Παρουσίαση του βιβλίου του Πανίκου Ελευθερίου.
Θα βρείτε τα κάτωθι
- Ο πρόλογος του βιβλίου
- Το οπισθόφυλλο του βιβλίου
- Κριτική του βιβλίου – Γράφει ο Ζήνων Ζαννέτος
- Κριτική του βιβλίου – Εφημερίδα Αλήθεια
Ο πρόλογος του βιβλίου
Φίλε αναγνώστη, αποδεικνύεται ότι δεν είναι εύκολο πράγμα να γράψει κανείς ένα βιβλίο. Ειδικά όταν το θέμα είναι λεπτό και δύσκολο, όταν τα γεγονότα τρέχουν εκβιάζοντας τον χρόνο. Ο ανήφορος τότε της αποπεράτωσης της συγγραφής είναι ένας μικρός Γολγοθάς αγωνίας και προσπάθειας μαζί. Η ανά χείρας έκδοση, είναι το απαύγασμα συνεχούς προβληματισμού και αγωνίας, για το μέλλον της Κύπρου.
Μέσα από τις γραμμές αυτού του βιβλίου, επιχειρώ να ζωντανέψω ένα πιθανό, φανταστικό σενάριο, το οποίο προκύπτει μετά από μια μελλοντική λύση του Κυπριακού, με τη μορφή που συζητείται από την πολιτική ηγεσία. Όσο δύσκολο και ριψοκίνδυνο κι αν ακούγεται, στην ουσία προσπάθησα να προβλέψω το μέλλον. Αρκετά από αυτά που γυρόφερναν συνεχώς στο μυαλό και στην ψυχή μου, μεγάλο μέρος της αγωνίας για το μέλλον του τόπου, μετατράπηκαν σε μια μορφή έμπνευσης και βρήκαν διέξοδο στις σελίδες του βιβλίου που κρατάς στα χέρια σου.
Εδώ και δεκαετίες γίνεται συνεχώς λόγος για τη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Διαβάζοντας κάποιος, για τις αρχές που διέπουν τη μορφή λύσης που έχει δεχθεί η Ελληνική πλευρά και τις πρόνοιες του σχεδίου Ανάν (του τελικού προϊόντος των συνομιλιών για Δ.Δ.Ο.), δικαίως θα νιώθει μεγάλη ανασφάλεια για το μέλλον. Κατά την άποψή μου είναι τόσες οι ‘εποικοδομητικές’ ασάφειες, όπως ατυχώς και με πονηριά τις αποκαλούν, που καθιστούν αδύνατη την οποιαδήποτε ασφαλή πρόβλεψη για το μέλλον της Κύπρου. Φαίνεται ότι οι απόψεις είναι διιστάμενες, ακόμα και από επιφανείς επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, των οποίων οι αναλύσεις είναι εμπεριστατωμένες, βασισμένες σε επιστημονικά δεδομένα, στην πείρα και τη γνώση. Για παράδειγμα, διεθνούς κύρους οικονομολόγοι, έχουν κάνει τις προβλέψεις τους για τις επιπτώσεις, που θα είχε μια λύση Δ.Δ.Ο., στην Κυπριακή Οικονομία. Επίσης, επιφανείς συνταγματολόγοι έχουν εντοπίσει τα εδάφια του συντάγματος, τα οποία θα μπορούσαν να προκαλέσουν τριγμούς στη λειτουργία του κράτους. Γενικά, οι πολιτικοί θα έχουν τη στήριξη των ειδικών, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να προβλέψουν, για να προκαταλάβουν τυχόν δυσλειτουργίες, οι οποίες θα έθεταν σε κίνδυνο το κατά κοινή ομολογία εύθραυστο οικοδόμημα της λύσης.
Εκεί που δεν μπορούν να εμβαθύνουν τόσο οι τεχνοκράτες, όσο κι οι πολιτικοί, είναι στον ανθρώπινο παράγοντα. Στις επιπτώσεις δηλαδή, που θα έχει μια τέτοια λύση στην καθημερινή μας ζωή. Δεν μπορούν, δεν είναι η δουλειά τους άλλωστε να το κάνουν, να προβλέψουν πώς θα νιώθουμε, πώς θα επηρεαστεί η οικογενειακή μας ζωή και πώς θα ατενίζουμε το μέλλον. Αγαπητέ αναγνώστη, αυτές τις ανθρώπινες πτυχές, προσπαθώ να αγγίξω σε αυτό το βιβλίο. Οι φανταστικοί χαρακτήρες έχουν πλαστεί, για να εκφράσουν τα συναισθήματα και τον ψυχικό κόσμο των επηρεαζόμενων. Μέσα από τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές των ηρώων, απλών ανθρώπων της καθημερινότητας, ο στόχος είναι να διαφανεί εάν πράγματι είναι βιώσιμη η λύση Δ.Δ.Ο. για την οποία γίνεται τόση μεγάλη προσπάθεια.
