Όταν ο Μάρξ μισούσε όλες τις θρησκείες

του Βασιλείου Μακρυπούλια*

Ως γνωστόν η  διδακτορική διατριβή του Καρόλου Μάρξ έφερε τον τίτλο: «Διαφορά της Δημοκρίτειας και Επικούρειας Φυσικής Φιλοσοφίας»  και  στην προμετωπίδα της ανέγραφε: «με λίγα λόγια μισώ όλους  τους θεούς», φράση δανεισμένη βέβαια από τον Προμηθέα Δεσμώτη. Η ομολογία του Μάρξ  συμφωνεί ( και αυτό μάλλον εκκινεί και από την αθεΐα του Επικούρου) με όλους εκείνους ( οι οποίοι αρχίζουν να υπάρχουν μαζί με τον Τιτάνα Προμηθέα ο οποίος αποθέωσε τις ανθρώπινες δυνατότητες τεχνικής και πνευματικής ανάπτυξης) οι οποίοι πιστεύουν ότι οι θεοί –και επουράνιοι και επίγειοι, και ο θεός των χριστιανών αλλά και των μουσουλμάνων-δεν αναγνωρίζουν την ανθρώπινη συνείδηση ως την ανώτατη θεότητα. Σε μία πραγματικά αποθεωτική στιγμή του διαφωτιστικού λόγου ο οποίος έθεσε τον άνθρωπο και το λόγο ως ρυθμιστή του προσώπου, του κόσμου, και της εξέλιξης, ο ιδρυτής του επιστημονικού σοσιαλισμού προσπαθεί να διαφυλάξει αυτήν ακριβώς την πορεία του λόγου. Η θρησκεία είναι δυνάστης του ανθρωπίνου λόγου, ο άνθρωπος θα πρέπει να εσωτερικοποιήσει σε τέτοιο βαθμό το λόγο και τις εφηρμοσμένες δυνατότητες του ώστε να αντικαταστήσει την έννοια του θεού με το νέο έλλογο υποκείμενο.  Σε κάθε περίπτωση δηλαδή  δεν έχουμε μία απλά θεωρητική άρνηση,  η οποία απλά θα μας θύμιζε τις τόσες αθεϊστικές κορώνες που κατά καιρούς έχουν υπάρξει.

Ο Μάρξ μισεί την έννοια του θεού διότι αγαπά την υλική δυνατότητα ύπαρξης του ανθρώπου. Η αντιστροφική κίνηση του Μάρξ είναι δεδομένη- εκκινεί όπως είναι γνωστόν από την Εγελιανή φιλοσοφία. Ο Θεός πρέπει να πεθάνει διότι μόνον με αυτόν τον τρόπο ο άνθρωπος ως άλλος Προμηθέας θα μπορέσει να αλώσει το βασίλειο του ουρανού και να λάβει όλες εκείνες τις δυνάμεις και ενέργειες που θα τον βοηθήσουν να οικοδομήσει το  δικό του βασίλειο επί της γής.  Κατ’ αρχήν το πνεύμα γίνεται ύλη αλλά με τις δυνατότητες του πνεύματος (άπειρη, σωστική, ζωοποιός, ιδανική για την ανθρώπινη ευδαιμονία). Η σωτηρία της ψυχής γίνεται σωτηρία της επίγειας ζωής  μέσα από την ιδιοποίηση των μέσων παραγωγής και των παραγομένων υλικών αγαθών. Ο αφέντης Θεός γίνεται κοινωνικός άνθρωπος ο οποίος δεν υπολογίζει τίποτε στην προσπάθειά του να μετατρέψει τα πάντα σε ύλη,  ευθυγραμμίζοντας τη συνείδηση του νοήμονος όντος με την  υλική πραγματικότητα  και όχι το αντίθετο. Ο μισητός Θεός φεύγει από τη μέση και η εποχή της ανθρώπινης κομμουνιστικής εποχής και υλικής ευδαιμονίας αρχίζει ως  εποχή επαγγελίας και τρανταχτών υποσχέσεων. Ακόμα ηχούν στα αυτιά μας οι απίστευτες διακηρύξεις του «κομμουνιστικού μανιφέστου», του «κεφαλαίου» και αλλού.

