Ο Εθνάρχης και αισυμνήτης Ιωάννης Καποδίστριας [1776 – 27 Σεπτεμβρίου 1831]

(Ιωάννης Καποδίστριας, Κυβερνήτης της Ελλάδας, Δωρεά Οικ. Αλέξανδρου Κόσκορου, Συλλογή του Μουσείου Καποδίστρια – Πηγή: https://www.capodistriasmuseum.gr/i-kapodistrias/)

Ευαγγελία Κ. Λάππα

26 Σεπτεμβρίου 2022

Ο Εθνάρχης, αισυμνήτης¹ και «άγιος» της πολιτικής Ιωάννης Καποδίστριας αποτελεί το πρότυπο του πολιτικού της μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821, Ελλάδας.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε 31 Ιανουαρίου 1776 (π.ημ.) /10 Φεβρουαρίου 1777 στη Κέρκυρα και ήταν το έκτο από τα δέκα παιδιά του Αντωνίου – Μαρία Καποδίστρια και της Αδαμαντίας Γονέμη, από αριστοκρατική οικογένεια της Λεμεσού της Κύπρου. Στα 1795 – 1797 σπούδασε Ιατρική, Νομική και Φιλοσοφία στον Πανεπιστήμιο της Πάντοβας και το 1809, πήγε στην Ρωσία, όπου έγινε υπουργός Εξωτερικών.

Στις αρχές του 1821, στο Συνέδριο του Λάιμπαχ², έπεισε την Ιερή Συμμαχία να μην καταπνίξει την Ελληνική επανάσταση, η οποία μόλις άρχιζε, και πίεζε μυστικά το τσάρο της Ρωσίας να μεροληπτήσει υπέρ των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να αρχίζει η σύγκρουση μεταξύ τους. Στο τέλος ο Καποδίστριας παραιτήθηκε από τη Ρωσική κυβέρνηση.

Το 1827 η Γ’ Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας εξέλεξε τον Ιωάννη Καποδίστρια ως πρώτο Κυβερνήτη της Ελλάδας. Ο Καποδίστριας, μόλις έφθασε στην Ελλάδα και ανέλαβε τα καθήκοντά του, ανέστειλε προσωρινά την ισχύ του συντάγματος της Τροιζήνας λόγω της χαοτικής εμπόλεμης κατάστασης.

Στη διάρκεια της διακυβέρνησής του, κατόρθωσε να απελευθερώσει όχι μόνον τη Πελοπόννησο αλλά και τη Στερεά Ελλάδα, ματαιώνοντας τα σχέδια των «μεγάλων δυνάμεων». Ο Καποδίστριας ολοκλήρωσε το απελευθερωτικό του έργο στις 14 Σεπτεμβρίου 1831, όταν οι «μεγάλες δυνάμεις» χάρη στους διπλωματικούς χειρισμούς του και τις στρατιωτικές ενέργειές του, εξαναγκάστηκαν να συμφωνήσουν να επεκτείνουν τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας στο Αμβρακικό – Παγασητικό κόλπο.

Όμως, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης του, δεν έλειψε και η αντιπολίτευση με την ενθάρρυνση της Αγγλίας και της Γαλλίας. Οι Υδραίοι, οι οικογένειες Κουντουριώτη, Μαυρομιχάλη και Τρικούπη, ο Μαυροκορδάτος, ο Κωλέττης καθώς και ο ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης ήταν κάποιοι από αυτούς. Τους αντιπολιτευόμενους τους στήριζε από το Παρίσι ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος αγωνιζόταν κατά του Καποδίστρια, εν ονόματι της «ελευθερίας»³.

Στις 27 Σεπτεμβρίου 1831, ημέρα Κυριακή, (δύο εβδομάδες μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος) ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε από τον Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη έξω από την Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος, όπου είχε μεταβεί για εκκλησιασμό.

Σας παραθέτω ένα ποίημα που έγραψα για τον Ιωάννη Καποδίστρια:

Στον «άγιο» της πολιτικής
Ιωάννη Καποδίστρια

Χαίρε του γένους υψιπέτη

της Ελλάδας γνήσιε ηγέτη

μάχησες με θάρρος την Φραγκιά⁴

που ‘θέλε της μάνας⁵ τη σκλαβιά.

***

Χαίρε, εθνάρχη μας λαμπρέ

κυβερνήτη, μόνε αληθινέ

της Ελλάδος σφράγισες τη λευτεριά

πολέμησες της προδοσίας τα θεριά.

***

Χαίρε άγιε της πολιτικής

αγνής καρδιάς ελληνικής

πρόσφερες όσο κανείς

στις καρδιές μας πάντα ζεις.

***

Χαίρε, Φιλελλήνων η πηγή

αγνής ρωμιοσύνης εκφραστή

την Πατρίδα τόσο ύμνησες

για κάθε Έλληνα μερίμνησες.