Δεν υπάρχει, λοιπόν, κάποιος τρόπος (εκτός από τη χρήση της μηχανής του χρόνου, η οποία δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη), για να προβλεφθεί το μέλλον. Έτσι, καλό θα ήταν, ν’ αφήσει ο καθένας τη φαντασία του ελεύθερη να λειτουργήσει… σωστικά. Φαίνεται εκ πρώτης όψεως, ακραίο και παρατραβηγμένο, αλλά είναι πιθανώς πιο συνετό, από το να εμπιστευόμαστε (υποταγμένοι αδιαμαρτύρητα στο δόγμα: «πίστευε και μη ερεύνα»), τις εκτιμήσεις των πολιτικών που επενδύουν στη βιωσιμότητα μιας αμφιλεγόμενης λύσης, η οποία βρίθει από εποικοδομητικές ασάφειες. Ας αφήσουμε τη φαντασία μας να καλπάσει (ενώ βέβαια, έχουμε εν τω μεταξύ φροντίσει να είναι υπόψη μας, κάποια αδιάσειστα στοιχεία-πρόνοιες της επιδιωκόμενης λύσης, για να μην μπορεί κανείς να μας κατηγορήσει ως φαντασιόπληκτους).
Αναμφίβολα, πολλοί από εσάς δε χρειάζεστε τις υποδείξεις του οποιουδήποτε. Ήδη θα αναρωτηθήκατε για κάποια σημαντικά ζητήματα: Πόσο θ’ αλλάξει τη ζωή των απλών πολιτών η λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα; Πώς θα επηρεαστεί η καθημερινή μας ζωή από συγκεκριμένες πρόνοιές της (π.χ. ποιες ακριβώς θα είναι οι επιπτώσεις της “πολιτικής ισότητας”, στις ζωές μας;); Ποιες οι αλυσιδωτές εξελίξεις που θ’ ακολουθήσουν, την υπογραφή της λύσης, για την οποία γίνεται καθημερινά λόγος; Η λύση θα είναι πράγματι “δίκαιη και βιώσιμη”, όπως την παρουσιάζουν κάποιοι; Πόσο θ’ αντέξει στον χρόνο, αν δεν σέβεται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, κι αν δεν την διέπουν οι βασικές αρχές του δικαίου;
Αγαπητέ αναγνώστη… Ελπίζω, προχωρώντας και φτάνοντας στο τέλος του βιβλίου να έχεις ζήσει έντονα το “κλίμα των ημερών”, στη μετά τη λύση εποχή. Ότι θα έχεις διαμορφώσει μέσα σου μιαν άποψη, η οποία θα σε βοηθήσει στην κρίσιμη απόφαση που θα πάρεις, όταν θα βρίσκεσαι εντελώς μόνος, αντιμέτωπος με τις αμείλικτες ευθύνες του παρόντος και του μέλλοντος ψηφίζοντας πάλι, για ένα ‘ΝΑΙ’ ή ένα ‘ΌΧΙ’.
Άφησε λοιπόν, τη φαντασία σου να… ” καλπάσει” ελεύθερα…
Ο συγγραφέας
Το οπισθόφυλλο του βιβλίου
Μέσα από τις σελίδες αυτού του βιβλίου, ο συγγραφέας επιχειρεί να ζωντανέψει ένα μελλοντικό φανταστικό σενάριο, το οποίο προκύπτει μετά από μια Ομοσπονδιακή λύση του Κυπριακού που επιδρά καταλυτικά σε όλες τις πτυχές της ζωής των κατοίκων. Στόχος του, είναι να ζήσει έντονα ο αναγνώστης “το κλίμα των ημερών”, στη μετά τη λύση εποχή.
Ο Κώστας, ο ήρωας του μυθιστορήματος βρίσκεται ενώπιον ενός μεγάλου διλήμματος. Μια σκληρή μάχη μαίνεται μέσα του. Σύντομα όμως, πρέπει ν’ αποφασίσει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το αδιέξοδο θα γίνει λιγότερο εφιαλτικό.