Αλλά και το λοιπό της Προμηθεϊκής σκέψης μάλλον εκφράζει το Μάρξ. Αναφέρεται λοιπόν στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου :  (είναι η απάντηση που δίδει ο Προμηθέας στον απεσταλμένο των Ολυμπίων Ερμή) « Με τη σκλαβιά σου μάθε το καλά εγώ ποτέ δεν θα άλλαζα τη συμφορά μου τόχω καλύτερα σε αυτό το βράχο σκλάβος παρά πιστός του Δία μαντατοφόρος».  Με τις ευλογίες μάλιστα  του Κασσέντι  ο  Μάρξ αναφέρει: « ο Προμηθέας είναι ο πιο ευγενικός από τους αγίους και τους μάρτυρες στο ημερολόγιο της φιλοσοφίας». Η δικαιολογία είναι απλή. Όποιος πορευθεί ενάντια στα θεία θελήματα, αναδεικνύοντας τις ανθρώπινες έλλογες και ηθικές δυνατότητες είναι έλλογος μάρτυρας, άξιος κτίστης της νέας κοινωνίας( σύμφωνα με το Μάρξ). Σε απλά Ελληνικά δηλαδή ας διαπιστώσουμε ποιο ακριβώς ανθρώπινο μοντέλο (κατά προτύπωση του Προμηθέως) προβάλλει ο Κάρολος Μάρξ. Ο άνθρωπος αμφισβητεί ό,τι δεν υποπίπτει στις λογικά δομημένες αισθήσεις του.  Καταρρίπτει ό,τι θεωρείται κατά αφηρημένο τρόπο ανώτερο από αυτόν.  Αποδέχεται τις δυνατότητες του εφηρμοσμένου, τεχνικού και πολιτικού, λόγου ο οποίος οδηγεί το υποκείμενο στη δόμηση μιάς ανθρώπινης κοινωνίας στηριζομένης σε ανθρώπινους νόμους και δυνατότητες.  Όπως αυτές εξάγονται από την επιστήμη και την τεχνολογία. Ο σκοπός είναι το χτίσιμο μιάς αταξικής κοινωνίας, η οποία θα ελέγχεται από τον ανθρώπινο εφηρμοσμένο και πρακτικό νού, μέσα από την αναδιανομή των μέσων παραγωγής και των αγαθών παραγωγής.

Ο Προμηθέας λοιπόν, ο αιώνιος άνθρωπος, σύμφωνα με το Μάρξ,  αντιστέκεται στο Θεό  και στα ανά καιρούς  ονόματα των θεών, όπως αυτά και αυτοί εμφανίζονται στους διαφόρους πολιτισμούς. Αντιστέκεται στο Θεό των χριστιανών, στο Θεό των μουσουλμάνων κ.ο.κ. Ο Μαρξικός άνθρωπος αποτελεί το τελευταίο μεταδιαφωτιστικό ανθρώπινο  πρότυπο, το οποίο στηρίζεται στο λόγο, στην εμπράγματη νόηση, στην προσπάθεια να μεταφέρει κατά αισθητικό και υλικά επιστημονικό τρόπο την αρμονία της κατανοηθείσας φύσης στην ανθρώπινη προλεταριακή κοινωνία. Απούσης κάθε εννοίας θεού. Βέβαια, και με βάση τις θεωρίες του Φόϋερμπαχ, ο Μάρξ κληρονόμησε τη συμπάθεια από τη θρησκεία, την οποία και έθεσε ως βάση της κοινωνίας του ( και σε αυτό το σημείο αντιστρέφει τη χριστιανική αγάπη, η οποία από κάθετη (ως συνεκτικός δεσμός ανθρώπου και Θεού)  γίνεται μία απλή οριζόντια, από άνθρωπο προς άνθρωπο, εξωτερική ένδειξη συμπάθειας).

