Τά ξεχασμένα ἀδέλφια μας: οἱ Ρωμηοί τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.

Γράφει ο Ιωάννης Νεονάκης.

Μέ δέος βλέπομε τίς τελευταῖες μέρες τά τεκταινόμενα στήν Μέση Ἀνατολή. Μέ δέος καί ἴσως μέ μιά κρυφή ἀγωνία μήν γενικευτοῦν οἱ συρράξεις καί διαχυθοῦν τά προβλήματα καί πρός τά μέρη τά δικά μας. Ὅμως ὅσο καιρό οἱ συγκρούσεις περιορίζονται ἐκεῖ θεωροῦμε ὅτι πρόκειται γιά κάτι ξένο, ὅτι δέν μᾶς ἀφορᾶ ἄμεσα, ὅτι δέν ἔχομε καμιά ἐμπλοκή. Καί ὅμως, ἔχομε τόσο λάθος. Ὄχι μόνο μᾶς ἀφορᾶ, ἀλλά εἴμαστε μέσα στά γεγονότα. Γιατί ἐκεῖ βρίσκονται τά ξεχασμένα ἀδέλφια μας, τά δύο ἑκατομμύρια τῶν Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς.

Μάλιστα. Δύο ἑκατομμύρια Ὀρθοδόξων Ρωμηῶν στήν Μέση Ἀνατολή καί πολλά ἑκατομμύρια ἀπό αὐτούς στήν διασπορά. Τί εἶναι ὅλοι αὐτοί; Ὅλοι αὐτοί εἶναι τό ἴδιο ἀκριβῶς μέ μᾶς, ἴδια ἱστορία, ἴδιος πολιτισμός, ἴδια ἱστορική πρωτεύουσα, ἴδια πίστη, ἴδια ἤθη καί ἔθιμα, μέ ἴδιους προγόνους, μέ ἴδιους ἥρωες, ἴδιους ἁγίους, μέ ἴδιο παρόν καί ἴδιο μέλλον καί φανέρωση τῆς ἴδιας ἀγλαοφανοῦς, σωτηριολογικής ἐσχατολογικῆς πορείας. Εἴμαστε τό ἴδιο Γένος. Εἴμαστε ὅλοι μας τό Εὐσεβές Γένος τῶν Ρωμηῶν.

Ἑλληνικές πόλεις  στήν περιοχή τῆς Συρίας καί στήν εὐρύτερη περιοχή ἀναφέρονται ἤδη ἀπό τόν 7ο π.Χ. αἰώνα. Ὅμως ἡ πραγματική ἐξάπλωση τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσας καί κυρίως τοῦ Ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ θά γίνει στήν περιοχή μετά τά χρόνια τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου καί τῆς δυναστείας τῶν Σελευκιδῶν, ὁπότε καί χτίζονται δεκάδες Ἑλληνικές πόλεις. Ἀπό τόν Σέλευκο Α΄ τόν Νικάτορα θά ἱδρυθεῖ καί ἡ Ἀντιόχεια ἡ Μεγάλη, μέ τούς πρώτους οἰκιστές νά εἶναι κυρίως Ἀθηναῖοι καί Μακεδόνες.  Ἡ Ἀντιόχεια θά εἶναι λίκνο τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, καί ἀργότερα τοῦ χριστιανισμοῦ, ἐνῶ ἡ ὅλη περιοχή θά ἀποτελέσει γιά ἑκατοντάδες χρόνια κεντρικό πυλώνα τῆς Ρωμανίας. Ἀπό ἐδῶ θά προκύψουν πολλοί λόγιοι καί μεγάλες προσωπικότητες τῶν γραμμάτων καί τῶν τεχνῶν ἀλλά καί πλῆθος ἁγίων. Διακρίνομε τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ, τόν Ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, τόν Ἅγιο Ἐφραίμ τόν Σύρο, τόν Ἀββᾶ Ἰσαάκ τόν Σύρο καί τόσους ἄλλους.

Τό 636 οἱ μουσουλμάνοι ὑπό τόν δεύτερο Χαλίφη Οὐμάρ θά καταλάβουν τήν περιοχή. Στήν πάροδο τῶν αἰώνων, καί ὑπό τή συνεχῆ κατοχή τῶν μουσουλμάνων, ἕνα τμῆμα τῶν Ρωμηῶν θά ἐξισλαμισθεῖ καί ἕνα ἄλλο τμῆμα θά ἐκφραγκιστεῖ ὑπό τήν πίεση τῆς ἰσχυρότατης βατικάνειας διείσδυσης στήν περιοχή. Ὅμως ἕνα μέρος, παρά τίς ἀντιξοότητες αἰώνων, θά παραμείνει σταθερό στίς παραδόσεις του καί θά φτάσει μέχρι τίς μέρες μας νά δηλώνει ὑπερήφανα ὅτι εἶναι Ρωμηοὶ Ὀρθόδοξοι («Ρούμ Ὄρτοντοξ»), Καί αὐτό τό κομμάτι τοῦ πληθυσμοῦ ὑπολογίζεται σήμερα σέ περίπου δύο ἑκατομμύρια τῶν πολιτῶν τῆς Συρίας, τοῦ Λιβάνου καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς. Εἶναι ἐκπληκτικό καί δείχνει τήν δύναμη τῆς πίστης αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων τό ὅτι ὄχι μόνον ἄντεξαν 14 αἰῶνες μέχρι σήμερα, ἀλλά ἀνέδειξαν καί πολύ μεγάλες προσωπικότητες, ὅπως ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός.

