι ἀπρόσμενο δῶρο καί ἄς ξυπνήσουμε. Καλύτερα νά σκοτώνεις κάθε τί στήν ἀρχή του παρά νά τό προσπαθεῖς νά τό τιθασεύσεις στήν γιγάντωσή του.

 

Ἄρθρο στήν «ΕΣΤΙΑ», Δ. 7 Ἱουλίου 2023, φ. 42.620 σελ. 1, 3 (αναδημ. στην ηλεκτρονική έκδοση 8/08/2023).