Αυτό το είδος του μαρξικού ανθρώπου, αυτού που αρνείται κάθε έννοια θρησκείας και θεϊκιστικής δομής της κοινωνίας ευελπιστεί να οικοδομήσει και την ανάλογη κοινωνία. Άρα παρατηρούμε ακόμα ένα λόγο για τον οποίο ο μαρξικός άνθρωπος αρνείται κάθε έννοια θεού. Από τη μία πλευρά η θρησκεία αντιβαίνει στον υλιστικό τρόπο σκέψης του μαρξικού ανθρώπου, και  κυρίως στο διαφωτιστικό μοντέλο αιτίας αποτελέσματος. Κάθε τι γύρω μου το ερμηνεύω και το πλάθω, μέσα από την κατανόηση και την κατεύθυνση προς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Από την άλλη πλευρά ο μαρξικός άνθρωπος, ο αντεστραμμένος αυτός  υλικά θεάνθρωπος θέλει να χτίσει μία κοινωνία πλήρως από το υποκείμενο ελεγχομένη. Άρα η έννοια του θεού εμποδίζει την έλευση του μεσσιανισμού του προλεταριάτου. Οδηγούμαστε λοιπόν  στο ότι ο θεός καθίσταται στο μαρξισμό «σατανάς» ο οποίος πρέπει οπωσδήποτε να εξοβελισθεί από τον άνθρωπο και την κοινωνία του. Ήδη ο Μάρξ υπονοεί ότι στο βαθμό που τα Έθνη ασπάζονται τη θρησκεία, υιοθετούν την έννοια της συσσώρευσης και στο πνευματικό αλλά και στο υλικό επίπεδο, γι’ αυτό και είναι απορριπτέα.

Όταν συζητούμε για την έννοια της συσσώρευσης εννοούμε ότι όπως ο θεός συγκεντρώνει όλες τις εξουσίες και τις αρετές άρα κυριαρχεί επί παντός εμψύχου και αψύχου επιστητού, σύμφωνα πάντα με το Μάρξ, οι άρχοντες των Εθνών συγκεντρώνουν παρόμοια τον πλούτο επί της πολιτικής γήϊνης σκηνής και ελέγχουν τους ανθρώπους. Άρα η έννοια της θρησκείας απορρίπτεται συλλήβδην από το Μάρξ διότι ως συσσωρευτική πνευματική  και ηθική διαδικασία είναι ο προάγγελος του καπιταλισμού. Όπως ο θεός είναι ο πνευματικός «καπιταλιστής» παρόμοια και ο γήϊνος κεφαλαιούχος είναι ο «γήϊνος θεός».

Σημαντική οντολογική αλλά και αξιολογική θέση στη μαρξική αξιολογία κατέχει επίσης και η φράση «η θρησκεία είναι το όπιο του λαού» (φαντάζομαι όλες οι θρησκείες). Η φράση βρίσκεται στο μαρξικό έργο: «Κριτική της Φιλοσοφίας του Δικαίου του Χέγκελ» εκεί όπου συνδέεται κατά τον παραπάνω τρόπο η θρησκεία ως αξιολογικός τρόπος σκέψης με τον καπιταλιστικό τρόπο συσσώρευσης αγαθών. Βέβαια από πολλούς έχει υποστηριχθεί ότι η φράση αυτή  θα πρέπει να αποδοθεί στον Φόϋερμπαχ, αν και ο Ράμφος υποστήριξε ότι θα πρέπει να θεωρείται ως πατήρ της φράσης ο Μπρούνο  Μπάουερ, ο ιδρυτής της θεωρίας του μυθισμού. Σε μία πρώτη εκτίμηση θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι η  εξεταζομένη αυτή φράση αποδεικνύει όσα ο Μάρξ ήθελε να αποδείξει.  Η Θρησκεία επειδή ακριβώς μετατοπίζει τον ανθρώπινο νού από τη θέση ρυθμιστή στη θέση του δούλου που λατρεύει, ναρκώνει και αποκοιμίζει τις πραγματικές δυνάμεις του ανθρώπου.  Αυτές δηλαδή οι οποίες είναι  ικανές να καταστήσουν το ανθρώπινο υποκείμενο άρχοντα της επιστήμης, της αυτοδιαχείρισης και της ανάπτυξης  στον κόσμο του επί της γής. Ο Μιχάλης Ράπτης (ο γνωστός Πάμπλο) προσφέρει μία παρόμοια (ίσως) εξήγηση η οποία όμως ανοίγει κάποιους δρόμους εξήγησης στην παρούσα έρευνά μας. Αναφέρει ο συγκεκριμένος διανοητής ότι ο Μάρξ επιμένει στην άποψη ότι η θρησκεία είναι και διαμαρτυρία εναντίον της πραγματικής κοινωνικής απαθλίωσης των ανθρώπων και επομένως ο Μάρξ δεν καταδικάζει ούτε τη θρησκεία ούτε το θρησκευόμενο άνθρωπο. Η θρησκεία είναι ο αναστεναγμός του ανθρωπίνου όντος σε ένα κόσμο χωρίς καρδιά, αλλά και το βάλσαμο του, όχι μόνον απέναντι στην κοινωνική  του δυστυχία και αλλοτρίωση αλλά και απέναντι στα υπαρξιακά του προβλήματα».