Τό εὐσεβές Γένος τῶν Ρωμαίων τῆς Νέας Ρώμης/Κωνσταντινούπολης, τό εὐσεβές Γένος τῶν Ρωμηῶν ὅπως ἀποκαλοὺνταν ἀπό τόν λαό, συγκροτήθηκε προοδευτικά στά πλαίσια τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας ὡς συγκερασμός τριῶν παραδόσεων: τοῦ ἑλληνιστικοῦ πολιτισμικοῦ ὑποβάθρου, τοῦ ρωμαϊκοῦ κρατικοῦ πλαισίου καί ἀντιλήψεως καί τῆς ἑβραϊκῆς παλαιοδιαθηκικῆς ἱστορικῆς πορείας καί προοπτικῆς. Ἐνοποιητικός καταλύτης καί δημιουργικός ἀναμορφωτής αὐτῶν ἦταν τό φῶς τῆς ἱστορικῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο, ἡ ἐλευθερία τῆς «σχέσης τῶν προσώπων» καί ἡ ἐγκαινίαση ἀπό αὐτόν τῆς θεανθρώπινης ὀντολογίας. Ὁ ἄνθρωπος πλέον ἀπελευθερωμένος ἀπό τά δεσμά τοῦ θανάτου, ἀναστοχάζεται καί ἐπανανοηματοδοτεί τήν ὕπαρξή του ὡς οἰκουμενικός Λαός τοῦ Θεοῦ στήν ἱστορική του πορεία ἀπό τήν πρό πάντων τῶν αἰώνων μνήμη, ἕως τήν ἐσχατολογική, ἀνέσπερη βιωτή καί θέα τῆς Χάριτος. Οἱ προαπελθόντες, συγκαιρινοί καί μέλλοντες ἐλθεῖν συνοδοιπόροι τοῦ ἀρχικῶς ἀσάρκου καί μετέπειτα σεσαρκωμένου Χριστοῦ ἔχουν τήν ἀντίληψη καί αὐτοσυνειδησία τῆς συγκρότησης ἑνός ἱστορικοῦ, ἑνιαίου σώματος, τοῦ Λαοῦ τοῦ Θεοῦ  μέ κοινή πολιτική καί πνευματική καθοδήγηση, τό ὁποῖο πορεύεται στήν ἐσχατολογική του προοπτική. Ἡ νοηματοδότηση καί ὁ φωτισμός τῆς προσωπικῆς καί συλλογικῆς ὕπαρξης ὑπό αὐτήν τήν προοπτική ἦταν καί εἶναι καθαγιαστικός καί καθολικός προσφέροντας ἐλπίδα, ἐν-θουσ-ιασμό, χαρά καί ἀπαντοχή ἀκόμα καί στίς πιό δύσκολες προσωπικές, κοινωνικές καί κρατικές περιστάσεις.

Τόν 19^ο αἰώνα ὅμως ὁ ἐθνοκεντρισμός ὡς ἄξονας τῆς ἀκμάζουσας τότε νεωτερικότητας θά ἐπιβληθεῖ δολίως καί στά πράγματα τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἀνατολῆς προκαλώντας μιά πολυδιάσπαση τοῦ Γένους μας καταρχήν πνευματική καί στήν συνέχεια ὡς συνέπεια, κρατική. Συλλογική ἀποξένωση τῶν ἐθνοτικῶν ὁμάδων καί σχηματισμός κρατιδίων, ἐνεργούμενων στήν διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, συχνά ἀντιπαραβαλλομένων μεταξύ τους. Ὁ ἔξωθεν ἐπιβληθείς ἐθνοκεντρισμός καί ὅλο τό συνοδεῦον ἀξιακό σύστημα ὁδήγησε καί ὁδηγεῖ ἀκόμα ὅλους μας σέ ἐσωτερικές συγκρούσεις, συγκρούσεις μέ τό δικό μας παραδοσιακό σύστημα ἀξιῶν προκαλώντας μᾶς πλήρη ἀποπροσανατολισμό, ἔλλειψη κατεύθυνσης, ἀπονεύρωση καί μηδενισμό. Σέ κοινωνικό καί κρατικό ἐπίπεδο στήν χώρα μας εἰδικά μετά τίς ἀλλεπάλληλες ἧττες (Μικρασιατική καταστροφή, Κύπρος, χρεωκοπία, καθεστώς δουλοπαροικίας) ἡ κατάσταση διάλυσης βαίνει συνεχῶς ἐπιδεινούμενη μέ ἔλλειψη κοινωνικῆς συνοχῆς, ἀδυναμία χάραξης στρατηγικῆς καί προοπτικῆς μέ νοηματοδότηση. Εἴμαστε μιά συλλογικότητα στά πρόθυρα τοῦ ἱστορικοῦ της ἀφανισμοῦ. Ἕνας ἁπλός δορυφόρος τῆς Δύσης καί μάλιστα μιᾶς Δύσης παραπαίουσας ὑπό τό βάρος τῆς δικῆς της ἐσωτερικῆς πολιτισμικῆς παρακμῆς καί ἀποσάρθρωσης. Ἀντί ἐμεῖς οἱ Ρωμηοί ὡς ἑνιαία συλλογικότητα νά προσφέραμε προτάσεις καί σωτηριολογικό παράδειγμα στήν οἰκουμένη, ὁδηγηθήκαμε στόν κατακερματισμό,  στόν μηδενισμό καί στόν ante portas πνευματικό καί ἱστορικό μας ἀφανισμό.