Από τη μέρα που πήρε την επιστολή που ήταν υπογραμμένη από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών και Άμυνας της Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας, για να παραδώσει το όπλο που του είχε εμπιστευτεί η πατρίδα, μόνο αυτός ο εφιάλτης γυροφέρνει στο μυαλό του. Το δίλημμα είναι φοβερό και τον κόβει στα δύο. Από τη μία είναι η θέληση για ζωή κι από την άλλη το κάλεσμα του χρέους. Θα παραμερίσει τις αξίες και τα ιδανικά του, για να “ζήσει”… «μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες;» Έχει το δικαίωμα να είναι τόσο εγωιστής; Να “ζει” χωρίς μνήμη, χωρίς συνείδηση, χωρίς περηφάνια κι αξιοπρέπεια; Θ’ αθετήσει τον μακρινό, αλλά όχι ξεχασμένο όρκο του Έλληνα Αξιωματικού ή θα είναι τελικά συνεπής, στο δικό του συναπάντημα με την ιστορία;
Όσο πλησιάζει η σημαντική εκείνη μέρα, τόσο πλησιάζει κι η ώρα της αλήθειας. Τότε είναι που θα μάθει από τι πραγματικά είναι φτιαγμένος και τι είδους κληρονομιά θ’ αφήσει στην Ελευθερία, την κόρη του.
Μια σειρά από γεγονότα γεμάτα περιπέτειες και συγκρούσεις ανάμεσα στους ήρωες, κάνει το μυθιστόρημα πολύ ενδιαφέρον. Η φιλοπατρία, η κραυγή του πόνου, η αγωνία γι’ αυτόν τον έρμο τόπο, το πάθος για την ελευθερία, η αγάπη για την οικογένεια και η αυτοθυσία είναι τα κυρίαρχα στοιχεία.
Ο συγγραφέας σκιαγραφεί έντεχνα τους χαρακτήρες, ζωντανεύει τα γεγονότα με τον χρωστήρα του λόγου και τους πλούσιους διαλόγους και δίνει μια ρεαλιστική εικόνα της κατάστασης που επικρατεί μετά τη λύση.
Κριτική του βιβλίου – Γράφει ο Ζήνων Ζαννέτος
Ο Ζήνων Ζαννέτος σχολιάζει το βιβλίο ” Εάλω η Κύπρος” του Πανίκου Ελευθερίου
Η μεταγραφή σε δόκιμο λόγον του εσωτερικού αισθητικού λόγου του βιβλίου
του Πανίκου Ελευθερίου «Εάλω η Κύπρος»
Και το πιο ασήμαντο, αν υπάρχει ασήμαντο, λουλούδι ευδοκιμεί σε τόπο που του διαμορφώνει την ποιοτική του ιδιοσυστασία, τα χρώματά του, το μπόι του, το άρωμά του, ακόμα και το σχήμα των φύλλων που το συνοδεύουν ως θωπεία και ως υποδοχή του τρυφερού του βλαστού.
Το ίδιο ισχύει και για το δέντρο, κατ’ εξοχήν, όμως, για τον άνθρωπο. Και ο άνθρωπος, λοιπόν, «βλαστάνει και ανθοφορεί» σε οικείο τόπο, τα ζωτικά συστατικά του οποίου ως αμβροσία και ως κάλλος τρέφουν και συνιστούν την ύπαρξή του, τη σωματική και την πνευματική του λειτουργία. Ανταποδοτικά, ο άνθρωπος, με τον Λόγον και τον Νόον, τη ζώπυρον ειδοποιόν του διαφοράν από τα άλλα ζώντα είδη, καταθέτει τα προϊόντα του πνεύματός Του, τα δημιουργήματα των ευαισθησιών Του, τη λυρική και την ελεγειακή φωνή των συναισθημάτων του και κοσμεί τον τόπον, τον κάνει κόσμο και υποδοχέα της δημιουργικής του ανάσας. Τον κάνει, προπαντός, δώμα του βίου Του, ιμάτιο και χιτώνα της ύπαρξής Του και τέλος, Θήκη και σήμα του τεθνηκότος σώματός του. Τον κάνει Πατρίδα Του.