Το ερμηνευτικό αυτό απόσπασμα το κρίνουμε ως σημαντικό διότι ανοίγει ερευνητικούς δρόμους. Συγκεκριμένα εάν ο Πάμπλο έχει δίκαιο ως ερμηνευτής, τότε εξηγείται –η ανεξήγητη σε κάθε περίπτωση – στάση των σημερινών μαρξικών απογόνων απέναντι στο τεράστιο Εθνικό θέμα της παράτυπης μετανάστευσης και στην απίστευτη αποδοχή του ισλάμ (στο οποίο οι αριστεροί φέρονται τουλάχιστον με υπερβολική ανοχή σε σχέση με το χριστιανισμό).  Θα μπορούσαμε να θέσουμε το όλο θέμα ως ακολούθως (έχοντας κατά νού σε κάθε περίπτωση και τον εσχατολογικό και μεσσιανικό χαρακτήρα του μαρξισμού): Η θρησκεία εμφανίσθηκε σε εποχές που οι πάσης φύσης «προλετάριοι» δεν ήξεραν το μαρξισμό και τις ευεργετικές του συνέπειες επί του ανθρωπίνου γένους. Η θρησκεία έστρωσε το υπαρξιακό έδαφος στο μαρξισμό, διότι έδωσε έστω θεϊκές λύσεις στο θέμα του πόνου και της εν δυνάμει ευδαιμονίας. Ο μαρξισμός τώρα ευχαριστεί τη θρησκεία αλλά αναλαμβάνει αυτός την υπαρξιακή αποκατάσταση και σωτηρία των απανταχού της γής δυστυχισμένων. Οι ερχόμενοι από την Ασία και την Αφρική είναι καλοδεχούμενοι, και θα υποστούν την υπαρξιακή μετάλλαξη από τους δυτικούς αριστερούς, οι οποίοι ως μάγοι θα τους διώξουν κάθε πόνον και «μαλακίαν» και θα τους καταστήσουν κατά το δυτικό  αριστερό και κομμουνιστικό  τρόπο ευδαίμονες. Οι δυτικοί αριστεροί καλοδέχονται τους παρατύπους μετανάστες διότι θεωρούν ότι θα τους πείσουν  ότι σταδιακά θα αφήσουν το ισλάμ και θα ασπαστούν τον υλικό και μαρξικό τρόπο αποκατάστασης της ύπαρξής τους και της υλιστικής ευδαιμονίας τους.