Γιά νά μπορέσομε ὂμως ὄχι μόνο νά σταθοῦμε στά πόδια μας ἀλλά νά ἐπιτελέσομε καί νά ἐκπληρώσομε τό ἱστορικό μας χρέος ἀπέναντι στούς ἑαυτούς μας καί στήν ἀνθρωπότητα ὀφείλομε καταρχάς νά συνειδητοποιήσομε τήν ταυτότητά μας, τήν ἰδιοπροσωπεία μας ὡς ρωμαίικη συλλογικότητα, καί τόν σκοπό τῆς συμβολῆς μας στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας, σκοπό γιά τόν ὁποῖο ἡ παράδοσή μας συνεχῶς μᾶς προλέγει καί μᾶς προετοιμάζει. Καί βασική προϋπόθεση γιά τόν βηματισμό καί τήν πορεία μας αὐτή εἶναι μέ ἀφετηρία τήν χώρα μας, ἡ ἑνότητα ὁλόκληρης τῆς ρωμηοσύνης, ἡ ἑνότητα ὁλόκληρου τοῦ Ρωμαίικου. Ὅλο τό Ρωμαίικο. Καί οἱ Ρωμηοί τῆς Μέσης Ἀνατολῆς εἶναι βασικό κομμάτι τοῦ Ρωμαίικου κόσμου.

 Ἀδέλφια μας, ἐμπερίστατα ἀδέλφια μας δέν σᾶς ξεχνᾶμε, εἶστε μέσα στήν καρδιά μας, κομμάτι τῆς ταυτότητας καί τοῦ ἴδιου μας τοῦ ἑαυτοῦ καί θά κάνομε ὃ,τι μποροῦμε νά σταθοῦμε στό πλάι σας. Εἶστε πολύ σημαντικοί γιά μᾶς. Καί μόνο ἡ ὕπαρξή σας μᾶς ἀνοίγει νέες προοπτικές, ἕνα ἄνοιγμα καί ἕναν πλατυσμό στήν οἰκουμενική μας προοπτική. Ὄχι μόνο γιατί ἡ ὐπαρξή σας ἰσχυροποιεῖ τήν ἱστορική συνέχεια καί συνοχή τοῦ Γένους μας καί τήν αὐτοσυνειδησία τοῦ ἑνός ἑνιαίου ἱστορικοῦ σώματος∙ ὄχι μόνο  γιατί ἡ ὓπαρξή σας τροποποιεῖ καί μετασχηματίζει τίς σχέσεις μας ὡς συλλογικότητας μέ πλῆθος ἄλλες συλλογικότητες καί λαούς∙ ὄχι μόνο γιατί ἡ ὓπαρξή σας ἀναδεικνύει εὐκρινῶς τά πολλά ἱστορικά δικαιώματα μας πού ἐκ τῶν πραγμάτων ἔρχονται στό προσκήνιο∙ ἀλλά πάνω ἀπό ὅλα γιατί ἡ ὕπαρξή σας ἀλλάζει πλέον τό συνολικό τρόπο ἀντίληψής μας καί πρόσληψης τῶν πραγμάτων τῆς οἰκουμένης νοηματοδωτόντας μιάν ἀγλαοφανή ἱστορική προοπτική καί πορεία πρός τά ἔσχατα.

Θαρσείτω τοίνυν,  θαρσείτω Λαός τοῦ Θεοῦ! Εἴμαστε πολλοί. Καί ὄχι μόνο εἴμαστε πολλοί, ἀλλά κυρίως γνωρίζομε ὅτι εἴμαστε στό πλευρό τοῦ τελικοῦ νικητῆ. Ὡς γνήσιες ρωμαίικες καρδιές ὅλοι μαζί ἄς ψάλλομε καί  ἄς τραγουδήσομε μέσα στήν χαρά τῆς νοηματοδότησης καί τοῦ ἀγώνα μας ὅπως πάλαι ποτέ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τό ἀνέσπερο πανηγύρι τοῦ: «Νῦν πάντα πεπλήρωται φωτός, οὐρανός τέ καί γῆ καί τά καταχθόνια∙ ἐορταζέτω γουν πάσα κτίσις τήν ἔγερσιν Χριστοῦ ἐν ᾗ ἐστερέωται»