Οι δρόμοι της ετυμολογίας μας ειδοποιούν πως η λέξη Πατρίδα κοινωνεί με την έννοια Πατήρ – Πατέρας, που πολιτισμικά μας παραπέμπουν στη Γένεση και τη Δημιουργία, όπως η γλώσσα μας τη συνέλαβε : Πατήρ – Πάτρα = Γη, Πατρίδα που ως ανδρόγυνος τόπος (Πατέρας και μάνα), γεννά των άνθρωπο και τον περιβάλλοντα κόσμο του. Ο Τόπος, λοιπόν, είναι η μήτρα και ο σπόρος απ’ όπου εξανθίζει η ύπαρξη. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς Πατρίδα χωρίς Πάτρα Γη, επειδή «ντιενέϊκα» την περιέχει στο είναι του. Η Πατρίδα είναι εσωτερική φωνή και ρίγος, που σωματώνονται σε ομοιότροπη συμβίωση, σε ομόλογη δημιουργία, σε κοινά αναγνωρίσιμα γλωσσικά σήματα, που συνυφαίνονται και συνομολογούν την ομόγλωσση έκφραση, το ομόγλωσσον γνώρισμα. Η γλώσσα, ως θεραπαινίδα της κοινωνίας του ανθρώπου, εναρμονίζει σε φωνήεν σώμα τις έσω φωνές, που είναι κι αυτές εκφάνσεις της έσω Πάτρας, σε επικοινωνιακό κώδικα της κλίμακας των εννοιών του πνεύματος, συμβολικά λήμματα του κοινοτικού, αλλά και του ένδον βίου του ανθρώπου. Ο κοινός βίος και οι δημιουργικές του εκφάνσεις – παραδόσεις, έθιμα, κώδικες φιλοσοφίας και θυμοσοφίας της συμβίωσης, έργα της ευπλασίας της Τέχνης και του πνεύματος, παράγωγα της δωρεάς αυτής της Πάτρας – Πατρίδας αποτελούν το αμνιακό εκχύλισμα ομαίμων και ομογλώσσων πλαστουργών ανθρωπίνων υπάρξεων και κατ’ επέκταση τον εύστολον επενδύτη του σώματος της πατρίδας.
Γι’ αυτό ο οιοσδήποτε ακρωτηριασμός του σώματος της Πάτρας – Πατρίδας ακρωτηριάζει, ουσιαστικά τον ίδιο τον άνθρωπο που οικεί επί και εντός Της, που λαμβάνει και απολαμβάνει τα καρπήματά Της, που συμπαράγει με τη δική της μετοχή. Ο ακρωτηριασμός της Πατρίδας έχει, ως συνέπεια, Τον ανέστιον άνθρωπο, τον πλάνητα, έρημο και πένητα άνθρωπο, τον πεπτωκότα και θνησιγενή. Η ούτοπος ύπαρξη είναι και άτοπος και η ατοπία είναι ο αυχμός του γίγνεσθαι, ο Θάνατος της Ζωής.
Ο ακρωτηριασμός της Πατρίδας είναι πληγή και πόνος, αιμορραγία που φρυγανοποιεί την ικμάδα του πολιτισμού, ως τροχοπέδη του άρματος του δημιουργικού ήλιου ενός τόπου. Ο αυτοακρωτηριασμός είναι προθάλαμος Θανάτου, συσκότιση της πηγής του φωτός της Ζωής, έκπτωση και μαυλισμός του ήθους του προσώπου, απανθρωποποίηση της χάριτος (του χαριέντος) της ύπαρξης. Όλα τούτα τα συνοδά του αυτοακρωτηριασμού παράγουν, ως επόμενο, όλα εκείνα τα ένδον αισθήματα, που κατακλύζουν το βιβλίο σας και διαχέονται και στην ψυχή του αναγνώστη : πόνον και καημό, αγωνία και απογοήτευση, αδιέξοδο και απελπισία, μελαγχολία και μαράζι, μέχρι κουφότητα και σαλότητα, στέγνα μυαλού και ψυχής, αυτοκαταστροφικό μηδενισμό, υπαρξιακό παραλογισμό.