Σε κάθε περίπτωση όμως αυτό το σενάριο δεν εξηγεί τον άλογο και αντιμαρξικό τρόπο αποδοχής εκ μέρους των αριστερών του ισλάμ και των ισλαμιστών. Ίσως εάν ωθούσαμε αυτό το σενάριο σε Βεμπεριανά και Προτεσταντικά άκρα να εξηγούσαμε την απίστευτη  ισλαμοφιλική αριστερή στάση. Οι μαρξιστές ως κυρίαρχος πόλος του υλικού συστήματος της δύσης, ως το μακρύ χέρι της αόρατης εξουσίας στα  πλήθη προχωρούν προς τις δικές τους τελικές λύσεις ακολουθώντας πιστά τις εντολές των αφανών αφεντικών. Πρέπει να ελεγχθούν όλοι οι λαοί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής. Αυτοί ειδικά οι λαοί που ενώθηκαν ενώπιον του Αλλάχ είναι ένα βήμα από τον τελικό υλιστικό έλεγχο. Αρκεί ο Αλλάχ  να αντικατασταθεί από κάποιον επίγειο Αλλάχ. Η αξιολογική αυτή αντιστροφή είναι δουλειά των μαρξιστών. Το δυτικό life style θα γεννήσει το νέο Λούθηρο και το νέο Προτεσταντισμό που θα βοηθήσει στην απορρόφηση των παρατύπων μεταναστών στη δύση. Οι αριστεροί αντικαθιστούν  το απόφθεγμα του Λουθήρου sole fide (μόνον πίστη ) σε σχέση με το Θεό, με το sole vita( μόνο ζωή) σε σχέση με την υλική καθημερινότητα της Δύσης, με το θεό της τεχνολογίας, της καλοπέρασης  και της κίβδηλης ευδαιμονίας. Οι αριστεροί προσφέροντας το όραμα της υλικής διαχείρισης των αγαθών, της προλεταριακής ισότητας και προσφέροντας πιλάφι και ρύζι επί της γής αφομοιώνουν τα εκατομμύρια των παρατύπων μεταναστών( οι οποίοι σταδιακά βλέπουν και αντικαθιστούν (σε βάθος γενεών) τον αλλάχ  με την επίπλαστη δυτική ευημερία) και με αυτόν τον τρόπο προωθούν την πλήρη αποπνευματικοποίηση και υλικοποίηση του κόσμου, την απορρόφηση του κόσμου από αυτούς που διά της τεχνολογίας ελέγχουν την ύλη και τον πλούτο.

Εν τη γενέσει του ο μαρξισμός δεν χρειάσθηκε να καλοπιάσει το χριστιανισμό. Εξάλλου γεννήθηκε μέσα στο χριστιανικό κόσμο. Ο μαρξισμός δεν δυσκολεύθηκε να αντικαταστήσει το χριστιανικό πνευματικό μεσσιανικό όνειρο με το αντίστοιχο υλικό δικό του. Ο πάπας ευτέλισε τόσο πολύ το χριστιανικό όνειρο, η θεωρία του filioque έδιωξε το θεό στο σύμπαν ώστε λίγο ο  προτεσταντισμός και λίγο ο ντεϊσμός των διαφωτιστών εθανάτωσαν το θεό και τον ανέστησαν μέσα στους ανθρώπους. Δεν θα πρέπει όμως επ΄ουδενί λόγω να ξεχάσουμε το έδαφος  επάνω στο οποίο κάρπισε ο μαρξισμός. Ο πνευματικός πλούτος της δύσης, μεταλαμπαδευόμενος εκ του Ελληνισμού του βυζαντίου, ο καρτεσιανός λόγος, ο ορθολογισμός του Λαίϊμπνιτς, ο πανθεϊσμός του Σπινόζα, ο κριτικισμός  και ο πανλογισμός του  Κάντ και του Εγέλου,  η βουλησιοκρατία του Σοπενάουερ αλλά και  ο υπεράνθρωπος υπαρξισμός του Νίτσε, ενδυνάμωσαν τόσο πολύ τη δυτική ύπαρξη ώστε  να πιστέψει μεσσιανικά μηνύματα τύπου Μαρξισμού (και όχι μόνο).

 Όμως το πράγμα είναι διαφορετικό σε σχέση με τους παρατύπους μετανάστες. Εδώ έχουμε να κάνουμε με άλλα πνευματικά υπόβαθρα. Θα πρέπει ως σειρήνες να παρασύρουμε με το δυτικό ευδαιμονιστικό τραγούδι μας τα πλήθη. Όταν αυτά έλθουν μπορούμε να δείξουμε το πραγματικό αριστερό πρόσωπό μας, βγάζοντας το εξωτερικό προσωπείο. Αυτό το  πρόσωπο το οποίο οι Έλληνες το ξέρουν πλέον καλά.

* Ο Βασίλειος Μακρυπούλιας είναι δρ. φιλοσοφίας.