***

Χαίρε Ελλάδος το θεμέλιο

της φιλοπατρίας ευαγγέλιο

σχολεία, τροφεία⁶ έχτισες πολλά

την αμαθεία έδιωξες μακριά.

***

Χαίρε άγιε της πολιτικής

αγνής καρδιάς ελληνικής

πρόσφερες όσο κανείς

στις καρδιές μας πάντα ζεις.

***

Χαίρε, φήμη αληθινή

τόλμη ψυχή, ηρωική

δεν λόγισες καμιά στιγμή

δόξα και πλούτη στη ζωή.

***

Χαίρε Μεγάλης Ιδέας ποιητή

Ελλάδος, ακτίνα φωτεινή

βόλι σε πήρε, «ελληνικό»

ενός Εφιάλτη, προδοτικό.

***

Χαίρε άγιε της πολιτικής

αγνής καρδιάς ελληνικής

πρόσφερες όσο κανείς

στις καρδιές μας πάντα ζεις

***

Χαίρε λαμπρό ηρώων άστρο

μέγα της ρωμιοσύνης κάστρο

σήκω από το μνήμα τώρα

διώξε τους ξένους⁷ απ’ τη χώρα.

***

Χαίρε άγιε κυβερνήτη

του ’21 αξίας μαργαρίτη

υπόσχεση δίνουμε ψυχής

αιώνια μη λησμονηθείς.

(Τὸ μοιρολόι τοῦ Μοναστηρίου,

Εὐαγγελία Κ. Λάππα,

Εκδόσεις Πελασγός, 2021)

Σχετικά με τη δολοφονία του, το ρόλο των ξένων δυνάμεων, μαρτύρησε και ο αδελφός του, Αυγουστίνος Καποδίστριας προς τον Φρειδερίκο Τιρς, Ιστορικό και μετέπειτα σύμβουλο του Όθωνα, στον οποίο είπε: «Ναι κύριε, η Γαλλία και η Αγγλία είναι που δολοφόνησαν τον αδελφό μου». Αυτό επιβεβαίωσε και ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο οποίος το 1840 είπε στον αντίπαλο του Καποδίστρια Ιατροφιλόσοφο Πύρρο: «Δεν μετράς καλά φιλόσοφε… Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήσαν η αιτία κι εγώ έχασα τους δικούς μου, και το Έθνος έναν άνθρωπο που δε θα τόνε μετάβρει και το αίμα του με παιδεύει ως τώρα…». Από τους δολοφόνους, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης όταν τον συνέλαβαν και λίγο πριν πεθάνει από τα τραύματά του, ζητώντας έλεος δήλωσε: «Δεν φταίω εγώ στρατιώται, άλλοι μ’ έβαλαν». Ο άλλος ο Γ. Μαυρομιχάλης, αμέσως μετά την δολοφονία κατέφυγε στο σπίτι του αντιπρεσβευτή της Γαλλίας Βαρόνου Ρουάν και δήλωσε: «Σκοτώσαμε τον τύραννο. Μπιστευόμαστε στην τιμή της Γαλλίας. Να τα άρματά μας. Ο Ρουάν υπεσχέθη προστασίαν».

 

Πηγές

1. https://www.kapodistrias.info/arthra/poioi-kai-giati-dolofonisan-ton-ioanni-kapodistria | Ποιοι και γιατί δολοφόνησαν τον Ιωάννη Καποδίστρια
2. Γιώργου Λεκάκη, Επίτομος βιογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια, με δύο κείμενα – παραρτήματα: του Αντωνίου Α. Αντωνάκου και της Ιωάννας Γ. Καραγκιούλογλου, Εκδόσεις Τάλως Φ, Αθήνα 2021.
3. Χρήστου Π. Κοσσιώρη, Ο Αισυμνήτης Η ανάγκη του σήμερα, Εκδόσεις Ήλεκτρον, Αθήνα 2018
4. Ιωάννη Δ. Παππά, Καποδίστριας ο Μέγας, AcademiaEdu

________________

1. Η αισυμνητεία ήταν αρχαίος Ελληνικός θεσμός, στον οποίο δινόταν η απόλυτη εξουσία από το λαό σε ένα άτομο, κοινής εμπιστοσύνης, για ένα διάστημα, όταν το τρέχον πολιτικό σύστημα βρισκόταν σε αδιέξοδο.
2. Σημερινή Λιουμπλιάνα της Σλοβενίας.
3. Αλήθεια, ποιας ελευθερίας; Της «ελευθερίας» της Ελλάδος, όπως την ονειρεύονταν οι «μεγάλες δυνάμεις»;
4. Ευρώπη
5. Μάνας Ελλάδος
6. Ορφανοτροφεία
7. Ελληνόφωνους με ξένο (ξενόφερτο και αντεθνικό) για την Ελλάδα φρόνημα