Θα απορεί, ίσως, κανείς για το περιεχόμενο της αναγνωστικής μου εντύπωσης από το βιβλίο αυτό. Εξηγούμαι πάραυτα : με έντεχνον αφηγηματικό τρόπο ο συγγραφέας προσπαθήσε στο βιβλίο του να καταστήσει τον πολιτικό λόγο κοινωνόν στους αναγνώστες του, καταγράφοντας τις πολιτικές του εκτιμήσεις για το τι είδους βίον, υπαρξιακό και κοινωνικό θα γεννήσει το εκτρωματικό σχέδιο ΑΝΑΝ και η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία που επαγγέλλεται ως λύση και σωτηρία της Κύπρου. Η πρωτοτυπία του βιβλίου είναι ότι «εξαναγκάζει» τον ξηρό και απάνθρωπο λόγο της πολιτικής, τον δοκησίσοφο και υποκριτικό, τον κρυπτικό και μασκαρεμένο, τον άν-αιμο και φρύγανο λόγο να ενδυθεί το ιμάτιο της λογοτεχνίας και από αφασικός να γίνει λάλος και καταδεκτικός στο μυαλό και στην ψυχή του απλού και ανυπόκριτου αναγνώστη.
Επειδή η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία παράγει αβάσταχτο πόνο και απελπισία σ’ όποιον την προσεγγίζει, πόνος που ενσταλάζεται από τα τεχνάσματα και τις δολιότητες του δίσημου πολιτικού λόγου, είναι επαινετέα η σκέψη του συγγραφέα να ενδύσει τον γυμνόν λόγον της διπλωματίας με το μορφικό ένδυμα της λογοτεχνίας, επειδή μ’ αυτόν τον τρόπον και ο πόνος αντέχεται περισσότερο και η στυφή γεύση των παραγώγων της υλοποίησης και εφαρμογής του στο Κοινόν των Κυπρίων εκρύεται αμεσότερα και διαχέεται αποτελεσματικότερα στις ψυχές των αναγνωστών του βιβλίου.
Την αναγνωστική μου διόδευση στους δρόμους της σκέψης και των συναισθημάτων του, όπως τα καταθέτει o Αλέκος Ελευθερίου στο βιβλίο του «Εάλω η Κύπρος», προσπάθησα να μεταγράψω σε στοχασμικό και περίσκεπτο λόγο, δοκιμιακό. Να πω δηλαδή με άλλο γλωσσικό κώδικα όσα προσέλαβα και σκέφτηκα, με αφορμή την ανάγνωση του βιβλίου αυτού.
Το βιβλίο είναι κατάθεση προς προβληματισμό και αυτογνωσιακή περίσκεψη. Γι’ αυτό δεν εξαρκείται ούτε στον έπαινον, ούτε στην κατάκριση, επειδή δεν ανατέμνεται από τη λογοτεχνική κριτική σκέψη, αλλά από τη στοχασμική αναμόχλευση. Προβάλλει ενώπιον του κάθε Ελληνοκύπριου, ιδιαίτερα ενώπιον της γενιάς της εισβολής και όλων των πολιτικά ευαίσθητων και ανησυχούντων της Κύπρου πολιτών ο εφιάλτης της δικής τους σκέψης, των δικών τους διαλογισμών, η εικόνα του αδιέξοδου μέλλοντος, το οποίον απεργάζονται οι μύωπες της πολιτικής του μοίρας οι ενδοτικοί και εθελοτυφλούντες επιλήσμονες της Ελληνικής ταυτότητας του τόπου.
Ένα βιβλίο που στόχον έχει να οξύνει την πατριδικήν έγνοια και να αφυπνίσει τον σύνολον εσωτερικόν κόσμο των Ελληνοκυπρίων όχι με αφορισμούς πολιτικής ανάλυσης, αλλά με τον τρόπον του λογοτεχνικού μύθου, που μπορεί να υιοθετηθεί από την κρυμμένη αθωότητα που διασώζει, ακόμα, ο καθένας από μας. Κάπως έτσι λειτουργεί και ο τρόπος του παραμυθιού, που πέφτει ως αφυπνιστικός σπόρος στον εύκαρπο ψυχικό τόπο του παιδιού ή η παραβολή, με την οποίαν ο Μέγας Διδάσκαλος του κόσμου κήρυξε τον Λόγον του Θεού, τον έμπυρον Λόγον του Πνεύματος.
Η αξιολόγηση ενός βιβλίου γίνεται από την ίδια την ανάγνωσή του, από το εύρος της μηνυματοφορίας του, από την πολυείδεια των προβληματισμών που προκαλεί, από την ποιότητα της στοχασμικής ταραχής και της συναισθηματικής αναστάτωσης. Αξιολογείται ακόμα από την ένταση της αφύπνισης των ηθικών κωδίκων της ύπαρξης, από το πόσο η έγνοια και τα σήματα της αφήγησης, του «μύθου» του βιβλίου αναπέμπονται από το Εγώ της γραφής στο Εμείς της ανάγνωσης του Κοινού του τόπου, ως αγάπη και χαρμολύπη Ζωής, ως δραματικός λόγος και ως μυστικό σήμα υπαρξιακής και κοινωνικής κάθαρσης.
Ο αναγνώστης του βιβλίου Εάλω η Κύπρος συμπλέει με παρόμοιους προβληματισμούς, που συμπυκνώνονται στον καημό για την τύχη της Πατρίδας και το μέλλον των πολιτών της, στον ανύπνωτο έρωτα της Λευτεριάς της Πατρίδας και της ίασης της χαίνουσας πληγής της. Η Κύπρος Σταυρωμένη και επί του ξύλου του Σταυρού της καθηλωμένη, αιμάσσουσα, ποτίζεται όξος και χολήν όχι μόνον από τους σταυρωτές εχθρούς της, αλλά και από τους με το μάννα της νεοευμάριεας τρεφόμενους δικούς της σταυρωτήδες. Και κατά τον λόγον του Pascal όσο η Κύπρος δεν αποκαθηλώνεται του σταυρού για να αναστηθεί καμιά ελληνική συνείδηση δεν έχει δικαίωμα να υπνώττει, κανένας Έλληνας δε μπορεί να βιοπορεύεται και να βιοπορίζεται τα όποια αγαθά της Πατρίδας απέμειναν και να σιωπά και να αδρανεί. Και το βιβλίο λειτουργεί ως Σωκρατικό δαιμόνιο, που αφυπνίζει τη συνείδηση του αναγνώστη για το ζοφερό του δρομολογούμενο μέλλον και για τη θνησιγενή μοίρα της Πατρίδας.
Ο στόχος του βιβλίου είναι να κεντήσει ως οίστρος τη σκέψη και τη συνείδηση του αναγνώστη ώστε με αφυπνιστική διάθεση να πολλαπλασιάσει τους προβληματισμούς του και να τους καρποφορήσει στο κοινωνικό του περιβάλλον για αναστοχαστική μελέτη του δράματος της Κύπρου και των καταστροφικών σχεδιασμών, που απεργάζονται, ως φενάκη σωτηρίας, εχθροί και ημέτεροι.
Η δικαίωση του βιβλίου για μένα δε γίνεται με τον ανατομικό φακό της λογοτεχνικής πραγμάτωσής του, αλλά από την αλήθεια της πρόθεσης του συγγραφέα, την ειλικρίνεια, την εντιμότητα της στοχοθεσίας του, την αγωνιώδη φωνή της έγνοιας του για τη σωτηρία της Κύπρου. Στην αδιέξοδη φοβική συγκατάνευση ή σιωπή των πολλών, στις έκφαυλες, δοκησίσοφες και προδοτικές νομικές διατυπώσεις και συνταγματικές καταρτίσεις, ως σχέδια σωτηρίας, δήθεν, της Πατρίδας, η φωνή της καρδιάς και της συνείδησης του συγγραφέα, όπως ακούεται από το βιβλίο, αποτελεί πρόσκληση συνειδητοποίησης των κινδύνων και συστράτευσης στην αντίσταση για την ανακοπή της κατηφόρου δρομολόγησης της «λύσης» του εθνικού προβλήματος της Κύπρου από δηλωμένους άσπονδους φίλους, από συναισθηματικά νεκρούς διπλωμάτες της διεθνούς σκηνής και από ανοητεύοντες επικίνδυνα και παιγνιδίζοντες άνευρους πολιτικούς της Κύπρου. Η καθαρότητα και η αλήθεια της δραματικής κραυγής του συγγραφέα είναι η ίδια η καταξίωση του βιβλίου, η δικαίωση της στοχοθεσίας του.
Ο συγγραφέας φροντίζει να «περάσει» στους διαλόγους των προσώπων όλη τη λαϊκή επιχειρηματολογία για το Κυπριακό, όπως αυτή εγείρεται εκάστοτε, ως απάντηση στα «βήματα» των διαπραγματεύσεων, που με το σταγονόμετρο διαρρέουν, όσα και όποια διαρρέουν, στα Μ.Μ.Ε. Μ’ αυτόν τον τρόπο διατίθεται στις σελίδες του βιβλίου το μετά την εισβολή τραγικό πρόσωπο της καθημερινότητας της Κύπρου, τα προβλήματα που φαρμακώνουν άλυτα τη βασική μέριμνα, όπως οι αγνοούμενοι, ο καημός της επιστροφής, η μνήμη και η λήθη των κατεχομένων εστιών, η αυτοκριτική και η συζήτηση για τους ενόχους της συμφοράς και της αντίστροφης επιβολής νέας κατάστασης : πολιτικής, ιδεολογικής, ταυτότητας, μέριμνας βιοτικής, κρίση ιστορικής συνείδησης και κοινωνικής συνοχής. Με τον τρόπο του το βιβλίο διασώζει τη λαϊκή καθημερινή συζήτηση και αγωνία για την τύχη της Πατρίδας μετά την εισβολή του 74. Μια έμμεση, αλλά εναργής ιστόρηση του λαϊκού προβληματισμού με όλες του τις μεταμορφώσεις κατά τις περιστάσεις και τις διακηρύξεις των καιρών. Και μέσα σ’ όλα αυτά, ως ανύπνωτος σκόλοψ, τα υπαρξιακά διλήμματα, οι συνειδησιακές αμφισβητήσεις για την ορθότητα ή μη των σχεδιασμών και των αποφάσεων για τη μελλοντική διάσωση του προσώπου και της οικογένειάς του, για την αντοχή ή μη, της νέας, απροσδιόριστης και, πάντως, φοβικής, κοινωνικής καθημερινότητας. Στον ξηρό λόγο της πολιτικής και της διπλωματίας, που σχεδιάζει επί χάρτου κοινωνίες χωρίς πρόσωπο και ελεύθερο φρόνημα, με παθητική διάθεση για επιβίωση απλά και όχι δημιουργική Ζωή, στέκει αντίμαχος ο λόγος της καρδιάς, της αγωνίας, ο ανθρώπινος λόγος του διαλόγου με τον άλλο, η αγωνία της ύπαρξης και της ελεύθερης έκφρασης και Ζωής, που με τη διαφαινόμενη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας όλα τούτα τίθενται εν αμφιβόλω.
Η περιγραφή της κοινωνικής καθημερινότητας αναδεικνύει και την ποιότητα του θεσμού της Κυπριακής οικογένειας, που αδιατάρακτη, αιώνες τώρα, ως λειτουργικός πυλώνας, συνιστά την κοινωνική και βιοτική συνοχή και διάρκεια. Η οικογένεια ως συναισθηματικός τόπος της υπαρξιακής ωρίμανσης, της κοινωνικής και επαγγελματικής καταξίωσης, του ονείρου και της οικοδομής του αύριον. Η οικογένεια στο βιβλίο είναι ο προϋποτιθέμενος τόπος και λόγος της δράσης του, ο ιδεατός και συνάμα πραγματικός τόπος – πλαίσιο της στοχαστικής και συναισθηματικής υπέρβασης του προσώπου του πολίτη, που οδηγείται στην αυτοθυσία, ως πράξη συνέπειας και προσήλωσης στο χρέος προς τον εαυτό μας και την οικογένεια, ως τιμή και αγάπη προς την Πατρίδα, ως έκφραση του ελεύθερου και αδούλωτου φρονήματος, του ανεκπλήρωτου ονείρου της Ελευθερίας της Κύπρου. Η αυτοθυσία του ήρωα είναι απολογία Τιμής προς τον εαυτό του, την οικογένεια, την Πατρίδα, απολογία για τη ματαίωση του οράματος της Λευτεριάς και της ανατολής της ειρήνης και του φωτός στη δύστυχη Κύπρο. Είναι αξιοπρόσεχτος ο τρόπος που το Εγώ του ήρωα, ως δρώσα προσωπικότητα ταυτίζεται με το θεσμό της οικογένειας, καθολικεύεται μέσα στο νόημα της Πατρίδας. Της Πατρίδας όχι ως ιδέας και νοητικής σύλληψης, αλλά ως βιοτικής πραγματικότητας, όπου εξαντλείται και η βιοτική ύπαρξη του ήρωα.
Στους δραστικούς διαλόγους του ήρωα, αλλά και στη στοχασμική μονολογία του το Εγώ του αναλίσκεται ως πάσχουσα Πατρίδα, με έγνοια και λόγο Θυσίας την οικογένεια. Με επαγωγικό, δηλαδή, τρόπο της λογικής ο αφηγηματικός μύθος του βιβλίου και η δράση του εξυφαίνουν σε απτή ύφανση την ιδέα της Πατρίδας και το χρέος του Πολίτη ως επεισόδια βιοτικής καθημερινότητας. Ο έρωτας της Πατρίδας ενυλώνεται εδώ σε δραστικό τρόπο ζωής και ουσίας, το όραμα σε διάλογο και δράση με απτόν ιστό και γεύση ζωής.
Υπάρχει εδώ και μια καινοτομία στην καθιερωμένη αναφορά και ανάλυση του ιστού της Ελληνικής οικογένειας. Τη συνήθη θέση της Μάνας, που σταθερά προσωποποιεί και περιλαμβάνει το σύνολο σχεδόν νόημα της οικογένειας, εδώ αρχηγέτης και χρεώστης της κοινωνικής και καθολικής ευτυχίας της είναι ο πατέρας, χωρίς την υποτίμηση της Μάνας. Και μάλιστα όχι ως pater familias, αλλά ως νέο παραγωγικό κύτταρο με ηλικιακά νέον άντρα. Τούτο εκφράζει μια παρήγορη διαπίστωση πως ο θεσμός της οικογένειας στην Κύπρο, με τη σύνολη δυναμική της λειτουργία, εξακολουθεί να υφίσταται και να τροφοδοτεί την παραγωγική δυναμική της Κοινωνίας.
Το βιβλίο του Πανίκου Ελευθερίου «Εάλω η Κύπρος» απευθύνεται στον σημερινόν Έλληνα της Κύπρου, που δεν έχει συναισθηματικά στεγνώσει και ιδεολογικά αλλοτριωθεί από την τύρβη της καθημερινότητας, την ηδονή της υλικότητας, την απάτη της ντόπιας διπλωματίας και την αναλγησία της διεθνούς πολιτικής. Εκφράζει την πικραμένη ανάσα του προδοθέντος οράματος της Λευτεριάς της Πατρίδας, της δούλωσης του ελεύθερου φρονήματος του Ελληνοκύπριου, που ανεδύθη και ανεδείχθη κατά τον Απελευθερωτικόν Αγώνα του 1955-59 και την κινδυνότητα της τωρινής αδράνειας του πολίτη, γύρω από τον οποίον υφαίνεται ο ιστός του τελικού του αφανισμού, με το προσωπείο μιας ξενόφρενης λύσης του πολιτικού προβλήματος της Κύπρου. Είναι μια κραυγή καημού της μοναξιάς της Κύπρου, αλλά και μια καταγγελία της εκφαυλισμένης συνείδησης των πολιτών της και της απουσίας αγωνιστικότητας για την αλλαγή της μοίρας της Πατρίδας.
Και σε όλα τούτα ακούεται ένδηλη η ηχώ της έμμεσης παραίνεσης για αναστοχασμό και αναθάρρηση, για αγώνα και όχι υποταγή και δούλωση.
Ρέθυμνο, Μάης 2012
Ζήνων Ζαννέτος.
Κριτική του βιβλίου – Εφημερίδα Αλήθεια
| ΠΑΝΙΚΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ: Εάλω η Κύπρος |
|
Γνωρίζω τον Πανίκο Ελευθερίου. Δηλαδή, τον είχα γνωρίσει σε μερικές παρουσιάσεις εφέδρων αξιωματικών. Αργότερα, άρχισα να διαβάζω τις πολιτικές του παρεμβάσεις στις εφημερίδες, με άξονα το Σχέδιο Ανάν. Με πολιτικούς όρους, διαφωνώ πλήρως μαζί του. Και όχι μόνο διαφωνώ, αλλά πιστεύω ότι ανήκει στους εκφραστές μιας καταστροφολογικής αντίληψης, βάσει της οποίας το ΝΑΙ θα οδηγούσε στην πλήρη τουρκοποίηση της Κύπρου. Βέβαια, αυτά όλα είναι υποκειμενικά και, ίσως, τεθούν, μετά από καιρό, κάτω από τη βάσανο της ουδετερότητας. Είτε έτσι, είτε αλλιώς, η περίοδος του δημοψηφίσματος σημάδεψε την πορεία αιώνων. Εδώ, όμως, δεν κρίνω τις πολιτικές θέσεις του Πανίκου Ελευθερίου, αν και ούτε αυτό είναι απαγορευμένο. Κρίνω τη λογοτεχνική, και τη γενικότερη, αξία του βιβλίου που κρατάω στα χέρια μου, και του οποίου ο τίτλος είναι εύγλωττος, παραπέμποντας εξόφθαλμα και στο περιεχόμενό του. *Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΕΠΙΦΑΝΙΟΥ. |